15 yıl önce kurulan Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı, çocuklara yönelik projelerden yayıncılığa, uluslararası konferanslardan Bilim Ödülü’ne kadar farklı alandaki çalışmalarıyla yaklaşık 12,5 milyon kişiye ulaştı. Okul öncesi ve ilkokul çağındaki çocuklara dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam becerisi kazandırmayı ve gıda okuryazarlığı bilincini aşılamak amacıyla kurulan Vakıf bu alandaki bilgi kirliliğini ortadan kaldırmayı hedefliyor.
Harvard Üniversitesi bünyesinde yer alan ve Yıldız Holding tarafından desteklenen Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi’nde ise, obezite, diyabet, kalp damar hastalıkları başta olmak üzere genetik ve kompleks hastalıklar üzerine 10 yıldır bilim dünyasında ses getiren pek çok çalışmaya imza atılıyor.
Ekonomi Gazetesi için özel bir söyleşi gerçekleştirdiğimiz Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Başkanı Dr. Talat İçöz “Ağaç yaşken eğilir ilkesiyle hareket ediyor, mevcut sorunlara bilimsel doğruluk ve etik ilkelerle yanıt ararken, alanında referans kurum olma yolculuğumuzda her geçen yıl daha fazla kişiye ulaşıyoruz” yorumunu yapıyor.
Türkiye'deki beslenme, sağlık ve gıda okuryazarlığı düzeyi, uluslararası standartların bir hayli gerisinde olduğuna dikkat çeken Dr. Talat İçöz, güvenilir araştırmalarla desteklenen doğru bilgiyi doğru kaynaktan topluma aktarmak için çalıştıklarının altını çiziyor.
Sabri Ülker Vakfı’nın kuruluş amacı nedir?
2009 yılında, bağımsız, bilimsel ve kâr amacı gütmeyen bir kurum olarak gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam bilincinin gelişmesine katkı sağlamak için yola çıktık. Doğru bilgilerin topluma ulaşmasına destek hedefiyle faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Vakfımıza duyulan güven, her şeyden önce ismimizden geliyor. Türk gıda sektörünün öncü isimlerinden merhum Sabri Ülker anısına kurulan Vakfımız, misyonunu da onun hayat felsefesinden alıyor.
Sabri Ülker’in felsefesi nasıl özetlenebilir?
Milletimize karşı sorumluluğumuzu “toplumun doğru bilgiye ulaşmasını” sağlayarak yerine getirmeye çalışıyoruz. Kuruluş ilkelerimiz arasında yer alan güvenilirliği tesis etmek adına 15 yıldır tüm faaliyetlerimizi alanında uzman isimlerle, yetkin kurum ve kuruluşlarla iş birliği içinde yürütüyoruz.
Sayın Sabri Ülker Bey’in “yurduna ve milletine karşı sorumluluğunun bilincinde, dürüst, güvenilir ve sabırlı olmayı, zahmetli çalışmadan kaçınmamayı, bilhassa çocukları mutlu edecek işler yapmayı ve tüketiciye en iyi hizmeti sunmayı” ilke edindiği yaşamı, Vakfımızın kuruluş felsefesine de ilham verdi.
Vakfın temel hedefi nedir?
Gıda ve beslenmeye ilişkin eğitim programlarıyla farkındalık sağlıyoruz. Dengeli beslenme ve yaşam tarzını destekleyen çalışmalar yapmak, son bilimsel gelişmelerle ilgili toplumu bilgilendirmek ve bilimsel çalışmaları, mevzuatı ve uygulamaları ulusal ve uluslararası düzeyde izlemek, hedeflerimiz arasında bulunuyor.
Toplumun dengeli beslenme ve gıda hakkında doğru ve güvenilir bilgiye ulaşması için üniversiteler, kamu ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği içinde çalışmalar yapıyor ve çalışmaları destekliyoruz. Gıda ve beslenmeye ilişkin araştırma, eğitim programları ve diğer girişimlerinin yanında yer alarak farkındalık sağlıyoruz.
Projeler nasıl oluşuyor?
Vakfımızın tüm çalışmaları, gıda, beslenme ve sağlık alanında uzman akademisyenlerden oluşan Bilim Kurulu’nca yürütülüyor. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Bilim Kurulu, ulusal ve uluslararası alanda güvenilir bilgi kaynakları ve referans kurumlarla iş birliği yapıyor, alanında ilk olan projelerin hayata geçirilmesine öncülük ediyor. Bilim Kurulu aracılığıyla Vakfımız, Avrupa Birliği projelerinin partneri olarak da çalışmalar yürütüyor.
