MEHMET KAYA/ANKARA
Türkiye’nin dış ticarette ve cari işlemler açığında önemli yer tutan ve fazla verilen hizmet ihracatında artış sürüyor. Seyahat gelirleri dahil hizmet ihracat gelirleri 2024’ün 8 ayı sonunda bir önceki yıla göre yüzde 7,32 artışla 73 milyar 971 milyon dolar oldu. Giderler ise 34 milyar 766 milyon dolara ulaştı. Bu kalemde 39.2 milyar dolar fazla verilirken, dönemsel olarak seyahat dahil hizmet gelirleri yüzde 7,32 artarken, giderleri yüzde 10,24 arttı.
Giderler gelirlerden daha hızlı arttı
İstatistik sınıflamasına göre (yolcu taşıma dahil, turizm gelirleri hariç) hizmet gelir-giderinde ise farklı bir manzara oluştu. EKONOMİ’nin yaptığı derlemeye göre, yılın ilk 8 ayı sonunda, giderler gelirlerden daha hızlı arttı. Bunların içinde taşımacılığın etkisi büyük oldu. 2024 Ocak-Ağustos döneminde hizmet ihracatı yüzde 5,56 artarken, ithalat yüzde 11,04 oranında yükseldi. Böylece, ödemeler dengesi açısından önemli bir yıl olan 2024’te hizmet dış ticaretinde denge bir önceki yıla göre yüzde 9,7 oranında azalarak 9.5 milyar dolardan, 8.6 milyar dolara geriledi.
Detaylara bakıldığında, hizmet ithalatındaki artışı yukarı çeken unsurun, yüksek tutarlı olarak gerçekleşen taşımacılık sektöründeki artış olduğu belirlendi. Taşımacılıkta Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre ithalat yüzde 9,92 oranında artarak 13 milyar 806 milyon dolar oldu. Bir önceki yıla göre 1.3 milyar dolar daha fazla harcama yapıldı. Buna karşılık taşımacılık gelirleri yüzde 3,59 arttı ve 914 milyon dolar oldu.
En fazla artış fason işler kaleminden
Yurt dışındaki firmalara ait malların paketleme, işlenmesi gibi fason işler kalemi, en fazla gelir artışı sağlanan hizmet oldu. Bu kalemde hizmet ihracatı Ocak-Ağustos 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 125 oranında yükseliş oldu. İkinci yüksek artış yüzde 16,59 ile sigorta ve emeklilik hizmetlerinde görüldü.
Buna karşılık, bazı gelir kalemlerinde sert düşüşler oldu. Bunlar arasında yüzde 27,88 ile inşaat gelirleri dikkati çekti. Yüksek yurt dışı iş üstlenimlerine rağmen, inşaat gelirlerinde Türkiye’ye getirilen tutarın düşüklüğü ve üstelik önceki yıla göre gerilemesi dikkat çekti. Ocak-Ağustos 2024 döneminde 150 milyon dolarlık inşaat geliri girişi oldu. Yine son dönemin ihracat artışıyla dikkati çeken yaratıcı endüstriler içindeki kişisel kültürel, eğlence hizmetleri alanında da gelir yüzde 18,11 oranında düştü.
Kültürel eğlence hizmetleri ihracatı yüzde 26,8 arttı
Gider tarafında ise birkaç kalemde yüksek oranlı artışlar dikkati çekti. Yurt dışından fason iş hizmeti alma yüzde 52, sigorta ve emeklilik hizmetleri yüzde 36,36, kişisel kültürel, eğlence hizmetleri ithalatı yüzde 26,8, fikri mülkiyet hakları ithalatı yüzde 17,73 oranında yükseldi. Hizmetler sektöründe fazla devam etse de giderlerdeki artış, 2024’ü ilk 4 ayı sonunda, gelirlere kıyasla daha hızlı arttı. Toplam fazlada yüzde 9,7 oranında gerileme gözlendi. Turizm gelirleri dahil edildiğinde ise yine giderlerdeki artış daha hızlı olmakla birlikte, hizmetler dengesinde fazla da yüzde 4,86 oranında arttı.