2024 yılında, 17 ana sektörde toplam istihdam sadece yüzde 2,84 oranında arttı. Bu son 4 yılın en düşük oranlı kayıtlı istihdam artışı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Merkez Bankası’nın ortak çalışması olan sektör bilançoları verileriyle reel sektörün 2024 yılı performansını değerlendirmeye devam ediyoruz. Bu kez konuya reel sektörün 2024 yılı istihdam performansını ve istihdamın sektörel dağılımındaki değişim açısından bakacağız.
Finans ve sigorta faaliyetleri, kamu yönetimi ve savunma, sosyal güvenlik sektörlerini dışarıda tutan araştırma, reel sektörün hemen hemen tamamını kapsıyor. Araştırma bilanço esasına göre defter tutan 1 milyon 104 bin firmanın resmi makamlara bildirdiği verilere dayanıyor. Bu nedenle bu yazının konusu olan istihdam, sadece kayıtlı istihdam verilerine dayanıyor ve kayıt dışı istihdamı kapsamıyor.
- 2024 yılında, araştırmanın kapsamına giren 17 ana sektörde toplam istihdam sadece yüzde 2,84 oranında arttı. Bu son 4 yılın en düşük oranlı kayıtlı istihdam artışı. 2021 yılı kayıtlı istihdam artışının yüzde 9,45, 2022’nin istihdam artışının yüzde 8,21 olduğu dikkate alınırsa 2024’te kayıtlı istihdam artışının kayda değer bir durgunluk yaşadığını söyleyebiliriz.
- Büyük işletmelerdeki yüzde 7,86’lık istihdam artışı dışında diğer ölçeklerde durgunluk ve düşüş var. Orta boy işletmelerde kayıtlı istihdam yüzde 1,60, küçük işletmelerde ise sadece yüzde 0,73 arttı. Mikro işletmelerin istihdamı ise yüzde 6,88 gibi ciddi bir düşüş kaydetti.
- Reel sektör işletmeleri son yıllarda istihdam açısından bir küçülme eğilimi gösteriyor. İşletmelerin ortalama çalışan sayısı, yıldan yıla yavaş da olsa azalıyor. 2024’te mikro işletmelerde ortalama çalışan sayısı 2,22’den 2,1’e, küçük işletmelerde 14,24’ten 12,46’ya orta boy işletmelerde 69,30’dan 58,87’e geriledi. Büyük işletmelerde ise 90 kişi birden düşerek 540,46’dan 450,09’a indi.
- Araştırmanın kapsadığı 17 ana sektörden birisi hariç hepsinde farklı oranlarda istihdam artışı gerçekleşti. İstihdamı azalan tek sektörün, ekonominin motoru olan imalat sanayii olması önemli. İmalat sanayiinde çalışan sayısı yüzde 0,47 geriledi.
- Tarım, madencilik, enerji, eğitim, sağlık, mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetlerde istihdam artışı yüze 3’ün altında kaldı. En kritik üretim ve hizmet sektörlerinde istihdamda durgunluk yaşandığı görülüyor.
- İstihdam artışı yüksek sektörlerin başını yüzde 16,57 ile kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor sektörü çekiyor. Kayıtlı istihdam artışında ikinci sırayı yüzde 8,01 ile inşaat sektörü izliyor. Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri yüzde 7,78’lik istihdam artışı ile üçüncü sırayı alıyor.
- İstihdam artışı yüzde 4,96 olan ulaştırma ve depolama sektörü ve yüzde 4,23 artıran diğer hizmetler sektörü de istihdam artışı canlı sektörler arasında yer aldılar.
- Sonuç olarak araştırma kapsamındaki 17 ana sektörün 9’unun toplam kayıtlı istihdam içindeki payı geriledi. İmalat sanayiinin istihdam payı 1 puanlık kayıpla 31,33’ten 30,33’e geriledi. İstihdam payı azalan diğer 8 sektörün kaybı çok daha sınırlı düzeyde gerçekleşti.
- İstihdamdaki payını en fazla artıran sektör inşaat oldu. İnşaatın reel sektörün kayıtlı istihdamı içindeki payı, 0,54 puan artarak yüzde 10,76’dan yüzde 11,30’a çıktı. Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin istihdam payı 0,33 puan arışla yüzde 7,13’e çıktı. Ulaştırma ve depolama sektörünün toplam istihdamdaki payı da 0,12 puan artarak yüzde 6,01’e çıktı.
- İstihdam artışının esas olarak durgun seyrettiği 2024 yılını yüksek istihdam artışı ile kapatan ve toplam istihdamdaki payını artıran sektörlerinin ortak paydasının orta ve üst gelir gruplarına hitap eden sektörler olması dikkat çekiyor.