Çalışmalarınızda nelere öncelik veriyorsunuz?
Toplumların gelişmesi, istikrar ve büyümenin yanı sıra insanların refahı için gıda güvenliği, gıda arzı, dengeli beslenme, gıda ve beslenme okuryazarlığı konularının önümüzdeki yıllarda en önemli gündem maddeleri arasında olması bekleniyor. Teknolojinin gelişmesi, sanayileşme, eğitim düzeyi, ekonomik ve sosyal refahın artmasıyla gıdalara ve dengeli beslenmeye olan ilginin de arttığını görüyoruz. Ancak yeterli bilgi sahibi olmayan kişilerce yapılan yanlış açıklamalar, tüketicide kafa karışıklığına neden olabiliyor. Özellikle dijital platformlarda gıda ve beslenme konularında artan bilgi kirliliği, bireylerin sağlıklı yaşam hedeflerine ulaşmalarına engel oluyor. Tüketiciler yanlış tercihlerle gereksiz harcama yapıyor.
Türkiye'deki beslenme, sağlık ve gıda okuryazarlığı düzeyi, uluslararası standartların bir hayli gerisinde... Güvenilir araştırmalarla desteklenen bu tespitlerden hareketle doğru bilgiyi doğru kaynaktan topluma aktarmak bizler için büyük önem taşıyor.
Gıda okuryazarlığının artmasına yönelik hangi çalışmalarınız var?
Gıda okuryazarlığının artırılmasının, toplumun refah düzeyini iyileştirmenin yanı sıra bilgi kirliliğinin etkilerini azaltarak bireylerin bilinçli tercih yapmasını sağlayacağına inanıyoruz. Özellikle bu alanda Türkiye’nin referans noktası olması hedefiyle çalışıyoruz. Bu nedenle toplumun doğru ve güvenilir bilgiye ulaşabilmesi için bilimsel temellere dayanan, şeffaf ve güvenilir iletişim stratejileri geliştiriyoruz. Toplumsal refahın en önemli bileşenleri olan sağlık, gıda ve beslenme alanındaki sürdürülebilir projelerimizi geleceğe miras bırakıyoruz.
15’inci yılımızda bilimsel temellere dayanan, güvenilir iletişim stratejileri alanındaki öncülüğümüzü “Gıda Okuryazarlığı Zirvesi”yle taçlandırmayı planlıyoruz.
Gıda Okuryazarlığı Zirvesi ne zaman düzenlenecek?
Ekim 2025 tarihinde, ulusal ve uluslararası katılımcılarla ses getirecek ve ilk kez düzenleyeceğimiz zirveyle gıda okuryazarlığı bilincine önemli katkılar sunacağımıza inanıyoruz. Zirveyi, 15’inci yılımızı kutladığımız 2025’in bilgi kirliliğiyle mücadele ve gıda bilincini artırmaya dönük en önemli etkinliği olarak görüyoruz.
6 Haziran 2025 tarihinde, Diyetisyenler Günü kapsamında beslenme okuryazarlığı ve toplum sağlığının geliştirilmesindeki öncü role dikkat çekmek, meslekler arası iş birliğini teşvik etmek ve bilimsel bilgi paylaşımını desteklemek amacıyla Türkiye Diyetisyenler Derneği (TDD) iş birliğiyle, kapsamlı bir etkinliğimiz olacak.
Yine bu yıl, Kasım ayında da “Beslenme ve Gıdada Kavram Yanılgıları” başlıklı uluslararası bir konferans düzenleyeceğiz. Konferans beslenme, sağlık okuryazarlığı ve eğitim konularına odaklanacak.
Öğrenciler ve veliler için hangi eğitim çalışmaları yürütülüyor?
Bilinçli nesiller yetiştirmek amacıyla 2011 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü iş birliğinde Yemekte Denge Eğitim Projesi’ni başlattık. Bugüne dek 7 milyondan fazla öğrenci, ebeveyn ve öğretmene ulaşılan proje 25 ilde 250 okulda devam ediyor. Yemekte Denge Eğitim Projesi kapsamında bu yıl Bilim Kurulu üyelerimizden Prof. Serhat Ünal ve Prof. Nur Baran Aksakal önderliğinde veli eğitimleri planlıyoruz.
2025 Mayıs ayında Yemekte Denge Eğitim Projesi kapsamında “Dengeli ve Sevimli Tabaklar Yemek Yarışması”nı başlattık. Birinci olan okulda Sabri Ülker Vakfı Kütüphanesi kurulması hedeflerimiz arasında.
Sağlık çalışanlarına yönelik eğitim programlarınız var mı?
