2024 enflasyonunun son resmi tahmin olan yüzde 41.5’te tutulabilmesi pek mümkün görünmüyor ve gerçekleşmenin kaç olabileceğine dönük tahminler havada uçuşuyor. Yüzde 41.5, orta vadeli programda yer alan tahmin. Tahminler genelde yüzde 42-45 bandında. IMF yüzde 43’lük bir gerçekleşme bekliyor. Benim tahminim ise biraz daha yüksek; yüzde 46-48 arası.
Enflasyonun hangi düzeyde gerçekleşeceğini dört gözle bekleyen kesimlerin başında memur ve memur emeklileri ile işçi ve Bağ-Kur emeklileri geliyor. İşçi ve memur emeklilerinin maaşında 2025’in ilk yarısı için yapılacak artış, bu yılın ikinci yarısındaki TÜFE artışı kadar olacak.
Ancak memur ve memur emeklileri 2025’in ilk yarısı için bu yılın ikinci yarısındaki enflasyon oranının altında bir artışla yetinmek durumunda kalacak; bu kesin. Bu durum, memurların toplu sözleşme hükümlerinden kaynaklanan hesaplama tekniğinden dolayı ortaya çıkacak.
Dört olasılık
Bu yılın enflasyonunun kaç olabileceğine dönük dört olasılıklı bir senaryo hazırladım.
İlk senaryo OVP’deki yüzde 41.5’lik tahminin tutacağı varsayımına dayanıyor. Diğer senaryolarda ise yıllık artışın yüzde 43, yüzde 45 ve yüzde 47 olacağını öngördüm.
Tablo yeterince açık ama yine de yıllık artışın yüzde 41.5 olacağı varsayımına dayanan olasılıkta memur ve memur emeklisi ne kadar artış alacak, adım adım aktarmak isterim.
■ 2024 yılı TÜFE artışı yüzde 41.5'te kalırsa bu oran yılın ikinci yarısındaki artışın yüzde 13.44 olduğu anlamına gelecek.
■ Bu yılın aralık ayındaki maaşı 100 kabul edelim; bu maaş yüzde 13.44’lük enflasyon farkıyla 113.44 liraya çıkacak.
■ Söz konusu tutardan bu yılın ikinci altı ayı için verilen yüzde 10 oranındaki zam düşülecek ve maaş 103.13 liraya gerileyecek.
■ Bu kez bu tutara 2025’in ilk yarısı için öngörülen yüzde 6 zam uygulanacak ve nihai maaş 109.32 liraya çıkacak.
■ Yani şu durumda bu yılın enflasyonu yüzde 41.5’te tutulabilirse 2024’ün ikinci yarısındaki artış yüzde 13.44 olmasına rağmen 2025’in ilk yarısı için memur ve memur emeklilerinin maaşında “enflasyon farkı+zam” olarak toplam yüzde 9.32 net artış sağlanacak.
1 Fark 4 puan...
Memur ve memur emeklilerinin maaşında 2025 yılının ilk yarısı için yapılacak toplam artış, bu yılın ikinci yarısındaki TÜFE artışının yaklaşık 4 puan altında kalacak.
2024’ün ikinci yarısındaki enflasyon ile 2025’in ilk yarısındaki artış oranı arasında 2024’e ilişkin dört enflasyon senaryosuna göre 4.13-4.29 puan fark oluşacak.
Asıl konu asgari ücret
Memur ve memur emeklilerinin maaşları ile işçi ve Bağ-Kur emeklilerinin maaşlarında en azından hesaplama yöntemi belli. Şimdi tek beklenen 2024’ün, dolayısıyla yılın ikinci yarısındaki enflasyonunun ne olacağı.
Memurlarla ilgili detayı anlattım; işçi emeklileri de enflasyon kadar fark alacak, onu da ifade ettim.
Asıl kıyamet asgari ücrette kopacak!
Şimdi 17 bin lira olan asgari ücret 2025 için öngörülen enflasyona göre mi artırılacak, yoksa geride kalan dönemde gerçekleşen enflasyona göre mi?
Kaldı ki 2025 için hangi enflasyona göre hareket edilecek?
2025’in aralık-aralık enflasyon hedefi yüzde 17.5. Buna karşılık orta vadeli programda yer alan deflatör, yani yıllık ortalama artış hedefi yüzde 33.9.
Dolayısıyla öngörülen enflasyon dikkate alınacak olsa bile hangi enflasyon?
Yüzde 17.5 mi, yüzde 33.9 mu?
Gerçekten etkilenenler ve istismarcılar!
Asgari ücret artışı tabii ki bir maliyet artışıdır. Ama abartıldığı kadar değil! Asgari ücrete örneğin yüzde 50 zam yapıldığında bir işletmenin tüm maliyetlerinin bu oranda arttığını varsaymak mümkün mü? Ama bir bazı işletmeler var ki, özellikle hizmetler sektöründe, aynen böyle düşünüyor ve yaklaşıyor.
Hep söylüyorum, bir kez daha söylemekte sakınca görmem...
Türkiye’de arsızca zam yapan bir kesim oluştu. Bu kesim asgari ücret konusu gündeme gelir gelmez zam hazırlığına başladı bile.
Ama diğer yanda özellikle emek yoğun sektörlerde ücret artışlarından çok olumsuz etkilenen işletmeler olduğu da bir gerçek.
Belli ki bu asgari ücret konusunu daha çok tartışacağız...
