YZ, yalnızca teknoloji değil; davranış yansımasıdır. Eğer biz kural tanımaz bir trafik kültürüyle yapay zekâya talimat verirsek, sonuç YZ değil, YZ görünümlü alaturka sürücüdür. Dijital maganda olmaktır
Yapay zekâ çağındayız. Ancak bu teknolojiyi yalnızca ithal etmek yetmez, yerli davranış kodlarımızla entegre etmemiz gerekir. Özellikle de trafiğe… Çünkü otonom araçlar, dünya genelinde “evrensel trafik mantığına” göre geliştiriliyor ama yerel sapmalar hesaba katılmıyor.
Türkiye gibi “alaturka sürüş kültürüne” sahip ülkelerde bu durum, teknolojinin çökmesine neden olabilir. YZ için “kural seti” kutsaldır. Oysa kurallar çiğnenmek içindir zihniyeti hâkimdir. Işıkta durmayan, makas atan, emniyet şeridi çakarlı bir sistemde, makine neyi örnek alıp neyi reddedecek?
TRAFİK VERİYLE AKMAZSA YAPAY ZEKÂ ÇARESİZ KALIR
YZ’nin gelişimi için olmazsa olmaz veri kümeleri, tutarlılık ve tekrar şarttır. Fakat alaturka trafiğimizde istisna, kuraldan fazladır. Bugün yeşil ışıkta geç, yarın kırmızıda biri zıplasın. Bu durumda yapay zekâlı bir sürücü hangi davranış biçimini modelleyecek ve uygulayacak?
Daha da ötesi, sistem dışı davranışlar otonom araçlara "güncellenemez risk" oluşturur. Oysa bu araçlar; makine öğrenmesiyle adapte olan sistemlerdir. Ancak öğrenecekleri davranış kalıpları kaotikse, sistemin performansı düşer, hatta çökebilir. Bu yüzden alaturka YZ, kültür sorunu olur.
2 SORU 2 CEVAP / Alaturka YZ’ye dair…
YZ trafik magandasını engelleyebilir mi?
YZ’nin avantajı; yorulmaz, unutmaz, kuraldan sapmaz. Ama sistem dışı davranışlarla dolu bir trafik altyapısında bu avantajlar, kullanıcı tarafından sıfırlanabilir. Eğer maganda ise manuele geçecektir.
Alaturka mantıkla eğitilmiş YZ güvenilir mi?
YZ, yerel kodları öğrenebilir; ancak bu, normların doğru olması hâlinde işe yarar. Eğer eğittiğimiz davranışlar kaotikse, YZ de “kaotik” hale gelir. Bu da maganda algoritmaları türetecektir.
NOT
TRAFİK KÜLTÜRÜ OLMADAN TEKNOLOJİ YETERSİZ KALIR
YZ, sadece dijital bir sürücü değil; etik, kültürel ve sosyal davranışları modelleyen bir araçtır. Bu nedenle bizim gibi çok değişkenli trafik ortamlarında sadece aracı değil, davranışı da güncellemek gerekir. İstanbul gibi kaotik trafiğe Norveç’te eğitilmiş otonom aracı sokarsan, o araç kafayı yer.
YZ LÛGATI
Otonom araç: YZ ile yönetilen, sürücüsüz motorlu vasıtalar
Alaturka YZ: Makine öğrenmesini yerel kural ve kötü davranışlarla tamamlamış algoritmalar
Maganda Algoritma: Kuralsızlıkları kural haline getiren ve kaotik süreçlerle eğitilmişlik
Yerel sapmalar: Etik dışı davranışların evrensel kuralların yerini almasıyla oluşan YZ
