Reel sektörün ekonomiye ne ölçüde güven duyduğunu -ya da duymadığını, duyamadığını- Merkez Bankası ölçüyor. Merkez Bankası her ay gerçekleştirdiği iktisadi yönelim istatistikleri ve reel kesim güven endeksiyle bu kesimin ekonomiye olan güven ya da güvensizliğini belirliyor. Bu çerçevede aynı zamanda reel sektördeki kapasite kullanım oranı da ortaya çıkıyor.
Merkez Bankası dün eylül ayının sonuçlarını açıkladı. Bu sonuçlar reel sektörün ekonomik gidişata ilişkin ne düşündüğünü ve içinde bulunduğu koşullara yaklaşımını özet olarak ortaya koydu:
“Ekonomiye güvenim mi; eh işte, idare ediyor, kör topal gidiyoruz!”
Kapasite kullanımı biraz arttı
Reel sektörün kapasite kullanım oranı eylülde ağustosa göre az da olsa artış gösterdi.
Kapasite kullanım oranı yüzde 73,6’dan 73,8’e çıktı.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da yüzde 73,5’ten yüzde 74’e yükseldi.
Kapasite kullanım oranını sürükleyen ara mallardaki yüksek gerçekleşme. Mevsimsellikten arındırılmış hesaplamaya göre ara mallar üretiminde kapasite kullanım oranı eylülde yüzde 74,9 olarak gerçekleşti. Diğer tüm sektörlerdeki kapasite kullanımı yüzde 74’lük genel oranın altında kaldı.
İkili sektörler bazında en yüksek kapasite kullanımı yüzde 85,6 ile tütün ürünleri, yüzde 83,9 ile kağıt ve kağıt ürünleri, yüzde 83,7 ile de ağaç ve ağaç ürünlerinde.
Son dönemin ekonomik gidişattan en çok yakınan iki sektöründe; tekstil ve giyim eşyası üretiminde ise eylülde bir önceki aya göre kapasite kullanımı anlamında çok belirgin olmasa da bir toparlanma var.
Tekstilde ağustosta yüzde 68,5 olan kapasite kullanımı eylülde yüzde 68,8’e çıktı.
Giyim eşyası üretiminde ağustosta yüzde 74,2 olan oran da eylülde yüzde 74,7’ye yükseldi.
Güven endeksinde dalgalanma var
Merkez Bankası’nın iktisadi yönelim anketi çerçevesinde belirlediği reel kesim güven endeksinde ise hem artış, hem düşüş var.
Güven endeksi, herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış ham endekse göre eylülde ağustosa göre geriledi. Ağustosta 100,6 olan endeks, eylülde 100,2’ye indi.
Mevsim etkilerinden arındırılmış endekste ise artış yaşandı. Bu endekse göre reel sektör güveni ağustostan eylüle 100,6’dan 100,8’e çıktı.
Aslında ne arındırılmamış endekse göre yaşanan gerileme, ne arındırılmış endeksin ortaya koyduğu artış çok önemli. Bunlar küçük sayılabilecek hareketler. Endeks kapsamındaki bir soruya biraz farklı yanıt verilmesi toplam endekste yön değişikliği sonucu doğurabiliyor. Dolayısıyla reel kesim güven endeksinin ağustostan eylüle geçişte kayda değer bir değişiklik sergilemediğini söylemek yanlış olmaz.
Ancak genel tabloda büyük bir değişim yoksa da bazı detaylar dikkat çekiyor.
Mevsim etkilerinden arındırılmış reel kesim güven endeksi 100,6’dan 100,8’e çıkarken mevcut durumdaki toplam sipariş artış gösterdi. Bu olumlu bir gelişme. Toplam sipariş endeksi 80,3’ten 82’ye yükseldi.
Son üç ayın toplam siparişinde de (98,9’dan 101,3’e) artış oldu.
Mamul mal stoku azaldı. Stok endeksi 102,1’den 98,5’e geriledi.
En kayda değer gelişme sabit sermaye yatırım harcamasında gözlendi. Bu harcamanın endeksi 102,6’dan 106,5’e çıktı.
Kuşkusuz tüm alt kalemlerde olumlu yönde gelişme yok. Zaten öyle olsaydı genel endeks çok daha belirgin bir şekilde artış gösterirdi. Bazı alt kalemler de olumsuz yönde seyretti.
Tümü gelecek üç aylık dönemin olmak üzere üretim hacmi endeksi 114,5’ten 113,9’a, toplam istihdam endeksi 100,5’ten 100’e, ihracat siparişleri ise 114,1’den 113,5’e geriledi.
Yıllık Yİ-ÜFE beklentisi çok yüksek
Reel kesime güven endeksi kapsamında çok sayıda soru yöneltiliyor ve genel endeks bu soruların bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Bu sorular içinde birine verilen yanıt çok dikkat çekici...
Reel sektör Eylül 2026 itibarıyla Yİ-ÜFE’de yüzde 34,5’lik yıllık artış bekliyor. Bu oran reel sektörün Ağustos 2026 itibarıyla TÜFE'de tahmin ettiği yüzde 38'lik artışla da uyumlu.
Tamam, yıllık Yİ-ÜFE beklentisi hızla geriliyor, örneğin bu beklenti Ağustos 2026 için yüzde 35,4, Temmuz 2026 için yüzde 36,8 düzeyindeydi ama eylül için dile getirilen yüzde 34,5 de hâlâ enflasyon beklentisinin kırılamadığının bir işareti.
Bu yılın ağustosu itibarıyla Yİ-ÜFE’nin yıllık artışı yüzde 25 düzeyinde. Yani reel sektör önümüzdeki bir yıllık dönemde enflasyonun aşağı değil, yukarı hareketleneceğini bekliyor
Enflasyonun artışa geçeceği tahmin eden bir reel sektör, ürettiği malların fiyatını da herhalde ona göre belirleyecektir.
