2025; “Yapay Zekâyla Arınma Yılı” olmalı. Üretmeyene değil, üretene. Veri taklitçisine değil, gerçek çözümler sunana destek vermeli. Üretkenliğini kanıtlayan zekâlar yükselmeli, zombiler batırılmalı.
Yapay zekâ çağında hâlâ “teşvik” denince akla ilk gelen, kimin ne kadar para alacağı oluyor. Oysa mesele artık sadece fon değil, fonun veriyle ilişkisidir. Teşvikler, zekâyla desteklenmeyen yapılar içinde boşa akıyor. Sonuç? Ülke kaynakları “zekâsız destek” kavramıyla boşa harcanıyor.
Bu, algoritması olmayan fikre yazılım bütçesi vermek gibidir. Kod yazmayan sistemin güncellenmesini beklemek gibi… Kaynağı olan ama zekâsı olmayan girişimler çoğaldıkça, sistem değil sadece kayıt defteri şişiyor. Bugünün yeni kâbusu: Veriyi Taklit Eden Yapılar Yapay Zombi Şirketler.
YZ ÇAĞINDA ZOMBİ ŞİRKET BESLEMEYİN
Bunlar sistemde var gibi görünürler ama üretmezler. Destek alırlar ama dönüşüm sağlamazlar. Teşvik programlarına başvururlar, YZ yazılımları talep ederler, ama sonunda sadece “fatura” üretirler. Çünkü asıl dertleri, süreci akıllandırmak değil, sistemi oyalamaktır. Veri üzerinden soygun gibi...
Bu tür şirketler zekâyı değil, şekli kopyalar. Ama içerik boş kalır. Ve sistem bu boşluğu fark etmeden fon aktarmaya devam eder. Teşvikler, tıpkı tohumlar gibidir. Ancak doğru toprağa düşerse ürün verir. Zekâsız girişimlere verilen teşvik; “kodsuz tohum” ekmek gibidir. Ne yeşerir ne de iz bırakır.
2 SORU 2 CEVAP / YZ destekli stratejiye dair…
Teşvikleri kim, nasıl denetlesin?
Denetim, artık bakanlık yazışmalarıyla değil, sistem içi veri takibiyle yapılmalıdır. Her teşvik bir API’ye bağlanmalı, süreç gerçek zamanlı izlenmelidir. Teşvik sadece verilmemeli; veriyle kontrol edilmeli. Akılsız destek, sistemde kısa devre oluşturur. O yüzden her teşvikin bir “veri izi” olmalı.
Zombi şirketlerden nasıl arınırız?
“Zombi temizliği” bir ahlak meselesidir. Bu, sadece hukukla değil, sistem zekâsıyla mümkündür. YZ destekli teşvik analizleri, üretmeyeni sistem dışına itebilir. Her teşvik, “üretim–veri–etki üçgeni” ile ölçülmeli. Veri üretmeyenler destek değil, analiz konusu olmalı, verilen teşvik de geri alınmalı
NOT
ZOMBİYİ BESLEME, ZEKÂYI BOĞMA
Seyrani der ki; “Ben bağrımı toprak sandım taş imiş / Meğer taşa tohum ekilmez imiş.” Biz de şunu ekleyelim; “kod bilmeyene yazılım desteği verilmez imiş.” Teşvikler zekâya giderse ülke kalkınır. Ama yandaşa, zombiye, veri üretmeyene verilirse; sistem çöker, umut tükenir, ülke fakirleşir.
YZ çağında destek artık fikirle değil, kanıtla verilmelidir. Çünkü zekâsız destek, sadece yoksulluk üretir. Hollanda’da lale soğanıyla banka kredisi almak mümkündür. Çünkü sistem; o soğanın neye dönüşeceğini, hangi veriyi üreteceğini bilir. Bizdeyse ne teşvik alan bilinir, ne de sonucu ölçülür.
Bugün hâlâ teşvik alan ama üretmeyen, kendini yenilemeyen yapılar, sadece kamu bütçesini değil, kolektif umudu da tüketiyor. Bu sistemden çıkış; “zombilere değil, zekâya kaynak” vermekle mümkün. Zombi bir sistemin yaşaması, üretken bir girişimin boğulması anlamına gelir.
