Şehr-i New York
New York Şehri’ne gitmemiş olabilirsiniz. Ama Amerikan filmi izlediyseniz bir şekilde muhakkak görmüşsünüzdür şehri. Ya da Frank Sinatra’nın sesinde yankılanır şehir “New York, New York” diye. Bu şarkının da ilginç bir öyküsü vardır. Konusu New York şehrinde geçen “New York, New York” müzikal filminin (1977) sonunda başrol oyuncusu Lisa Minnelli şarkıyı söyler. Ama bu, şarkının ilk hali değildir. Filmin erkek başrol oyuncusu Robert De Niro, şarkının ilk halini zayıf bulur. Şarkının bestecisi John Kander ve söz yazarı Fred Ebb şarkı üstünde yeniden çalışarak filmdeki formunu verirler. Ve 1978 yılında Frank Sinatra repertuvarına alıp söyleyince onun seslendirdiği her şarkı gibi, şarkı yeniden doğar ve ölümsüzleşir.
Söz konusu şarkının şu sözleri çok hoşuma gider “Eğer orda başarabilirsem, her yerde başarabilirim. Artık iş sana düşüyor, top sende New York” ( And if I can make it there, I'm gonna make it anywhere
It's up to you, New York, New York). Şarkı, bir gerçeği dile getirir; New York şehri, yaşaması kolay olmayan bir şehirdir. Burada yaşamayı becermek adeta bir asit testidir. Eğer orada ayakta kalmayı başarabilirseniz her yerde yapabilirsiniz. Şimdi New York’ta bir devrim yaşanıyor. Bu makalenin yayınlandığı gün New York şehrinde belediye seçimleri yapılıyor olacak. Ve belki bir demokrat sosyalist, bir Şii Müslüman, Zohran Mamdani buraya belediye başkanı olacak.
New York deyip geçmeyin. New York Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük şehri. Nüfusu 8,5 milyon. Ekonomik büyüklüğü orta çapta bir devlet gibi. Ülkenin en büyük şirketlerinin genel merkezleri burada. Şehir, finansın, profesyonel servislerin, medyanın, teknoloji ve tıp alanındaki araştırmaların merkezi. Bunun sonucu metropolitan alanın 2,3 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklüğü var. Bu büyüklük, örneğin Kanada’dan fazla. Ve Amerika’nın %9’unu temsil ediyor. New York Belediyesi’nin 2025 yılı bütçesi 121 milyar dolar. Belediyenin 300.000 kişilik bir işgücü bulunmakta.
Zohran Mamdani
Bu mega şehre belediye başkanlığına en güçlü aday Zohran Mamdani, Uganda doğumlu (1991). Anne ve baba Hintli Müslüman. Baba, Mahmood Mamdani, bir akademisyen. Anne, Mira Nair ise film yönetmeni. İkisi de Harvard mezunu. Bir aile dostları şöyle demiş: “Zohran, sosyal adalete olan çok derin bağını babasından, inanılmaz enerjisi ve çok ince estetik zevkini annesinden almış”. Zohran 5 yaşında iken aile Uganda’dan Güney Afrika’ya göçmüş, 7 yaşında da Amerika’ya göçmüşler. Baba Mahmood Mamdani, Columbia Üniversitesinde “Africana Studies” bölümünde görev almış. Anne Mira Nair, film çalışmalarını sürdürmüş; Oscar adayı olacak kadar güzel filmler yapmış, başarılı bir yönetmen. Zohran Madani, 2018 yılında Amerikan vatandaşı olmuş.
