Orta vadeli plana dayalı yatırım verileri, aynı sektörde kamu ve özel kesimin karşılaştığı enflasyonun dramatik biçimde ayrıştığını gösteriyor; bu uçurum, ekonomik hesaplamaların güvenilirliğini tartışmaya açıyor.
Orta vadeli plana paralel olarak sektör bazında ve kamu yatırımı -özel sektör yatırımı ayrımıyla hazırlanan verilerde enflasyon konusunda ilginç bir durumla karşı karşıyayız. Cari yatırım harcaması miktarındaki değişim ile hesaplanan reel büyüme oranlarını kullanarak hesapladığımız fiyat deflatörü sektörden sektöre büyük farklılıklar gösteriyor. Daha ilginci aynı yatırım maliyetlerinde kamunun karşılaştığı enflasyon ile özel kesimin karşılaştığı enflasyon arasında büyük farklar ortaya çıkıyor.
Ekonomi yönetiminin yatırım büyümesi hesaplarında kullandığı deflatörlere göre madencilikte 2025 yılında kamu yatırımları için enflasyon yüzde 85,64 iken özel sektör yatırımları için yüzde 26,44 olmuş. Yani madencilik yatırımlarında kamunun karşılaştığı enflasyon, özel kesimin karşılaştığı enflasyonun 3,24 katını bulmuş.
İmalat sanayiinde kamu yatırımlarının 2025’te maruz kaldığı enflasyon yüzde 83,44 iken bu oran özel kesimin enflasyonu yüzde 25,48 olacak. Madencilikte de kamunun enflasyonu, özelin 3,28 katı. 2025’te kamunun enerji yatırımlarının maruz kaldığı enflasyon yüzde 55,13, özel sektörün maruz kaldığı enflasyon ise yüzde 26,03 oldu. Burada da aradaki fark 2,12 kat.
2026’da ise madencilik ve enerji dışındaki sektörlerin tamamında yatırım harcamalarında özel söktürün maruz kaldığı enflasyon kamudan daha yüksek. Madencilik yatırımlarında özel sektörün maruz kaldığı enflasyon yüzde19,73 olmasına karşın, kamunun maruz kaldığı enflasyon yüzde 36,32. Enerji yatırımlarında da özelin enflasyonu yüzde 19,73 olmasına karşın kamunun maruz kaldığı enflasyon yüzde 34,35 oldu.
Buna karşın eğitimde kamu yatırımlarında enflasyon eksi 5,82 olurken özel kesim yatırımlarının maruz kaldığı enflasyon yüzde 19,73 olacağı hesaplanıyor. Sağlıkta kamu yatırımlarında enflasyon olmazken özel yatırımların yüzde 19.73 enflasyonla karşılayacağı hesaplanıyor. 2026 yılında tarım yatırımlarında özel kesimin maruz kalacağı enflasyon, kamunun 6,65 katı, turizm yatırımlarında 5,06 katı, konut yatırımlarında ise 3.89 katını bulacak.
Benzer dengesizlik sektörler arasında da gözleniyor. Özellikle kamu yatırımlarında sektörden sektöre enflasyon büyük farklılıklar gösteriyor. Örneğin 2025’te madencilik ve imalatta kamu yatırımlarının maruz kaldığı enflasyon yüzde 80’in de üstüne çıkarken ulaştırma ve turizmde kamu yatırımlarının karşılaştığı enflasyon bunun üçte biri düzeyinde kalıyor.
Reel büyüme hesaplanırken kullanılan enflasyon hesabının sektörlerden sektöre bu kadar farklı olması, üstelik aynı sektördeki yatırımlar için kamu ile özel kesim arasında bu kadar büyük farklar olması, hem büyüme hem de enflasyon hesabının kalitesi konusunda ciddi soru işaretleri doğuruyor.
2026’da kamu yatırımları büyüme hızı düşecek
Bu rezervlerle ekonomi yönetiminin 2026 yatırım büyümesi hedeflerine baktığımızda 2026 yatırım büyümesinin yüzde 4,60’tan yüzde 4’e gerileyeceği hesaplanıyor. Yatırım büyümesi 2025’göre toplamda çok fazla tempo kaybetmeyecek olsa da sektör bazında önemli tempo kayıpları olacak.
Ekonomi yönetiminin hesaplarına göre 2025’te 10 ana sektörün 6’sında çift haneli büyüme gerçekleşecek. Buna karşın 2026’da hiçbir sektörde çift haneli büyüme olmayacak. Yatırım büyümesi hızında en büyük kayıplar eğitim, turizm, imalat sanayii ve madencilikte yaşanacak. Eğitim yatırımlarında büyüme hızı yüzde 16,25’ten yüzde 2,96’ya düşecek. Yatırım büyüme hızları turizmde yüzde 13,38’den yüzde 4,93’e, imalat sanayiinde yüzde 13,69’dan yüzde 6,21’e, madencilikte yüzde 13,18’den yüzde 7,69’a inecek.
Eğitimdeki yatırım büyüm hızında beklenen düşüşte, kamunun eğitim yatırımlarını yüzde 2,72 daraltmayı hedeflemesi belirleyici etken. Buna karşın 2025’te yüzde 17,42 gibi sert bir daralma kaydedeceği hesaplanan imalat sanayii kamu yatırımlarının 2026’da adeta patlama yaparak yüzde 87,89’luk bir sıçrama yapması hedefleniyor.
Buna karşın 10 ana sektörün 6’sında kamu yatırımlarındaki büyüme hızının ciddi ölçüde düşmesi hedefleniyor. 2025’te yüzde kamu yatırımlarında yüzde 28,55 büyüme olacağı hesaplanan turizmde büyüme olmayacak. Kamu yatırımları büyüme hızı konutta 18.83 puanlık kayıpla yüzde 19,43’ten yüzde 0.60’a, madencilikte 16,25 puanlık kayıpla yüzde 18.96’dan yüzde 2,71’e inecek.
Sonuç olarak kamu yatırımlarındaki büyüme hızı 2026’da bu yıla göre yarı yarıya azalacak. 2025’te kamu yatırımlarındaki büyüme hızının yüzde 5 olacağı hesaplanıyor. 2026’da ise yatırımı büyüme hızının yüzde 2.34’e düşmesi planlanıyor.
Özel kesim yatırımlarında 2025’te 10 ana sektörün 7’sinde çift haneli büyüme beklenirken 2026’da hiçbir sektör çift haneli büyüme hızına ulaşamayacak. Buna rağmen özel sektördeki yatırım büyümesinin sadece küçük bir kayıpla yüzde 4,54’ten yüzde 4,23’e gerileyecek. Özel sektör yatırım büyüme hızı 2025’e göre eğitimde 12 puan, turizmde 8 puan, imalat sanayiinde 7,80 puanlık kayıp ortaya çıkacak.
