EVRİM KÜÇÜK
Son haftalarda çeşitli tarımsal emtia fiyatları düşüş gösteriyor. Bu durum, büyük ekonomiler arasındaki artan ticaret gerginliğinin yarattığı talep endişelerini yansıtıyor. Tahıllar ve tarımsal hammadde fiyatlarındaki gerileme, kahve ve kakao gibi içecek grubundaki ürünlerin fiyat artışlarıyla dengelendi ve tarımsal emtia fiyatları yılın ilk çeyreğinde yüzde 1 yükseldi. Ancak 2025’te tarım endeksi yatay kalmakla birlikte gıda fiyatlarında, tahılların öncülüğünde fiyatların düşmesi bekleniyor.
Dünya Bankası’nın yayımladığı Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun nisan sayısında gıda fiyatlarının gıda ve hammadde fiyatlarının sırasıyla yüzde 7 ve yüzde 2 düşmesi, içecek emtialarının ise yüzde 20 yükselmesi bekleniyor. Gıda fiyatlarının, enerji hammaddesi olarak tahıllara olan talebin zayıflaması ve bol miktardaki arz nedeniyle 2025 yılında yüzde 7 oranında düşmesi ve bu süreçte tahıllardaki değer kaybının yüzde 11 olması bekleniyor.
Tahıllarda genel görünüm
■ Buğday; Fiyatların 2025-26’da düşüşe geçmesi bekleniyor, çünkü ticaret gerginlikleriyle ilgili aşağı yönlü talep baskısı sıkı arz koşullarıyla kısmen telafi ediliyor. Rekor seviyeye yakın buğday üretiminin tüketimden çok az geride kalması bekleniyor, bu da küresel stoklarda düşüşe neden oluyor.
■ Mısır; Fiyatlarının hem 2025 hem de 2026’da yüzde 2 oranında düşmesi bekleniyor. Bu düşüş, etanol talebini ve dolayısıyla mısır talebini azaltan düşük ham petrol fiyatları ve ABD-Çin ticaretindeki artan tarifeler tarafından kaynaklanıyor. Ayrıca mısırın son aylarda soya fasulyesi ve buğdaya göre fiyat avantajı sağlaması nedeniyle, mısır ekim alanlarının genişlemesi bekleniyor.
■ Pirinç: 2025’te tahıl fiyatlarında öngörülen düşüş, öncelikle pirinç fiyatlarında beklenen yüzde 29’luk düşüşten kaynaklanıyor. Fiyat düşüşü, bol miktarda arz ve Hindistan’ın ihracat kısıtlamalarını gevşetmesini yansıtıyor. 2024-25’te küresel pirinç üretiminin yüzde 2 artması bekleniyor.
■ Soya fasulyesi: Yağ fiyatlarının 2025’te yüzde 3 ve 2026’da yüzde 2 oranında düşmesi bekleniyor. Bunun başlıca nedeni ham petrol fiyatlarının düşmesi ve biyoyakıt talebinin azalması. Ancak, bu aşağı yönlü baskı, palm yağı, ayçiçeği yağı ve kolza yağı gibi yakın ikamelerin arzının azalmasından kaynaklanan güçlü taleple kısmen telafi ediliyor. Soya küspesi fiyatlarının 2025’te yüzde 16 oranında düşmesi bekleniyor.
■ Palm yağı; Fiyatların 2025 yılında yüzde 6 oranında artması bekleniyor, çünkü üretimdeki orta düzeydeki artış düşük küresel stokları yenilemek için yeterli değil. Ayrıca Endonezya’nın biyodizel karışımını artırma planı fiyatları destekleyecek.
Kahve güçlü, kakao risk altında
Dünya Bankası’nın içecek fiyat endeksinin bu yıl yüzde 20 artması, gelecek yıl ise yüzde 11 düşmesi bekleniyor:
■ Kahve fi yatlarının 2025’te yüzde 50’den fazla artması bekleniyor. Dünyanın ikinci büyük Arabica üreticisi olan Kolombiya'nın beklediği daha yüksek üretime bağlı olarak 2026’da yüzde 15 düşüş yaşanabilir. Robusta fiyatlarının 2025’te yaklaşık yüzde 25 artması ve gelecek yıl yüzde 9 düşmesi bekleniyor. Ancak hava koşulları bu tahminleri etkileyebilir.
■ Kakao: 2024-25 sezonunda (tedarik koşullarının iyileşmesi ve küresel üretimin yüzde 11’den fazla artması bekleniyor. Bu artış çoğunlukla Fildişi Sahili ve Gana’daki iyileşen hava koşullarıyla sağlanıyor. 2025’te yüzde 9 arttıktan sonra kakao fi yatlarının 2026’da yüzde 13 düşmesi öngörülüyor. Ancak hava koşulları yönlü risk olmaya devam ediyor.
Kauçuk ve pamuk temkinli yol izliyor
■ Pamuk: Fiyatlar ilk çeyrekte yaklaşık 5 düştü ve Mart ortalaması bir yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 20 daha düşük seyretti. ABD Tarım Bakanlığı’na göre, küresel pamuk üretiminin bu sezon Brezilya, Türkiye ve ABD’de üretim artışına bağlı olarak yüzde 7 artacak. 2025’te fi yatların yüzde 14 düştükten sonra, 2026’da yüzde 3 oranında artması bekleniyor.
■ Kauçuk Fiyatlarının 2025’te yüzde 14 oranında artması ve üretim toparlandıkça 2026’da ılımlı bir düşüş kaydetmesi öngörülüyor.
