Başta düşük fiyat olmak üzere sorunlarını dile getirmek isteyen soğan üreticileri iki bakanlığın söz vermesine rağmen sorunlarına çözüm getiremediğini belirterek bugün kitlesel basın açıklaması yapacaklarını duyurdu.
Hatay ve Adana’daki turfanda soğan üreticileri ve tedarikçileri seslerini duyurmak ve sorunlarına çözüm bulunması için bugün (7 Mayıs 2025) Saat 14.00’te Hatay’ın Reyhanlı İlçesi Asri Mezarlık bitişiğinde kitlesel basın açıklaması yapacak. Daha önce de basın açıklaması yapmak için hazırlanırken Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret bakanlığı devreye girerek sorunları çözme sözü verdiği için basın açıklaması iptal edilmişti.
İlk açıklama 27 Nisan’da yapılacaktı
Turfanda soğan üretimin yapıldığı Hatay ve Adana’daki üreticiler düşük fiyat nedeniyle maliyetin altında soğan satmak zorunda kalınca seslerini duyurmak amacıyla Soğan Üreticileri ve Tedarikçileri Derneği öncülüğünde 27 Nisan Pazar günü Hatay Reyhanlı’da kitlesel basın açıklaması yapmaya karar verdi.
Yapılan duyuruda basın açıklamasına Soğan Üreticileri ve Tedarikçileri Derneği Başkanı Reşit Kaya, Reyhanlı Ticaret Odası başkanı Necmeddin Zaroğlu, Adana Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet akın Doğan, Reyhanlı Ziraat Odası Başkanı Şemseddin Cünedoğlu ve üreticilerin, tedarikçilerin, çalışan işçilerin katılacağı ifade edildi.
Bu kararın kamuoyuna duyurulmasından hemen sonra Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı yetkilileri devreye girerek 26 Nisan gecesi dernek yöneticilerine böyle bir kitlesel eylem yapmamalarını, soğan ile ilgili sorunları 29 Nisan Salı gününe kadar çözeceklerine dair söz verildi. Soğan Üreticileri ve Tedarikçileri Derneği, bunun üzerine ikinci bir duyuru ile iki bakanlığın sorunu çözmek için söz verdiğini bu nedenle eyleme gerek kalmadığını bildirdi.
Dernek Başkanı Reşit Kaya imzasıyla yayınlanan duyuruda şöyle denildi: “Soğan Üreticileri ve Tedarikçileri Derneği (SO.DER) yöneticileri çiftçilerimizden gelen yoğun şikayet ve sıkıntılardan dolayı 26 Nisan’da bir toplantı gerçekleştirmiş, piyasadaki tıkanıklığı ve sorunları aşabilmek ve devlet büyüklerimize sesimizi duyurmak amacıyla 27.04.2025 tarihinde saat 13.00’da basın açıklaması kararı almış ve bu kararı sosyal medya aracılığıyla tüm paydaşlarımıza, çiftçilerimize ve basın mensuplarını davet etmek suretiyle yayınlanmıştır.
Ancak bu konuya Ticaret ve Tarım Bakanlarımız da vakıf olmuş, gece yapılan yoğun mesai sonucunda bizlerin, sorunlarımızın tamamını dinlemiş, Tarım ve Ticaret Bakanlığımızın ortak kararı ile sorunlarımızın bu hafta içinde çözülme sözünü vermişlerdir.
Bu nedenle basın açıklamasını gerektiren bir durum kalmamıştır, şimdiden her iki bakanımız ve genel müdürlerimize ve gece boyunca yoğun emek veren Hatay İl Tarım ve Orman Müdürümüze, dernek yöneticilerimiz ve tüm çiftçilerimiz adına teşekkür eder, saygılarımı sunarım.”
Bakanlık yetkilileri sözünde durmadı, telefona bile çıkmadılar
İki bakanlığın sorunları çözme sözü üzerine umutlanan soğan üreticileri kendilerine verilen sözün tutulmasını beklerken hiçbir adım atılmadı. Geçen haftadan beri üreticiler, tedarikçiler Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı yetkililerini arıyor. Ancak telefonlarına bile bakmıyorlar.
Sorunu çözme sözü verenler telefona dahi çıkmayınca üreticiler seslerini duyurmak amacıyla bu kez 7 Mayıs Çarşamba günü saat 14.00’te Reyhanlı’da kitlesel basın açıklaması yapmaya karar verdi.
