Ekonominin içinde debelendiği kırılgan koşullarda ödemeler dengesinin seyri -mevcut haliyle de sıcak para hareketleri- kritik bir önem kazanmış durumda. Sıcak para hareketleri kurlar, faizler, enflasyon, büyüme ve işsizlik gibi hayati parametreleri, tayin edici ölçüde etkileme gücüne sahip.
Cumhurbaşkanı adayı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta tutuklanmasının ödemeler dengesinde yarattığı rekor tahribatın ardından sıcak para hareketlerinin yönü ve hacmi iyice yakıcı bir sorun haline geldi.
Ödemeler dengesi verileri, mart ve nisan aylarında yurt dışına rekor miktarlarda döviz kaçışı olduğunu, mayısta ise bir durulma ve toparlanma yaşandığını göstermişti.
Haziran verileri ise mayıstan farklı bir görünüm sergiliyor:
- Yabancı sıcak para tarafında mayıs ayında gözlenen güçlü geri dönüş, haziranda oldukça cılız bir seviyeye indi. Yabancı sıcak parada mart ve nisandaki toplam 11,42 milyar dolarlık çıkıştan sonra mayısta 6,24 milyar dolarlık geri dönüş olmuştu. Haziranda yabancı sıcak para girişi 1,88 milyar dolara kadar geriledi.
- Mayısta 3,37 milyar dolar olan yabancıların tahvil yatırımları, haziranda 928 milyon dolara düştü. Mayıs’ta 2,48 milyar dolar olan mevduat şeklindeki yabancı sıcak para girişi ise 307 milyon dolara kadar indi.
- Yerli sıcak para cephesinde ise nisan ve mayıs aylarının tam tersi bir hareketi, hem de güçlü bir dalga halinde görüyoruz. Martta yerli sıcak parada yurt dışına kaçış 8,2 milyar dolara fırlamıştı. Nisan ve mayısta ise toplam 5,57 milyar dolarlık geri dönüşle kısmi bir telafi gerçekleşmişti. Haziranda önceki iki ayın tam tersi yerli sıcak parada 6,54 milyar dolar gibi yüklü bir yurt dışına kaçış yaşanmış. Bu miktar, sadece mart ayı ile değil global finansal kriz döneminde Mayıs 2008’de ve Ağustos 2018’de Rahip Brunson krizinde yaşanan kaçış ile yarışır düzeyde.
- Nisanda yurt dışına döviz çıkışının en büyük kalemlerinden birisi, özel kesimin 8,24 milyar doları bulan net dış kredi ödemesi olmuştu. Mayısta 4,18 milyar dolar ile dış kredi alımı yeniden başladı. Yurt dışından kredi ile borçlanma haziranda da sürdü, ama ciddi bir tempo kaybıyla. Hazirandaki özel kesim net dış kredi borçlanması 2,36 milyar dolara kadar geriledi.
- 19 Mart operasyonunun faturası olarak mart ve nisanda döviz rezervlerinde 40,11 milyar dolarlık bir çöküş yaşanmıştı. Mayısta ise 13,47 milyar dolarlık bir döviz rezervi artışı ile bu yaranın küçük bir bölümü kapatılmıştı.
- Döviz rezervlerindeki bu sınırlı düzelme haziranda devam etmedi ve yeniden 4,05 milyar dolarlık bir rezerv kaybıyla karşılaştık. Bu kaybın esas kaynağı da yerleşiklerin sıcak para ve doğrudan yatırım olarak yurt dışına çıkardıkları 7,49 milyar dolar.
Sonuç olarak haziran ayı ödemeler dengesi verileri, bize 19 Mart operasyonunun yabancı sıcak para cephesinde yarattığı tahribatın durduğunu, yabancıların ihtiyatlı ve tetikte bir bekle-gör pozisyonuna geçtiğini; yerli sıcak para cephesinde ise siyasete güvensizliğin, olası siyasi gelişmelere yönelik kaygıların sürdüğünü söylüyor.
