Hilal SARI
Küresel para birimi piyasalarında Fed ve Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) sıkılaşma döngülerinin sonuna yaklaşılırken, Çin’den gelen olumsuz ekonomik verilerin etkileri hissediliyor.
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde en büyük inşaat şirketlerinden Country Garden’ın ilk kez bir yurtiçi tahvil ödemesini geciktirmeye çalışıyor olduğuna ilişkin haberler, konut sektöründeki sorunların büyüdüğüne işaret ederek, küresel ekonomik görünüme de gölge düşürdü.
ING: Dolar muhtemelen güçlü kalmaya devam edecek ING küresel piyasalr direktörü Chris Turner ABD’de tahvil getirilerinin yüksek seyretmesi ve Çin’in finansal sektöründe giderek bozulan ortamın riskli varlıkları baskıladığı görüşünde ve “Dolar Çin otoriteleri güçlü teşvik önlemleriyle bir sürpriz yapmadığı takdirde muhtemelen güçlü kalmaya devam edecek” diyor. Banka ABD’ye ilişkin görünüm doları destekler nitelikte olmasa da diğer büyük para birimlerine yönelik güvensizliğin de dolara yarayacağı görüşünde. Salı günü Çin’den gelecek perakende satışlar, sanayi üretimi ve sabit varlık yatırımları da para piyasalarında etkili olacak. Japonya’nın en büyük bankası MUFG da Çin’deki sorunların doların güvenli liman cazibesini de artırdığını, küreseldeki sorunların doların lehine olacağını söylüyor.
Küreseldeki zayıf büyüme ve carry trade doların lehine
Dolar endeksi pazartesi günü iki buçuk ayın en yüksek düzeyi olan 103,396 düzeyine yükseldi. Nordea öngörülerine göre nisandan bu yana 100-104 bandında hareket eden dolar endeksinde yukarı yönlü hareketler enflasyondaki yavaşlama nedeniyle baskılanırken, aşağı yönlü hareketi ise küresel zayıf büyüme ortamı nedeniyle sınırlı kalacak. Philadelphia Fed Başkanı Harker’ın “eylülde faize dokunmayabilecekleri ihtimali ve 2024’te faiz indirimlerine başlanabileceği” mesajları piyasalarda güvercin algılanırken, para piyasaları eylülde Fed’in faiz artıracağına yüzde 10’dan az bir olasılık biçiyor. Kasım toplantısında faiz artırım ihtimali ise yüzde 30’un altında görülüyor. Ağustosun sonuna doğru Jackson Hole’de gerçekleşecek merkez bankaları toplantısı ise doların seyrine etki edebilecek bir etkinlik olacak.
Ayrıca Investing.com’da yer alan bir analize göre Fed’in faizleri bir süre daha yüksek tutması, yüksek faiz ortamıyla yatırımcı çekmesi ‘carry trade’ etkisinin de doları desteklemesiyle sonuçlanıyor.
“Parite yükselmeden önce 1,07’ye kadar düşecek”
Euro/dolar paritesi ise dolardaki güçlü seyir ve Euro Bölgesi’ne ilişkin görünümün ABD’ye göre daha bozuk olması nedeniyle uzmanlara göre kısa vadede 1,07 düzeylerine geri çekilebilir. Pazartesi günü Çin’e yönelik endişelerin doları güçlendirmesiyle 1,09’un da altına inen parite geçen hafta yüzde 0,6 düşüşle dördüncü haftalık düşüşünü kaydederken, son bir ayda ise yüzde 3’ün üzerinde gerilemiş durumda. Ayrıca petrol fiyatlarındaki yükselişin devam etmesi de, enerji ithalatçısı konumdaki Euro Bölgesi’nin para birimi için görünümü bozabilir. Mizuho Bank “Euro Bölgesi ekonomisine ilişkin genel güvenin zayıf kalmaya devam ettiğini, özellikle petrol fiyatları yükselirse görünümün daha da bozulabileceğini” belirtiyor. Banka üç ay içinde paritenin 1,08 düzeyine gerileyeceğini öngörüyor.
Yatırımcılar paritenin seyri için Avrupa Birliği ağustos ayı enfl asyon verilerini ve ECB’nin eylül toplantısı öncesi hizmet ve imalat sektörü verilerini yakından takip edecek. Banka olası bir faiz artırımının verilere dayalı olacağına vurgu yapmıştı, bu nedenle enfl asyonda düşüş veya imalat faliyetlerinde daralma faiz artırım ihtimalini zayıfl atıyor. Para piyasalarında ECB’nin yıl sonuna kadar bir faiz artırımı yapacağına yüzde 50 olasılık veriyor. Ayrıca piyasada ECB’nin de 2024’ün ilk yarısında faiz indirimlerine başlama olasılığı fi yatlanıyor. MUFG’a göre paritenin bu hafta 1,10 düzeylerinin üzerinde tutunamaması paritenin daha da düşebileceğine ilişkin teknik bir sinyal olabilir. Bankanın 1,0912 olarak belirlediği direnç noktası da pazartesi günü kırılmış oldu. Nordea döviz kuru analistleri önümüzdeki üç ay içinde 1,07 yönünde geriledikten sonra tekrar yükselebileceğini öngörüyor. Banka ABD’de faiz oranlarının daha uzun süre yüksek kalacak olmasının euroya ilişkin iştahı zedelediği görüşünde: “Dolar yumuşak iniş senaryoları sönmeye başladığında ve yüksek faizin süresi uzarsa muhtemelen daha iyi bir performans kaydedecek. 3 aylık öngörümüz paritenin yükselmeden önce 1,07’ye gerilemesi”.