Dernek tarafından yapılan yeni duyuruda şöyle deniliyor:
“İlk baharla birlikte düşük rakımlı bölgelerde turfanda ürün hasatları başlamıştır.
Bugün soğan üreticisinin başında olan talihsizliğin, yarın bütün tarım ürünlerinin başında olmayacağının hiç bir garantisi yoktur. İstiyoruz ki; devlet büyüklerimiz bizlerle oturup maliyetimizi hesaplayarak, bin bir özenle ürettiğimiz ürünlerimizin heba olmaması için bizlere destek olmalarıdır.
Bizler bir umutla Devlet büyüklerimize, Tarım ve Ticaret Bakanlarımıza sesimizi, İl Tarım Müdürlükleri aracılığıyla duyurmaya çalıştık. Ancak sayıları binlerce olan üreticilerimizin dileklerini, ricalarını kendilerine iletmemize rağmen hala çözüm üretilmedi.
Tarım giderlerimizin diğer ülkelere göre daha yüksek olduğunu anlatmak ve sorunlarımızı konuşmak, sesimizi daha gür bir şekilde duyurmak için tüm halkımızı, basın yayın organlarımızı, işçilerimizi, çiftçilerimizi, üreticilerimizi 07.05.2025 Çarşamba günü saat 14:00'da Hatay ili Reyhanlı ilçesi Asri Mezarlık bitişiğinde basın açıklaması toplantısına davet ediyoruz.”
Üreticiler neden eylem yapıyor?
Depolanması, saklanması mümkün olmayan “turfanda” veya “kısa gün soğanı” olarak adlandırılan soğanın hasadı Adana ve Hatay’da Mart ayı sonunda başladı. İlk hasatta kilosu 18-20 liradan satılırken çok kısa sürede fiyatlar düşmeye başladı. Adana Yüreğir Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Akın Doğan bu yıl rekoltenin(üretim) çok iyi olduğunu belirterek şu bilgileri verdi: “Geçtiğimiz yıl sıcak hava nedeniyle verim düşüktü. Bu yıl soğuk hava verimi artırdı. Bu yıl Adana’da geçen yıla oranla soğan ekimimiz fazla. Havaların sert ve soğuk geçmesi soğan için iyi oldu. Dönüm başına 7 - 8 ton arası verim alınıyor. Bazı yerlerde 10 tonu buluyor. Beklentimiz Adana’da 250 bin ton üretim olması. İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanına soğanlarımızı gönderiyoruz.
Sezona 50 bin ton civarında bir stokla girildiğini hatırlatan Doğan: “Türkiye’nin en önemli üretim merkezlerinden Adana’da kilosu 18 ile 20 liradan satılan turfanda soğanın fiyatı tarlada 7-8 liraya kadar düştü. Şimdilerde 6 liranın da altına düştü. Fiyatın düşmesinde ihracatın etkisi var. İhracat yeterince yapılamadığı için fiyat düşüyor. Mısır’dan Rusya başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesine ucuz soğan ihraç edilince bizim soğana talep azaldı ve fiyat tarlada 6 liraya kadar geriledi. Bu üreticiyi çok zor durumda bıraktı. Soğanın hasat edilerek çuvallanıp kamyona yüklenmesinin kilogram maliyeti 3 - 3,5 lira. Toplama maliyetinin dışında da çiftçinin bugüne kadar yaptığı masraflar var. Çiftçiye 1 dönüm soğanın maliyeti 30-35 bin lira arasında değişiyor. Bu fiyatlar ile çiftçinin para kazanması mümkün değil.”
Bakanlıklar çözüm üretmeyince fiyat daha da düştü
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı yetkilileri “sorunu biz çözeriz” sözü verdikten sonra telefonlara dahi çıkmamaları üzerine turfanda soğanın kilosu 7-8 liradan 6 liranın da altına düştü. Pazar ve marketlerde turfanda soğanın kilosu 15-20 liradan satılıyor. Kampanya yapan marketler 12-13 liradan satabiliyor.
Stratejik ürün diye planlama kapsamına alındı
Tarım ve Orman Bakanlığı bitkisel üretimde 1 Ocak 2025 tarihinde uygulamaya geçirdiği planlı üretim kapsamındaki 13 stratejik üründen birisi kuru soğan. Planlamanın daha ilk döneminde kuru soğan üretiminde ve buna bağlı olarak fiyatında sorun yaşanıyor. Planlama kapsamındaki patateste de benzer sorunlar var.
