Rasyonele dönüş çağında sadece döviz, faiz, enflasyon değil, ekonomiyi orta gelir tuzağına hapseden alanlarda da farkındalık ve gayret gerekiyor. Bize kaynak lazım… Bize döviz lazım… Bize sıcak para lazım soğuk para lazım ılık para lazım… İyi de kaynak yanı sıra idrak da lazım. Harcama disiplini lazım.
Sorun şu ki bizler kaynak arayışında iken, daha fazla vergi toplamak, ihracatçının dövizine el atmak, harç, rüsum, stopaj, lisans gibi enstrümanlarla gelir peşinde koşmayı çok seviyoruz. Oysa gelir, tasarruf ile de sağlanır. Bütçe açığı, tasarruf eksiğimizin ölçüsü, harcama disiplinsizliği değil de nedir.
İsrafın biri bin para
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı, 2022 İsraf Raporu’na göre Türkiye milli gelirinin yaklaşık %15’ini israf ediyor. Bu; 1 trilyon 81 milyar liraya denk. Türkiye’de 1 milyon işlemde 6 bin 210 israf yapılıyor. Damlayan musluk mu? Konut başına 6 bin lira kayıp. Oluşan israfın Türkiye toplamı; 11 milyar lira.
Üretilen meyve sebzenin en az 25-30’u daha sofraya ulaşmadan çöpe gidiyor. Gıda israfının %42´si evlerde… En çok kayıp %53 ile sebze&meyvede ve maliyeti 25 milyar lira. Sadece prize boşa takılı fişler toplam elektriğin %5'ini (ayda 60 milyon lira) tüketiyor ve ısıtma&aydınlatmada %35 israf var.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Harcama disiplini cari açığa çare olur mu?
Elbette… Misal enerji kaleminde 60 milyar $’lık faturanın en az 15 milyar $’ı, enerji verimliliğinden sağlanabilir. Güneş tepemizde, onu sağarak fosil yakıt harcamasını makule çevirebiliriz. Binaları mantolayarak %40’a varan tasarruf elde etmek mümkün. Göğü ısıtamaz ve soğutamazsınız ama cebinizi, bütçenizi iyileştirebilirsiniz.
İşletmelerde harcama disiplini nasıl sağlanır?
Bunun bildik yolu; süreçlerin iyileştirilmesi ve toplam kalite yönetimini işletmelerde ana yaklaşım olarak kabul etmektir. Görülecektir ki iş, iletişim, ilişki ve bilgi süreçleri iyileştirildiğinde, ihtiyaç duyulacak dış kaynak azalacak, halka açılmadan daha fazla gelir, harcamada makule dönüşle sağlanabilecektir. Bunu yapan işletmelerin başarıları ve yöntemleri taklit edilebilir.
NOT
Tasarruf, gizli gelir kaynağımız
Söz konusu tasarruf olduğunda akla gelen; harcamamaktır. Oysa bu doğru bir yaklaşım değildir. Hatırlayın, elektrik sıkıntısı döneminde tasarruf anlayışımız; 2 ampulden 1’ini söndürmekti. Kendi konforundan vazgeçmek yerine bilinçlendik ve bu yanlıştan döndük. Gördük ki binada aydınlatma, toplam faturanın ancak %5’i imiş. Asıl sıkıntı buzdolabı, bina cephesi imiş. Çözdük, rahatladık.
Her hanede gizli kaynak mevcut… Enerjiden gıdaya, trafikten yatırıma dek, onlarca kalemde bilinçli kullanım, beraberinde tasarrufu getiriyor. Tasarrufun güzel tarafı, kullanmadığın kaynağı israf etmemekten geçiyor. Evinin içinde hatta fabrikanda veya işyerinde yığınca süreç; iyileştirmek için seni bekliyor. Aydınlatma otomatları dahi bize kaynak tasarrufu sağlamadı mı?
Harcamada makule dönüş derken akla kamunun araç saltanatı, bina savurganlığı, gereksiz yatırımlar gelse de özel sektör pek farklı değildir. Herkes kendi etrafına baksın: göreceği; harcamada makule dönünce tasarruf edeceği gizli kaynakları olacaktır. Birazcık bilinç, çok fazla gelir sağlayacaktır. Önerim, verimlilik konulu kitap ve internet kaynaklarını taramanız ve size yakışanı kullanmanızdır. Unutmayın ki kaynak eskiden aslanın ağzında idi şimdi midesine inmiş durumda…