Mamdani, ilkokulu “Bank Street School for Children” özel okulunda okumuş. Okul yenilikçi, elit bir okul; bugünkü ücreti 60.000 dolar; ama ücretin yarısını babasının hocalık yaptığı Colombia Üniversitesi ödüyormuş. Bu okulda özel bir felsefe egemenmiş. Örneğin, yüzme yarışlarında bir takım çok önde bile bitirse “Berabere” ilan edilirmiş. Orta öğretimini çok sıkı bir devlet okulu olan “Bronx High School of Science” ta tamamlamış. Belki ilk seçim deneyimini burada yaşamış. Öğrenci birliği başkan yarmcılığına aday olmuş. Seçim kampanyasında herkese taze sıkılmış meyva suyu (Fresh Juice) sözü vermiş. Üniversite giriş sınavlarına hazırlanırken hem özel ders vermiş, hem de almış. Mamdani “New Yorklu olmak aynı anda farkı şeyleri yaşamaktır” diyor. Üniversiteyi, Maine eyaletindeki 1794 yılında açılmış köklü bir okulda “Bowdoin College” okumuş. Derecesini “Africana studies” dalında almış. Politik görüşleri burada oluşmuş. “Students for Justice in Palestine” öğrenci örgütünün Bowdoin Kolejindeki şubesini kurmuş
Mamdani’nin mezuniyet sonrası yaşamı organizasyonlar ve müzik arasında geçmiş. İlk siyasal deneyimini, şehir yönetiminde yer almak isteyen solcu adayların kampanyalarında çalışarak kazanmış. Queens’te aldıkları evin parasını ödeyemedikleri için evlerinden çıkarılmak istenen dar gelirli ailelere yardım eden bir pozisyonda ( foreclosure-prevention counselor) çalışmış. İşte bu işte gördükleri ve yaşadıkları, onu “mesken ve mali güç” (Housing and affordability) krizini çözmek için siyasete atılmaya itmiş.
Mamdani, çok yönlü, renkli bir kişilik; bir hip-hop hayranı. Rap müzik bestecisi ve yapımcısı. Bir rapçi olarak sahneye de çıkmış; 2019 yılında da “Nani”(https://www.youtube.com/watch?v=iQVsVNPkPmE&list=RDiQVsVNPkPmE&start_radio=1) isimli bir müzik videosu çıkarmış. Bu, “Neşe, akıl ve sevgi” kaynağı dediği anneannesine bir saygı ifadesi imiş. Annesinin yönettiği “Queen of Katwe” film-müziğini yapmış ve filmin müzik süpervizörlüğünü yapmış; filmde ufak bir rol de oynamış.
İlk kez 2020 yılında dört dönemli bir milletvekilini yenerek New York Eyalet Meclisi'ne seçilmiş. Daha sonraki dönemlerde (2022 ve 2024) seçilmiş. Meclise katılır katılmaz “Bir insan hakkı olarak mesken” isimli bir kampanyanın parçası olmuş. Eyalet bütçesi(200 milyar dolar) görüşülürken bir grup genç meclis üyesi ile birlikte savaş odası denen odada çadır kurup, uyku tulumları ile gecelemişler. Parti liderlerine, bütçe görüşmelerinin halka daha açık yapılması ve korporasyonlara, zenginlere daha fazla vergi verdirme teklifini götürmüşler. Teklifleri olduğu gibi kabul edilmemiş ama bütçe sunulduğu gibi de geçmemiş. Taksi sürücüleri aşırı borçlarından kurtulmak için devletten yardım istiyorlarmış. Bunun için açlık grevi yapmışlar. Mamdani bu eylemi desteklemiş, siyasal kulisin yanında açlık grevine de katılmış. Taksiciler istediklerini almış ve 15 gün sonunda Mamdani de grev yerini tekerlekli sandalye ile terk etmiş.
New York’un mevcut Belediye Başkanı Eric Adams bir Demokrat, 2021 seçimini kazanarak başa gelmiş. Ancak 2024 yılında hakkında rüşvet, dolandırıcılık ve yabancılardan bağış kabul etmek suçlaması ile dava açılmış. Başkan Trump, kaçak göçmenlerle savaşında yardımcı olması karşılığı suçlamaları geri çektirmiş. Adams, ikinci kez seçilmek üzere adaylığını koymuş. New York Eyaleti eski Valisi Andrew Cuomo da belediye başkanlığına adaylığını koymuş. Ancak Demokrat Partideki seçimi Zohran Mamdani kazanınca diğer iki aday bağımsız aday olmuşlar. Eylül ayında Adams adaylıktan çekilince Mamdani karşısında sadece Andrew Cuomo ve cumhuriyetçi aday Curtis Sliwa kalmış.
