2020’de her 100 ihracatçı girişim sayısına karşılık 84 ithalatçı girişim vardı. Bu denge 2021’de tersine döndü ve her 100 ihracatçıya karşı ithalat yapan girişim sayısı 103’e çıktı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri, dış ticaretteki açığın sadece miktarda olmadığını, dış ticaret yapan girişimler arasındaki dengede de olduğunu gösteriyor. İthalat yapan girişimlerin sayısı ile ihracat yapan girişimlerin sayısı arasında da bir başka “dış ticaret açığı” var ve bu açık giderek büyüyor.
Son verilere göre 2024 yılında 179 bin 673 girişim ihracat yaparken ithalat yapan girişim sayısı 318 bin 603’ü buldu. İthalatın cazibesine kapılan girişim sayısı, ihracatçı girişimlerin sayısının neredeyse iki katı. İthalatçı girişimlerin sayısı ile ihracatçı girişim sayısı arasındaki açık 138 bin 930’u buluyor. İhracat yapan her 100 girişime karşılık ithalat yapan 177 girişim var. Tersinden ifade edecek olursak ithalat yapan her 100 girişime karşılık sadece 56 ihracatçı girişim var.
Üstelik bu açık son yıllarda hızla artıyor. İşin dramatik yanı ithalatçı girişim sayısındaki artışın ivme kazanması, ihracatı hızla artıracağını söyleyerek ilan edilen “Yeni Ekonomi Planı” ile başlamış olması. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın son görev yılında başlayan bu ivmelenmeyle ithalatçı girişimler lehine açılmaya başlayan makas, halefi olan bütün bakanlar döneminde de açılmaya devam etmiş.
TÜİK’in ihracatçı ve ithalatçı girişim sayısı verileri 2017 yılına kadar uzanıyor. 2020 yılına gelene kadar ihracatçı girişim sayısı biraz daha fazla olmak üzere, ihracatçı ve ithalatçı girişim sayıları birbirine yakın bir seyir izleyerek yavaş bir tempoda artıyorlar. 2020 yılından itibaren ihracatçı girişim sayısındaki artış hızı biraz artmaya başlıyor. Ama ithalatçı girişim sayısındaki artış adeta füze hızı kazanıyor.
2021’den sonra fark hızlı arttı
2020 yılına göre 4 yılda ihracatçı girişim sayısı yüzde 105 artarken ithalatçı girişim sayısı bunun 3 katı bir hızla yüzde 333 artmış. 2021 yılında ithalatçı girişim sayısı ihracatçı sayısındaki artışa göre biraz daha hızlı artarak ihracatçı sayısını yakalayıp biraz üzerine çıkıyor. Ama ardından gelen üç yılda aradaki farkı hızla artırıyor.
2020 yılında her 100 ihracatçı girişim sayısına karşılık 84 ithalatçı girişim vardı. Bu denge 2021’de tersine döndü ve her 100 ihracatçıya karşı ithalat yapan girişim sayısı 103’e çıktı. 100 ihracatçı girişime karşı ithalatçı girişim sayısı 2022’de 152’ye, 2023’te 181’e fırladı. 2024’te bu makas biraz kapansa da 177 gibi bir düzeyde duruyor.
2024’te makasın oransal olarak biraz kapanmasına bakarak ithalatçı girişim sayısının azaldığını da düşünmeyelim. Çünkü durum tam tersine. 2024 yılında ihracatçı girişim sayısı 40 bin 324 adet artarken ithalatçı girişim sayısındaki artış 65 bin 695 ile ihracatçı sayısındaki artışın 1.5 katından fazla oldu.
İthalatın cazibesine kapılan girişimler küçük işletmeler
İthalatın cazibesine kapılan girişimlerin esas olarak küçük işletmeler olması konunun bir diğer ilginç yönü. 2020 yılına göre 4 yılda çalışan sayısı 1-9 arasında değişen mikro işletmelerde toplam ihracatçı sayısı yüzde 154 artarken ithalatçı sayısı yüzde 569 arttı. Çalışan sayısı 10-49 arasında değişen küçük işletmelerde ihracatçı sayısı yüzde 30 artarken ithalatçı sayısı yüzde 37 arttı. Çalışan sayısı 50-249 olan orta boy işletmelerde ihracatçı sayısı yüzde 25 artarken ithalatçı sayısı yüzde 20 arttı. Çalışan sayısı 250 ve üzerinde olan büyük işletmelerde ihracatçı sayısı artışı yüzde 25 olurken ithalatçı sayısı artışı yüzde 24 oldu.
