HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA
Yapılan projeksiyonlara göre genç nüfus avantajını 2030’lu yıllardan itibaren kaybetmeye başlayacak olan Türkiye’de, beyin göçü olarak tanımlanan yurt dışına giden üniversite mezunlarının oranında da gözle görülür şekilde artış yaşanıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2021-2023 yıllarına ilişkin Yükseköğretim Beyin Göçü İstatistiklerini yayımladı. Çalışma, lisans eğitimini Türkiye’ye tamamlayıp mezuniyet 
sonrası yurt dışına gidenleri kapsıyor.
Mezun olunan bölüm ve mesleklere ilişkin detayların yer almadığı genel istatistik, 2015 yılında bu yana yaşanan beyin göçüne ilişkin bilgileri içeriyor. Buna göre ilk verinin ölçüldüğü 2015 yılında beyin göçü oranı yüzde 1,6 seviyesindeydi. Bu tarihten 2021 yılına kadar söz konusu oran yüzde 1,6 ile yüzde 1,9 arasında değişti. Meslek gruplarına göre detaylı verilerin ölçüldüğü 2021-2023 yıllarında ise beyin göçü oranı yüzde 2 ve üzerinde gerçekleşti. 2021’de yüzde 2 olan oran, 2022’de yüzde 2,1 ve 2023’te yüzde 2 olarak ölçüldü. Böylece, yurt dışına giden yüksekokul mezunlarının oranı 2015 ile 2023 yılları arasında yüzde 20 artmış oldu.
Kadınların oranı daha çok arttı
Cinsiyete göre yapılan değerlendirmede yüksekokuldan mezun olan erkeklerin, kadınlara göre daha yüksek oranda yurt dışına gittiği gözlendi. 2015 yılında erkeklerin yüzde 2’si yurt dışına giderken, 2020’de yurt dışına giden erkeklerin oranı yüzde 2,3, 2023’te ise yüzde 2,4 oldu. 2015’te yüzde 1,1 ile kadınların oranı erkeklerin neredeyse yarısı kadarken, 2023 yılına gelindiğinde yurt dışına giden kadınların oranı yüzde 1,6’ya çıktı.
İlk sırada bilişimciler var
Eğitim ve öğretim alanlarına göre beyin göçü çalışmasında ilk sırada yüzde 6,8 ile bilişim ve iletişim teknolojisi yer alsa da bunların yurt dışına gidiş oranı son 3 yılda geriledi. 2021’de yüzde 7,1 olan oran, 2022’de yüzde 7,3’e yükselmişti.
Bu kategoride ikinci sırada mühendislik, imalat ve inşaatçılar yer aldı. Bunların yurt dışına gidiş oranı 2021 ve 2022’de yüzde 4,6 olurken, 2023’te yüzde 4,4 olarak gerçekleşti. Üçüncü sırada doğa bilimleri, matematik ve istatistik geliyor. bunların çıkış oranı 2021’de yüzde 2,5 iken takip eden iki yılda da yüzde 2,6 olarak ölçüldü. Tamamladıkları bölüme göre yapılan değerlendirmede ise 171 bölüm içinde; moleküler biyoloji ve genetik bölümü mezunlarının dikkat çekici bir farkla ilk sırada yer aldıkları görüldü. 2023 yılında bu bölümden mezun olan gençlerin yüzde 17,9’u yurt dışına gitmeyi tercih ederken, söz konusu oran 2021’de yüzde 23,8, 2022’de yüzde 20,5 seviyesindeydi.
Bunu yüzde 10,2 ile biyomühendislik, yüzde 9,8 ile işletme mühendisliği, yüzde 9,1 ile elektronik mühendisliği, yüzde 8,9 ile matematik mühendisliği ve yüzde 8,4 ile bilgisayar mühendisliği takip etti. Son dönemlerde çok tartışılan sağlık alanında eğitim alanların yurt dışına gitme oranı ise 2021-2023 döneminde değişmedi ve yüzde 0,7 olarak duyuruldu. Tıp fakültesi mezunlarının yurt dışına gidiş oranı ise yüzde 1,3 olarak bildirildi.
En çok tercih edilen ülke ABD oldu
Yurt dışına çıkan üniversite mezunlarının en çok tercih ettikleri ülke yüzde 21,4 ile Amerika Birleşik devletleri oldu. Bunu sırasıyla yüzde 17,5 ile Almanya, yüzde 11,2 ile Birleşik Krallık, yüzde 6,9 ile Hollanda yüzde 4,9 ile Kanada takip etti. Finlandiya’yı tercih edenlerin oranı yüzde 0,7, Rusya’yı tercih edenlerin oranı yüzde 0,9 ve Çekya’ya gidenlerin oranı ise yüzde 1 oldu. Birleşik Arap Emirliklerine gidenlerin oranı yüzde 1,9, KKTC’ye gidenlerin oranı da yüzde 1,8 olarak ölçüldü.
– İşletmeciler Amerika’ya mühendisler Avrupa’ya…
Yurt dışına giden mezunların en çok tercih ettikleri 5 ülke içinde mesleklere göre yapılan değerlendirmede ilginç bir sonuç ortaya çıktı. Buna göre en çok tercih edilen ABD ile tercihte 5’inci sırada yer alan Kanada’ya gidenler arasında ilk sırada işletme mühendisleri yer aldı. İkinci sırada ABD’de bilgisayar mühendisliği, Kanada’da ise endüstri mühendisliği geldi. Buna karşılık Avrupa ülkelerine giden mezunlardan Almanya, Birleşik Krallık ve Hollanda’ya gidenler içinde en çok tercih edileni bilgisayar mühendisleri oldu. İkinci sırada Almanya’da makine mühendisliği, Birleşik Krallık’ta işletme, Hollanda’da ise endüstri mühendisleri yer aldı.
