Bileni öteleyen, sistemden düşer. Yapay Zekâ aklı, ehliyeti tanır, sadakati değil. Bu yüzden niteliksiz sadakat, YZ çağında işletmelerin, organizasyonların en büyük can sıkıntısı haline gelecektir
Yapay zekâ çağında akıllı sistemler yalnızca bir şeyi sorar: “Bu kişi, bu işi yapabiliyor mu?” Cevap evetse çalışır; hayırsa devre dışı bırakır. Ne referansa, ne torpile, ne sadakate bakar. Bu yüzden YZ aklı, insan aklından çok daha acımasız ama çok daha adildir. Mekanik bir adalet anlayışı diyebiliriz.
Ancak biz hâlâ sadakate göre pozisyon dağıtan bir yönetim modelini sürdürüyoruz. Liyakatin yerini bağlılık, bilginin yerini tanıdıklık, çözümün yerini sessizlik alıyor. Oysa yapay zekâ çağında bu model çöküyor. Çünkü veri, kıymetliyi bulur. Kod, ehliyeti arar. Sistem, işleyen parçaya hayat verir.
KOD BİLENİ, SADIK OLANDAN AYIRMAK GEREKİR
YZ çağında başarının anahtarı; yeteneği tanımak, yetkisiyle eşleştirmek ve görevle buluşturmaktır. Bu da ancak algoritmik liyakat dediğimiz yeni nesil kurumsal kültürle mümkündür. Fakat bugünkü pratiğimiz, sadakati kodun önüne koyuyor. Sistemler “kimin bildiğine” değil, “kimin yakını olduğuna” bakılarak kuruluyor.
Böylece dijitalleşme yalnızca vitrin süsüne, YZ yalnızca PowerPoint sunumuna dönüşüyor. Excel bilgisi, pratiğiyle finansal mühendislik yapılamayacağı gibi kod bilmek ile de işler tamamlanamaz.
2 SORU 2 CEVAP / Liyakat koduna dair…
YZ neden sadakati tanımaz?
Çünkü sadakat, veriyle ölçülemez. YZ; beceriyi, başarıyı ve ölçülebilir sonuçları sever. “Emre itaat” ile “işe ehliyeti” karıştıran sistem, verimsizliğin algoritmasını üretir. Oysa YZ sadece bilene yer verir.
Bilenler, neden sistem dışı?
Çünkü sistem hâlâ “sorgulamayanı” ödüllendiriyor. Bilgi, bazı yöneticiler için tehdittir. Bu nedenle düşünen değil, susan tercih ediliyor. Oysa dijital dünyada bilgi susmaz, yalnızca yer değiştirir.
NOT
LİYAKATİN YAZILMADIĞI KOD, TOPLUMU BOZAR
YZ sistemleri, “sadakatle çalışan” değil, “doğru çalışan” ister. Eğer siz sistemin içine yanlış veriyi, yanlış kişiyi, yanlış zihniyeti kodlarsanız; akıllı gibi gözüken beceriksizliğin otomasyonunu yapan bir yapı kurarsınız. Bu da verimli bir cehalet ağına dönüşür. Aslolan kodun sadakati değil, liyakatidir.
YZ LÜGATI
Algoritmik Liyakat: YZ’de yalnızca yetkinliğe göre karar verdiği dijital yönetişim biçimi
Kodlanmış Kayırmacılık: Göstermelik dijitalleşmeyle sadakat esaslı kadrolaşmanın sürdürülmesi
Verimli Cehalet Ağı: Yetkinliksiz ama sadık çalışanlarla kurulan, sistemi verimsizleştiren yapı
İşsizlik 2.0: Bilgili, deneyimli ama sistemden dışlanan bireylerin oluşturduğu yeni sessiz çoğunluk
Yetenek Ters Kodu: Kuruma zarar veren ama yöneticiyi memnun eden davranışların ödüllendirilmesi