İlk katıldığı 2020 seçiminden başlayarak Mamdani çok etkin bir seçim kampanyası yürütmekte. COVID salgını zamanı mecburiyetten sosyal medyayı kullanmaya başlamış. Şimdi çok etkin bir sosyal medya kullanıcısı olmuş. Gönüllü ordusu (50.000 kişiden oluşmuş). 1.600.000 haneye ziyaretler yaparak Zohran Mamdani’yi ve politikalarını anlatmış. Kendisi de gücünün yettiğince karış karış dolaşmış şehri; iş dünyasından dini önderlere kadar her kapıyı çalmış. Müslümanlara hitaben yaptığı videosu dünyada da 25 milyon kez seyredilmiş. Başkanlık seçimlerini Trump kazanınca, ertesi gün takım elbisesini çekip eline mikrofon alıp şehri dolaşmaya çıkmış. “Neden Trump’a verdiniz?” sorusunu sormuş insanlara. Cevaplar: Yüksek kira, yüksek gıda fiyatları ve Gazze. Bu, konular Mamdani’nin seçim kampanyasının bel kemiğini teşkil etmiş.
Sonuç
Zohran Mamdani, kapitalizmin Mekke’sinde sosyalist söylemi ile adeta Müslüman mahallesinde salyangoz satıyor. Çok iddialı sözler veriyor: Otobüsleri bedava yapmak, bedava çocuk bakımı ve 2030 yılına kadar asgari gündeliği 30 dolara çıkarmak. Bunlar hepsi akçeli işler. Bunları gerçekleştirmek için ek vergilere ihtiyacı var. Bunun için Mamdani, iş dünyası ve zenginlere ekstra vergi koymak istiyor. Ayrıca çok rağbet gören bir vaadi de kira artışlarını dondurmak. Ama bunları belediye başkanı olarak tek başına yapabilecek yetkisi yok.
Seçimi kazanacak mı? Zohran Mamdani, vaatleri cömert, popülist bir lider. Bu kez seçmen sağcı değil, solcu bir popülist lider ile karşı karşıya. Demokrat olmayan bir kısım New York şehri seçmeni de bu değirmenin suyunun nereden geleceğine bakmadan oyunu verecektir. Seçimi kazanırsa Mamdani, bakalım vaatlerinden kaçını gerçekleştirecek. Görünen o ki, Mamdani’nin sosyal zekâsı, iletişim becerileri mükemmel. Ancak yöneticilik deneyimi pek yok. New York gibi bir şehri nasıl yönetecek, merak ediyorum.
Zohran Mamdani, New York için yeni bir yüz, yeni bir nefes. Bu solcu popülisti, sandık çıkışında sağcı popülist ve otoriter Trump bekliyor olacak. Çünkü Trump şimdiden Mamdani’ye takmış durumda. Onu, “Yüzde yüz komünist kaçık” (100% Communist Lunatic) olarak nitelendiriyor. Amerika’da kayyum uygulaması yok, ama Trump “New York’a ulusal muhafızları yollayacağım” diyor. Bir de federal bütçeden buraya ayrılmış fonları kesmekle tehdit ediyor. Orada rektörleri Başkan atamıyor. Sözünü dinletecek rektör bulamayacağından diploma iptali söz konusu olamaz ama Trump “Göçmenlik belgelerine baktıracağım” demişti. Anlayacağınız dünyada hep aynı zırvalar sürüyor, sadece isimler farklı.
Bakalım New York’u nasıl bir son bekliyor? Seçilirse Mamdani, dört yılı başarı ile tamamlayıp Frank Sinatra’nın “I did it my way” şarkısını gururla söyleyebilecek mi?
