25 EYLÜL 2024, Goldman Sachs’ın New York’taki merkezi… Murat Özyeğin’in Başkanlığını yürüttüğü Türkiye-ABD İş Konseyi’nin (TAİK) düzenlediği toplantıda kürsüde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek var.
Şimşek, Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerinden oluşan sunumunun bir noktasında ekrana yansıttığı tablo konusunda toplantıdaki ABD’li yatırımcılara şöyle seslendi:
- Bu tablonun fotoğrafını çekin. Seneye Eylül ayında geldiğimde üzerinde konuşuruz.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) çatısı altındaki TAİK’in davetiyle 3-4 meslektaşımla birlikte toplantı için New York’a gitmiştik. Ancak, Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, toplantının basına kapalı tutulmasını istediği için izleme imkanı bulamamıştık.
Toplantıya katılan iş insanlarıyla sohbetlerden Şimşek’in uyguladıkları enflasyonla mücadele programı ve OVP’nin olumlu gelişecek sonuçlarından emin olduğunu yansıtan sözlerini öğrenmiş, sosyal medyadan paylaşmıştım.
Sosyal medya paylaşımımda, CNBC-E’deki Meryem Kenan’la yayında, Nasıl Bir Ekonomi TV’nin YouTube’daki canlı yayınında izlenimlerimi anlatırken Şimşek’in sadece sözlerini aktarmış, ekrana yansıttığı tabloya yer vermemiştim. Çünkü, toplantı basına kapalıydı.
Şimşek, ekrana yansıttığı tablodaki hedeflerin tutacağından emin tavır sergilemekte haklıydı. Çünkü, 2023 yılı Eylül ayında, Mehmet Ali Yalçındağ’ın TAİK Başkanlığı sırasında da Goldman Sachs’ın merkezindeki toplantıya Ticaret Bakanı Ömer Bolat’la birlikte katılmıştı. Şimşek ve Bolat, ABD’li yatırımcıları programa ikna etmek için şu mesajı vermişti:
- Uyguladığımız enflasyonla mücadele programının, OVP’nin arkasında sayın Cumhurbaşkanımızın güçlü desteği var.
Şimşek ve Bolat, Eylül 2023’teki toplantıda “programa güven” eşiğini önemli ölçüde aşmıştı. ABD’li yatırımcılar Şimşek’in görevini sürdüreceğine ikna olmuş, o konudaki soruları da epey geri plana atmıştı.
TAİK’in davetiyle “17. Türkiye Yatırım Konferansı” için New York’a giderken dün yolda Şimşek’in geçen yıl Eylül ayındaki sunumunda yer alan tablonun fotoğrafını çekenlere, 2025-2026 OVP hedeflerinde revizyona gidildiğini anlatmak durumunda kalacağını düşündüm.
Tablonun fotoğrafını ben çekmemiştim ama OVP’de yer alan hedefleri biliniyordu. 2026-2028 OVP’si açıklanırken, 2025 ve 2026’ya ilişkin revizyonlar da ortaya konulmuştu. Dolayısıyla Şimşek’in geçen yılki tabloda yansıttıklarını tahmin etmek zor değildi:
- Enflasyon: 2025 yılı sonunda enflasyon,yüzde 17.52’ye 2026 sonunda da yüzde 9.7’ye inecek. Yani, Şimşek o tabloyu paylaşarak ABD’li yatırımcılara da enflasyonun 2026 yılı sonunda tek haneye ineceği sözü vermişti.
- Büyüme: Türkiye ekonomisi 2025 yılında yüzde 4, 2026 yılında da yüzde 4.5 büyüyecek.
- Cari açık: Cari açığın gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranı 2025 yılı sonunda yüzde – 2 olacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler (BM) toplantıları heyetinde yer alan Şimşek, bu hafta New York’ta Goldman Sachs’ın merkezindeki dahil, 3-4 farklı toplantıda 2026-2028 OVP’sini ABD’li yatırımcılara anlatacak. Elbette sunumu sırasında ekranlara revizyonlu hedefleri yansıtmak durumunda kalacak:
- Revizyonlu enflasyon hedefi:2026-2028 OVP’sinde 2025 yılı enflasyon hedefi yüzde 17.52’den yüzde 28.5’e çıkarıldı. 2026 yılı enflasyon hedefi de yüzde 9.7’den yüzde 16’ya yükseltildi. Tek haneli enflasyon hedefi yüzde 9’la 2027 yılı sonuna kaldı.
- Revizyonlu büyüme hedefi:2055 yılı büyüme hedefi 2026-2028 OVP’si açıklanırken yüzde 4’ten yüzde 3.3’e indirildi. 2026 büyüme hedefi de yüzde 4.5’ten yüzde 3.8’e çekildi.
2027 yılı büyüme hedefi yüzde 4.8, 2028 büyüme hedefi de yüzde 5 olarak belirlendi.