■ STERLİN: İngiltere Merkez Bankası’nın sıkılaşma döngüsünü sonlandırmasına da az kaldı ancak analistler ücret verisinin güçlü gelmesi durumunda, bankanın parasal sıkılaşma sürecini biraz daha uzatabileceği görüşünde. Bu durum sterlini yükseltecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Salı günü açıklanacak ücret ve istihdam verisinin zayıf gelmesi durumunda ise sterlinde geri çekilme bekleniyor. Sterlin/dolar pazartesi günü 1,27 düzeylerinin altında işlem gördü. Temmuz perakende satış verileri de sterline yeni bir yön verebilir. Para piyasaları BoE’nin 21 Eylül’deki toplantısında 25 bps faiz artıracağı ihtmaline yüzde 81 olasılık biçiyor. Sterlin pazartesi günü dolar karşısında 0,36 düşüşle 1,26 düzeyine gerilerken, euro karşısında ise yüzde 0,16 yükselişle 1,16 düzeyinin üzerinde işlem gördü.
■ YEN: Japon yeni Türk Lirası karşısında 5 yılda %217 yükseldi. Japonya Merkez Bankası’nda (BoJ) yeni başkanla birlikte esen rüzgar bu ralliyi daha da hızlandırabilir. BoJ’un gevşek para politikalarını bırakıp tahvil getiri eğrisini kontrol ederek uyguladığı güvercin tutumu bırakacağı değerlendirmeleri uzun bir süredir yapılıyor. BoJ başkan değişiminin piyasalara etkisi açısından küresel yatırımcının en dikkatle izlediği mesajlar da bu konuya ilişkin mesajlardı. Beklenen olmadı ve BoJ’un yeni başkanı hiç de öyle parasal sıkılaşmaya gidilmesi gerektiğine dair bir demeç vermedi – şimdiye kadar!
TL en çok kaybeden 3. para birimi
Türk Lirası, bu yıl başından bu yana gelişmekte olan piyasalarda işlem gören muadil para birimleri arasında dolar karşısında en çok kaybeden 3. para birimi olarak öne çıkıyor. En çok değer kaybeden yüzde 41,8’lik kayıpla Nijerya nairası olurken, Türk Lirası yüzde 30,4 kayıpla yüzde 40’a yakın değer kaybeden Arjantin Pesosu’ndan sonra güçlü dolar ve sıkılaşma döngüsünün kaybedenleri listesinde 3. sırada. Çin ekonomisine ilişkin endişeler genel olarak tüm küresel piyasalarda yatırımcı iştahını olumsuz etkileyerek doları destekliyor ve Çin’den gelen olumsuz veriler resesyon endişelerini güçlendirerek doların güvenli liman cazibesini de artırıyor.
■ ARJANTİN PESOSU: Latin Amerika’nın en büyük üçüncü ekonomisinde krizlerin arkası kesilmiyor. Gelecek başkanlık seçimlerinin öncüsü olarak kabul edilen ön seçimlerin ardından pazartesi günü peso yaklaşık yüzde 18 değer kaybetti. Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 97’den yüzde 118’e yükselteceği ve pesonun dolar karşısında 350 düzeyine devalüe edileceği bildirildi.
■ MEKSİKA PESOSU: Güçlenen dolar Latin Amerika para birimlerinde genel bir değer kaybına neden olsa da, sanayi üretimi haziranda mayısa göre yüzde 0,6 büyüyen Meksika’nın para birimi peso merkez bankasının perşembe günü faizleri bir süre yüksek tutacağına ilişkin sinyalinin de etkisiyle cuma günü yüzde 0,7 yükseldi. Ancak Çin’e ilişkin endişelerle doların haftaya güçlü başlaması, bu kazancın yarısından fazlasını götürdü ve dolar/peso kuru yüzde 0,4 yükselişle pazartesi 17,07’yi aştı.
■ BREZİLYA REALİ: Tüketici fi yatları temmuzda beklentilerin üzerinde artan Brezilya’da real dolar karşısında yüzde 1’e yakın değer kaybetti. Öte yandan real Brezilya Merkez Bankası’nın faiz artırımlarının da etkisiyle yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 7,8 değer kazandı.
■ RUS RUBLESİ: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ekonomi danışmanı doların ruble karşısında tekrar 101,745 düzeyine yükselmesinin ardından Rusya’nın para otoritelerini ‘gevşek para politikaları izlemekle’ suçladı. Yıl başından bu yana yüzde 30’a yakın değer kaybeden ruble dolar karşısında 17 aydır bu seviyeye gerilememişti. Ruble Şubat 2022’de başlayan savaşın başından bu yana yüzde 25 değer kaybetti ancak Batı yaptırımlarının rubleye çok daha fazla zarar vereceği öngörülmüştü. Rusya Merkez Bankası kurun 100’ün üzerine çıkması üzerine 15 Eylül’deki olağan toplantısı öncesinde bugün olağanüstü şekilde toplanacak.
■ YUAN: Çin yuanı da ülkenin gayrimenkul ve bankacılık dışı finans yönelik endişelerle pazartesi günü dolar karşısında hazirandan bu yana en düşük düzeyi olan 7,2537 seviyesine kadar geriledi. Yuanın yıl başından bu yana kaybı yüzde 5’e yaklaştı.
