Enflasyonun bizzat kendisi; ekonominin hadsizliği, ahlak bozuculuğu, fiyatların haddi aşması, tüketimin hadden taşması, piyasanın haddini bilmez hadsizlerle dolup taşmasıdır.
Cehalet, giderilebilirdir… Öğretirsin; geçer. Ama cehlinden dahi habersiz hadsiz için dur durak yoktur ve hiperenflasyonun çürüttüğü iş ahlakı içinde böylelerinin hem sayısı hem de cüreti artıyor ne yazık ki… Tanrı sizi had bilmez yöneticilerden, ortaklardan, bakanından, bakmayanından korusun…
Krizleri bahane edip imkânı olduğu halde borcunu ödemeyen veya taahhüdünü yerine getirmeyenlere dair şikâyetler çoğalıyor. Piyasa şartlarını bahane edip anlaşmalarını çiğnemek, verdiği krediyi geri çağırmak veya benzeri “ahlak ve etik dışı” davranışlar, bindiği dalı kesmektir.
PARA SAHİBİ OLUP DA EDEP SAHİBİ OLMAMAK
Fakat temel sorun, iş etiğinin “yavaşlattığı”, etik olmayan rakipler karşısında “rekabet dezavantajı” oluşturduğu ve “masraflı” olduğu yargısıdır. Öyle ya bir yandan vergini ödeyecek, çalışanını soymayacak ve müşterini kazılmayacaksın. Para sahibi olman edebini terk etmeyi gerektirmez.
Hele bakın ki enflasyonun bu düzeyi ve piyasaların gergin olduğu ortamda, iş etiği ve “vicdanın” sözü edilmeyecek “zor zamanlar” içinde olduğumuz iddiasında olanlarımızın sayısı artıyor. Serbest piyasa, kural tanımazlık boyutuyla kriz doğurur, vahşileşir, çözdüğünden daha fazla sorun çıkarır bizlere…
İKİ SORU İKİ CEVAP / Hadsizliğe dair…
Had bilmeze haddi bildirilmeli mi?
Evet… Böylelerine haddini bildirmek, erdemli cesaret gerektirir. Zira hadsiz, nerede duracağını bilmediği gibi onu uyarana düşmanlık besler. Haddini bilmeyene hiç değilse susarak cevap ver.
Hadsizliğin belirtileri nelerdir?
Hadsiz, sizin özelinize girebilir. Telefonla dilediği saatte sizi arayabilir zira buna hakkı olduğunu düşünür. Reddetseniz dahi ısrar eder hatta tehdit eder. Mesajlarıyla sizi bunaltır. Uyarırsın anlamaz.
NOT
İŞ AHLAKINDAKİ ÇÜRÜME HADSİZLİĞİ KÖRÜKLEDİ
Mevlana’ya sormuşlar; “o kadar okursun, yazarsın, söylersin de ne bilirsin?” Mevlana’nın cevabı, 800 yıl sonrasında hala gündeme ışık tutar; “Haddimi bilirim.” Kısaca her şeyi bilmene gerek yok, haddini bil, yeter diyor. Sadi Şirazi de ekliyor; “ne kadar bilirsen bil, bilmediğin haddinse, hiçsin…”
ENFLASYON LÛGATI
Hiperenflasyon: İki haneden başlayarak sürekli yüksek düzeyde seyreden enflasyon
Kamuflasyon: Kamunun zam yaparak enflasyonu indireceği saplantısı, TÜİK’in de kamuflesi
Shiringflasyon: Etiketi değiştirmeyip malın miktarını azaltarak alıcıyı kandırma
Stakflasyon: Yüksek enflasyon ortamında durgunluğun sürmesi hali
