Beceriler çağında diplomaya saplanıp kalan, geleceğe eksik donanımla yol alır. YZ düzeninde işe yaramayan diploma, bir dijital etiketten fazlası değildir. CV’yi şişirir ama itibarı yok gibidir
Biliyorum, bu satırlar bazılarını rahatsız edecek ama sormam gerekiyor: Yapay zekâ çağında biz hâlâ neyi ölçüyoruz, neyi ödüllendiriyoruz? Diplomayı mı yoksa beceriyi mi? Eczacılıktan mezun binlerce genç, diplomasıyla rafa ilaç diziyor. Ziraat mühendis diplomalı, toprağa basmadan emekli olabiliyor.
Yeni mezun bir yazılımcı, kod yerine KPSS çalışıyor. YZ sistemleri üretkenliği, veriyle destekli karar verme becerisini öne çıkarırken, biz diploma ekonomisinin rehavetine tutunuyoruz. Bugün “ara eleman” arayan sanayi, aslında “çekirdek yetenek” istiyor. Diploma ise beceri kazandırmıyor.
İNSAN KAYNAKLARI DEĞİL YETENEK KAYNAKLARI
Ne çırak ne mühendis; adaptif zekâya sahip birey aranıyor. Bu ihtiyacı karşılayacak olan ise YZ destekli beceri haritaları, mikro sertifikalar ve işbirlikçi öğrenme modelleridir. İK değil, yetenek kaynaklı kalkınma için şart. “Yetenek arıyorum” diyenler de diploma algoritmalarında boğuluyor.
Bir sanayicinin dediği gibi: “Diplomalı alıyoruz, işe yarar hâle getirmek için 2 yıl daha eğitiyoruz.” Bu da gösteriyor ki eğitim sistemimiz algoritmik uyumsuzluk yaşıyor. İnsan kaynağını değil, beceri haritalarını yönetmeliyiz. YZ'nin öne çıktığı bu çağda ihtiyaç; kod yazan değil problemi anlayandır.
2 SORU 2 CEVAP / YZ destekli yeteneğe dair…
Diploma neden yetersiz?
Çünkü iş dünyası artık sabit bilgi değil, yenilenebilir beceri istiyor. Diploma geçmişin kanıtı ise beceri geleceğin teminatı... Sabit bilgi çağında diploma işe yarıyordu; şimdi adaptasyon zekâsı öne çıkıyor.
Sistem neden güncellenmeli?
Çünkü 208 üniversite, yılda 950 bin diploma üretirken, bunların %80’i mezuniyet sonrası işsiz algoritmasına giriyor. Sebep? Müfredatın YZ çağında karşılığı yok. Yani potansiyel işe eş değil.
NOT
EĞİTİM SİSTEMİNİ SIFIRDAN MODELLEME GEREK
“Ne iş olsa yaparım” dönemi bitti. “Her şeye sahibim ama işim yok” dönemi başladı. Üniversiteler, işsizler antreposu hâline geldiyse, orada sistem değil, zihniyet sorunludur. Eğitimin algoritması yanlış yazılmış. Gençlerin hayalleri üniversite tabelasında başlıyor, becerisiz mezuniyetle son buluyor.
YZ LÜGATI
Diploma Ekonomisi: Hala işlevsel sanılan ancak üretkenlik karşılığı zayıflamış istihdam düzeni
Adaptasyon Zekâsı: Yeni bilgi öğrenme, eskiyi terk etme, karmaşaya adaptasyon yeteneği
Beceri Haritalaması: Birey yeteneğinin işe yarar karışlığını tanımlayan dijital profil yönetimi
İşsizlik Algoritması: Diplomalı ama niteliksiz bireyleri sistematik dışarda bırakan kodlama
Çekirdek Yetenek: Belirli teknik bilgiye değil, öğrenebilirlik becerisine sahip insan profili
Yetenek Kaynaklı Kalkınma: Hammaddeye değil, nitelikli beceriler dayalı üretim modeli
