Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK; her yıl ocak ayında endekslerini revize eder ve sepetini günceller. Bu yıl da fiyat derlenen yerleşim, iş yerleri, endeks sepetinde yer alan ürünler ve ağırlıklarıyla ürünlerin tanımlarını yeniledi. Göze çarpan değişiklik, sorun çıkaran (!) maddelerin ağırlığının azaltılması olmuş.
Votka, kadın montu, düğün, nişan ve benzeri toplantılar için salon kirası sepete eklenen maddeler oldu. Sepetten sadece çocuk ayakkabısı (deri veya suni deri) kalemi çıkarıldı. Ana grup ağırlıklarına bakıyoruz; gıda ve alkolsüz içeceklerin ağırlığı %25,43’ten %24,98’e, konutun ağırlığı %16,61’den %14,2’ye gerilerken, ulaştırmanın ağırlığı %15,08’den %17,35’e yükselmiş.
EY TÜİK ÇIK VE KENDİNİ TANIT, VERİLERİNİ SAVUN
Merkez Bankası Başkanı’nın kapıcısına dek tanıdık. Hatta TÜİK yerine kapıcısı Sadık Abi’yi kullandığını da gördük. Oysa TÜİK başkanı tanınmaz. Ürettiği işsizlik ve enflasyon gibi verilerle sefalet endeksi gibi kötü verilerle gündemdedir. Yetmezmiş gibi bazı verilerin şeffaflığına son verir.
Hâlbuki bizim TÜİK’e güvenmeye ihtiyacımız var. ENAG’ı, İTO’yu tercihimiz, TÜİK’in ketumluğundan… Misal çıksa ürettiği enflasyon rakamlarının metodolojisini açıklasa, ekonomistler ve medyanın karşısında bu verilerin namusuna sahip çıksa, bizler de sorarak tatmin olacak ve kendisine kamuoyu desteği verebileceğiz.
İKİ SORU İKİ CEVAP / TÜİK'e dair...
Verileri nereden topluyor?
2024’te TÜFE’de 81 ilin tamamı ve 227 ilçe kapsamında, 28 bin 852 iş yeri ve 5 bin 246 konuttan (kira) 406 madde, 913 çeşit için her ay yaklaşık 608 bin 594 fiyat derlenecek. Gördüğüm şudur; endeks güncellemesinde haylaz (fiyatı artıp duran) ürünler sebeplenmiş, uslularına dokunulmamış. Kaldı ki TÜİK’in veri topladığı yerlerde hangi marketleri kullandığı, o veri derlendiğinde “özel indirimler” yapılıp yapılmadığı endişeleri var. Konutu nasıl bu kadar hafiflettiği de çok tuhaf.
TÜİK’i neden ciddiye almalıyız?
Çünkü devletin resmi veri üreticisi… Karar vericilerin yanı sıra kira, ücret, zam, deflatör gibi yığınca alanlarda yasal belirleyici durumunda… Ölçemezsen bilemezsin, bilemezsen yönetemezsin. Bizler sağlıklı, taze ve bulandırılmamış veriye ihtiyaç duyarız. Bu açıdan TÜİK’in bağımsızlığı ve güvenirliği son derece önemlidir. Acaba TÜİK de rasyonele dönebilir mi?
NOT
KAMUFLASYON; %6,9 HİSFİLASYON; %13,4
Skimpflasyon, shrinkflasyon, greedflasyon derken şimdi de kamuflasyon ve hisfilasyon gündemde… Son zamanlarda enflasyona isim takma modasına biz de uyalım dedik. TÜİK’in rakamını ben kamuflasyon diye adlandırdım. Bu; hem zamları kamufle ettiğini hem de kamunun zamlarını ifade ediyor. Kamuflasyon aylıkta; %6,7 ve yıllıkta; %64,86…
Hisflasyona gelince… O da TÜİK’in geçen ay uydurduğu “hissedilen enflasyon” ibaresinin kavramlaştırılması… Hissedilen enflasyon yani… Onu da 2 türlü yazabiliriz. TÜİK’in zaten yaptığı gibi ilan ettiği rakamları 2 ile çarparız ve aylıkta; %13,4, yıllıkta; %129,72 buluruz. Ya da doğrudan ENAG’ın verilerini alırız, olur biter. ENAG verileriyle hisflasyon aylıkta; %9,38, yıllıkta %129,11.
Baz etkisine o kadar güvendik ki, yılsonunda enflasyonun %36 olduğunu dile getirdik. Gaye Erkan bize %36’yı bize miras bıraktı. Yeni başkan hedef yükseltir mi? İşi hiç kolay değil. Daha adım atar atmaz enflasyon toplantısı ile kamuoyunun karşısında olacak. Bakalım hissedilecek enflasyonu ne olacak?