- Revizyonlu cari açık hedefi: Cari açığın gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı hedefi 2025 yılı sonu için yüzde – 2’den yüzde – 1.4’e çekildi. 2026 yılı için de yüzde – 1.6 olan hedef yüzde – 1.3’e indirildi.
Şimşek, geçen yıl Eylül ayının ikinci yarısında New York’taki farklı toplantılarda ABD’li yatırımcılarla görüşürken, Merkez Bankası politika faizi yüzde 50 düzeyindeydi. Merkez Bankası, 2024 Aralık ayından itibaren faizleri indirme sürecine girdi. Aralıkta faizi yüzde 47.5’e, Ocak 2025’te yüzde 45’e, 6 Mart 2025’te de yüzde 42.5’e indirdi.
Ancak, 19 Mart 2025’te başta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu olmak üzere CHP’li belediye başkanlarına yönelik operasyonların başlamasının yarattığı siyasi gerginlik, Merkez Bankası döviz rezervlerinde kanamaya yol açınca faiz yeniden 46-49 aralığına yükseltildi.
Geçen süreçte Merkez Bankası döviz rezervleri rekor düzeylere yükseldi, faiz son kararla yüzde 40.5’e çekildi ama 19 Mart sürecinin uygulanan ekonomik programla ulaşılmak istenen hedefler için süreyi 6 ay kadar uzattı.
ABD’li yatırımcılar, “17. Türkiye Yatırım Konferansı” kapsamında gerçekleşecek toplantılarda 19 Mart sürecini, bölgemizdeki savaş ortamlarını soracak.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, revizyonlu hedeflerle ABD’li yatırımcıları ikna etmeye çalışacak…
ABD ile 100 milyar dolar dış ticareti yakalamak için kolları sıvadılar
TÜRKİYE-Amerika İş Konseyi (TAİK) Başkanı Murat Özyeğin, geçen yıl 25 Eylül’de Goldman Sachs’taki toplantının ardından sohbet ederken ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk döneminde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile belirlenen 100 milyar dolarlık ticaret hedefine değinmişti:
- 100 milyar dolar oldukça iddialı bir hedef. Aslında ABD ile dış ticaretimiz 35 milyar dolara yaklaşıyor. Üstelik aramızda dengeli bir ticaret var. Arada bizim artıya geçtiğimiz dönemler oldu. Şu anda 1 milyar dolara yakın eksideyiz.
Birinci Trump döneminde 100 milyar dolarlık dış ticaret hedefi belirlendiğinde Boston Consulting Group’a (BCG) bir rapor hazırlattıklarını anımsatmıştı:
- TAİK olarak BCG’ye hazırlattığımız raporda hangi sektörlerin ABD’ye ihracatta şansının daha yüksek olduğu belirlenmişti. Şimdi biz 100 milyar dolarlık yolculukta kendimize 75 milyar dolarlık bir ara hedef belirlemek istiyoruz. BCG, bunun için de bir rapor hazırlıyor.
ABD’den Türkiye’ye 2 milyon turistin gelmesi için hedefler konulduğu üzerinde durmuştu:
- ABD’li turistin hem kalış süresi daha uzun, hem de harcaması daha yüksek. Türk Hava Yolları (THY) Yönetim ve Yürütme Kurulu Başkanı Ahmet Bolat, ABD’den gelen turistin 1.7 milyonu yakalayacağını söyleyip hedefi 3 milyona çıkarmak gerektiğini belirtiyor.
Murat Özyeğin’e yoldayken BCG’nin hazırladığı yeni raporun hangi aşamada olduğunu sordum. Özyeğin, Cenevre’den New York’a uçarken yolda yanıtını gönderdi:
- Özellikle ABD’nin gümrük vergisi tarifelerinin daha belirlilik kazanmasını bekledik. BCG, tüm paydaşlarla istişare halinde.
Rapor takvimini de paylaştı:
- BCG’nin raporunun Ekim ayının 3’üncü haftasında tamamlanmasını bekliyoruz.
2016 yılında Trump ABD Başkanı olduğunda Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 7.3 milyar dolar iken, ABD’den ithalatımız 11.3 milyar doları buluyordu. Yani, ABD lehine 4 milyar dolarlık dış ticaret fazlası söz konusuydu.
2022 yılında, yani Biden döneminde ABD’ye ihracatımız 16.9 milyar dolara çıkarken ithalatımız da 15.2 milyar dolar düzeyindeydi. 2022’de Türkiye 1.7 milyar dolar artıdaydı.
İkinci Trump dönemi başlamadan hemen önce, yani 2024 yılında ABD’ye ihracatımız 16.3 milyar dolar iken ithalatımız da 16.2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye 2024’ü 100 milyon dolar artıda tamamladı. Aramızdaki toplam dış ticaret hacmi 32.5 milyar dolar oldu.
Önümüzdeki dönemde ABD ile 100 milyar dolarlık yolculuğun en önemli belirleyicisi, gümrük tarifeleri ile THY’nin Boeing’ten uçak alımı ve askeri uçak anlaşmaları olacak.
