Nihat DELİBAŞI
Ege Bölgesi’nin geleneksel ihraç ürünlerinden çekirdeksiz kuru üzümün ihracat birim fiyatında yaşanan düşüş sektörde endişe yarattı. 1 Eylül 2021- 25 Şubat 2022 tarihinde, yani geçen ihracat sezonunun ilk 6 ayında 130 bin ton ürün karşılığı 234 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilen çekirdeksiz kuru üzümde, bu yılın aynı döneminde yapılan ihracat 130 bin tonu aşarken ihracat geliri 219 milyon dolarda kaldı. Geçtiğimiz yıl ortalama ihraç fiyatı bin 800 dolar olan çekirdeksiz kuru üzümün, bu yıl ton başına ortalama ihraç geliri bin 683 dolara geriledi. Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatında gelir kaybı yüzde 7’yi buldu.
“Kalite kaybı, geliri düşürdü”
İzmir Ticaret Borsası (İTB) Yönetim Kurulu Üyesi İlhan Zincircioğlu, miktar bazında ihracat artışına rağmen gelirdeki düşüşü üzümde yaşanan kalite kaybına bağladı. Halen piyasada 2022 mahsulü 100 bin ton kadar devreden stok bulunduğunu kaydeden Zincircioğlu, “Hasat zamanı yağan yağmurlar kaliteyi bozdu. İhracata konu 8 numara üzümler var. Bir diğer sebep ise üzümün bol olması. İhracatçılar olarak sezon sonuna kadar bu üzümü satmak ve yeni sezona stoksuz girmek istiyoruz. Amacımız gelecek sezona devreden stok olmamasını sağlamak” dedi.
“Düşüşün sebebi, arz-talep dengesi”
İzmir Ticaret Borsası (İTB) Disiplin Kurulu Üyesi Mehmet Esmer ise piyasayı domine eden Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) uyguladığı alım-satım politikası nedeniyle bozulan arz talep dengesinin fiyatlarda düşüşe neden olduğu görüşünü savundu. Esmer, “Arz-talep dengesi ticaretin genel karakteri. TMO, Eylül başında aldığı ürünü Şubat başında piyasaya çıkardı. Stoğa üretim yapılan bir üründe fiyat yükselişi olmaz. TL bazında kuru üzümün iç pazarda fiyatı artıyor ama dolar bazında düşüyor. Stok müessesi haline gelen TMO, ihracatçının arka bahçesi işlevi görüyor. Arz talep dengesinin bozulduğu bu sistemde kuru üzümün fiyatı yükselmez. Bu durumun kısa vadede üreticide yansıması olacağını sanmıyorum. Ancak, bağ ekimi durdu. Üretici bağlarını sökecek saptaması için de erken” diye konuştu.