Bilimsel bilgi iletişiminin öneminin bilinciyle 2017’den bu yana “Beslenme ve Beslenme İletişimi” programını yürütüyoruz.
Bu alanda önce sağlık habercilerine eğitimler verdik, 2022 yılından bu yana da Aile Hekimleri Federasyonu (AHEF) iş birliğinde Aile Hekimlerine yönelik Temel Beslenme eğitimlerini başlattık.
2024 yılında aynı aile hekimlerine İleri Beslenme ve Beslenme İletişimi Eğitimi verilirken, eş zamanlı olarak İç Hastalıkları Uzmanları Derneği iş birliği ile iç hastalıkları uzmanları için Temel Beslenme eğitimlerine başladık. Yıl boyunca toplamda 20 eğitim gerçekleştirildi. Bugüne kadar hekimler yaklaşık 20 bin kez erişim sağladı.
Aile hekimleri ile başlayıp iç hastalıkları uzmanlarıyla genişlettiğimiz çalışmanın kapsamına bu yıl Türkiye Eczacılar Birliği ile yapılan iş birliği doğrultusunda eczacıları dahil ettik. Eğitimlerimiz eczacılarla 10 online modül olarak devam ediyor. İç Hastalıkları hekimlerimizin eğitimi de bu yıl ileri beslenme eğitimi olarak sürüyor.
Vakfımız, toplumu bilgilendirmenin en önemli araçlarından biri olan yayıncılık faaliyetlerine de devam ediyor.
Yayıncılık faaliyetleriniz nasıl ilerliyor?
“Herkes Okusun Diye” mottosuyla hayata geçen Sabri Ülker Vakfı Yayınları Çocuk Kitapları başta olmak üzere Akademik ve Popüler Bilim kategorilerinde yurt içi ve yurt dışından referans çalışmaları okuyucularıyla buluşturuyor. Sabri Ülker Vakfı yayınları bugüne dek 5 milyonu aşkın okuyucuya ulaştı.
Çalışanlarınıza yönelik çalışmalarınız var mı?
Çalışanlarımızın dengeli beslenme alışkanlıkları kazanmasına ve uygulamalarına olanak sağlayan Sağlıklı Yaşam Merkezi, 2014’ten bu yana yaklaşık olarak 5 binin üzerinde beslenme danışmanlığı hizmeti verdi. Sağlıklı Yaşam Merkezi, 2023 yılındaki çalışmaları ile T.C. Sağlık Bakanlığı’nın Beslenme Dostu ve Fiziksel Aktiviteyi Destekleyen İş Yeri’ sertifikasını almaya layık görüldü.
Sabri Ülker Bilim ödülü onuncu yılda da devam edecek mi?
Evet, 15’inci yılımızda ödülümüzü, onuncu sahibiyle buluşturmak için sabırsızlanıyoruz.
2016’dan bu yana beslenme, metabolizma ve toplum sağlığı alanlarında genç Türk bilim insanları tarafından Türkiye’de ve dünya çapında yapılan temel araştırmaları teşvik etmek amacıyla verilen ödülümüz, bilimsel araştırmaların toplum yararına sunulmasına yönelik en önemli faaliyetlerimizden biri olarak öne çıkıyor.
Sabri Ülker Bilim Ödülü’nü bugüne kadar, Doç. Dr. Kıvanç Birsoy, Doç. Dr. Ebru Erbay, Doç. Dr. Ömer Yılmaz, Doç. Dr. Tamer Önder, Doç. Dr. Elçin Ünal, Doç. Dr. Elif Nur Fırat Karalar, Doç. Dr. Nilay Yapıcı ve Doç. Dr. Elvan Böke kazandı.
Dijital platformlarda çalışmalarınız nasıl ilerliyor?
Gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam konularında güncel videolar sunan Geçmiş Olsun TV, Sabri Ülker Vakfı'nın destekleriyle hayata geçmiş bir iletişim platformu. Bugüne kadar 350’den fazla videonun yayınladığı YouTube kanalında yüzbinlerce, Instagram ve TikTok hesaplarında milyonlarca görüntülenme elde edildi.
Gıda ve beslenme alanında yaşanan bilgi kirliliğini önlemek için kurulan "Bilim Bunu Konuşuyor" platformu da bilimsel ve güncel bilgileri tarafsız bir şekilde kamuoyuyla paylaşıyor. Platform üzerinden uluslararası alanda referans kabul edilen kaynaklardan alınan bilgilerle yayınlanan sağlıklı yaşam ve beslenme odaklı makaleleri, bilimsel yayınlar ve araştırmalar çerçevesinde kaleme alıp kamuoyuyla paylaşıyoruz.
