EVRİM KÜÇÜK
Dünyanın en büyük çelik üreticisi olan Çin, 2025’te ihracatını artırmanın yeni yolunu buldu: Ocak-mayıs döneminde toplam çelik ihracatını yüzde 16 artışla 48,5 milyon tona çıkaran ülke, nihai ürünlere uygulanan tarifeleri, çelik kütük gibi daha az vergilendirilen ürünlere ve yarı mamullere yönelerek aşıyor. Bu durum, başta Türkiye olmak üzere birçok ülkenin çelik sanayisi üzerinde baskı kuruyor.
Çin Gümrük İdaresi verilerine göre, yılın ilk beş ayında çelik kütük ihracatı yıllık bazda dört kat artarak 4,72 milyon tona ulaştı. Bu rakam, toplam çelik ihracatının yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyor. Kütük olarak da bilinen bu yarı mamuller, nihai ürün haline getirilip inşaat ve sanayi sektörlerinde kullanılıyor. Endonezya, Filipinler, Suudi Arabistan, İtalya ve Türkiye; Çin’in bu ürünlerdeki başlıca alıcıları. Pekin’in ihracat stratejisindeki bu değişiklik, dünya çapında yeni bir korumacılık dalgasını tetikliyor. Güney Kore ve Vietnam gibi ülkeler, iç üreticilerini korumak için nihai ürünlere gümrük vergileri getirirken, Çinli firmalar tarifesiz ürün kategorilerinde açık buluyor. Türkiye de bu dalgadan etkileniyor. Çin kütüğüne karşı henüz belirgin bir koruma önlemi alınmış değil; bu da yerli üreticilerin rekabet gücünü zayıflatıyor.
Çinli üreticilerin bu tercihi, ülke içindeki zayıf talep ve emlak sektöründeki durgunluktan da kaynaklanıyor. Çin’de konvertör tipi tesislerde kapasite kullanım oranı yüzde 92’ye ulaştı. Bu da üretimin kısmak yerine dış pazarlara yöneldiğinin göstergesi.
Avrupa’da inşaat demiri fiyatı 2 ayda 75 euro düştü
Avrupa piyasası da Çin kaynaklı dolaylı baskının etkisi altında. Ucuz Asya menşeli ürünlerin Avrupa’ya dolaylı yollardan girişi, özellikle uzun mamul fiyatlarında sert düşüşe neden oldu. Mayıs- haziran döneminde Güney Avrupa’da inşaat demiri fiyatları ton başına 575 eurodan 500 euroya geriledi. Almanya gibi pazarlarda talep toparlanmasına rağmen üretim yüzde 3 azaldı.
Pekin, kütük ihracatına vergi getirebilir
Kütük ihracatındaki artış, çelik üreticilerinin daha yüksek katma değerli ürünlere odaklanmasını isteyen Çin’in devlet destekli sanayi kuruluşundan uyarılara yol açtı. Çin Demir ve Çelik Birliği (CISA), hükümetin kütük ihracatını sınırlamasını ve böylece sektörün daha yüksek değerli çelik ürünleri ihracatına odaklanmasını tavsiye etti. Bir kaynak, Reuters’a yaptığı açıklamada, Pekin’in çelik kütüğüne ihracat vergisi uygulamayı düşündüğünü söyledi. Kaynak, vergi uygulanıp uygulanmayacağı ve ne kadar vergi uygulanacağı konusunda ayrıntıların henüz kesinleşmediğini de sözlerine ekledi. Danışmanlık şirketleri Mysteel ve Fubao’ya göre, çelik kütüklerinin katma değeri, nihai çelik ürünlerine göre 400 yuan (56 ABD doları) ila 500 yuan daha düşük.
Türkiye’de fiyatları etkiliyor
Türkiye, Çin’in artan kütük ihracatından en çok etkilenen pazarlardan biri. Türk inşaat demiri üreticileri, özellikle Uzakdoğu menşeli yarı mamullerin fi yat kırması nedeniyle zorlu bir dönemden geçiyor. Yerli üreticilerin satış fi yatları 2025’in ilk yarısında yüzde 10’un üzerinde gerilerken, ithal kütük fi yatları Türkiye iç piyasasında referans oluşturuyor. Sektör temsilcileri, Çin’in fiyat avantajıyla pazara hâkim olduğunu, bu durumun kapasite kullanım oranlarını ve kârlılığı ciddi şekilde zayıflattığını belirtiyor. Çin’in ihracat eğiliminin sürmesi halinde, Türkiye’de de antidamping önlemleri gündeme gelebilir.
Kanada’dan Türkiye’ye damping incelemesi
Kanada’da çelik boru üreticileri EVRAZ North America ve Welded Tube, Türkiye dahil beş ülkenin OCTG (petrol ve doğalgaz borusu) ürünlerine anti-damping soruşturması açılması için başvuruda bulundu. Şikayet, bazı üreticilerin Kanada’ya düşük fi yatla satış yaparak yerli sanayiye zarar verdiğini öne sürüyor. Kanada Sınır Hizmetleri Ajansı’na sunulan dosyada, Türkiye’nin yanı sıra Meksika, Filipinler, Güney Kore ve ABD’den yapılan ithalatlar hedef alınıyor. Kanada tarafı, eşit rekabet koşulları talep ediyor.
