Veriyi işleyen sistem, üreticiyi dışlayan algoritmalarla çalışıyorsa; o toplum, kendi gıda zincirini kesiyor demektir. Tarladaki nimeti çatala ulaştırmak için YZ yetmez, vicdan da entegrasyona katılmalı.
Zeytin ağacının gölgesinde bile algoritma çalışıyor. Kodlar yazılıyor, modeller öğreniyor. Ancak üretim döngüsünde veri akıyor ama emek akmıyor. Tarla veriyle konuşuyor, raflar YZ ile planlanıyor fakat üretici dışlanıyor. Akıl, analiz var ama merhamet yok. Üreten değil modeli işleten kazanıyor.
Sorun ne sadece kuraklıkta, ne de dış güçlerde… Sorun; üretimden ziyade dağıtımı optimize eden, kârı maksimizasyon algoritmasına hapseden dijital çarkta. Yönetim, toprağın değil grafiğin yanında; bakanlıklar çiftçiyi değil veri setini destekliyor. Kodlanan destek; insanı değil işlem hacmini koruyor.
TARIMI DEĞİL VERİYİ DESTEKLEYEN EKOSİSTEM
Üretici = Değeri Haritalanmamış Veri Noktası… Genç üretici Eda’nın sesi sistemin dışında bir gürültü sayılıyor. Beyza’nın tarlası; makine öğrenmesinin ilgisini çekmiyor çünkü orada veri yok, sadece emek var. Tarla almak isteyen gençler, arsa spekülasyonunun algoritmasına takılıyor.
Tarım değil, gayrimenkul fiyatlama modelleri belirliyor kırsalın kaderini. Bu durumda üretmek için toprak arayan bir üretici, YZ çağında kime gitmeli? Emlak arsası fiyatı çekilen tarla ile genç üretici nasıl ekecek, neyi biçecek? Seyrani’nin dediği gibi; “meğer taşa tohum ekilmez imiş…”
2 SORU 2 CEVAP / Üretim düşmanına dair…
Üretici neden sistemde görünmez?
Çünkü kodlar, üreticiyi "maliyet girdisi" olarak okuyor. Oysa sistemde değer üretmek; sadece fiyatla ölçülüyor. Üretici; sensörsüz, API’siz, entegre olmayan bir bileşen. Dolayısıyla sistem dışı…
Genç üretici neden desteklenmiyor?
Çünkü veri üretmiyor. Eda’ların, Beyza’ların emeği loglanmıyor, API’ye bağlanmıyor, yatırımcı sunumlarında yer almıyor. Tarım verisi değil, dijital varlık değerleniyor.
NOT
ALGORİTMALAR YEMEYİ İÇMEYİ BİLMEZ
Yapay zekâ üretir ama yemez. Süt verisini işler ama süt içmez. Tarım teknolojisi biçer ama pazar tezgâhına uğramaz. İşte burada sistem açığı başlar: Tüketmeyen üretici ve harcamayan algoritmalarla ekonomi döner mi? Elbette hayır. Nimetin algoritmayla değil, adaletle bölüşülmesi gerek.
YZ LÜGATI
Veri sömürüsü: Üreticinin emeğinin dijitalde görünmeden sömürülmesi
Algoritmik tarım: Emekten bağımsız, kar odaklı veri bazlı tarım düzeni
Eşik değeri dışı üretici: Sistem tarafından ölçülemediği için desteklenmeyen üretici
Dijital feodalizm: Veriyi elinde tutan azınlığın üretici çoğunluk üzerindeki egemenliği
Tarım API'si: Gerçek üreticiyi değil, tarım nesnelerini sisteme entegre eden yazılım arayüzü
