Kısmi süreli çalışana, çalışma süresiyle orantılı şekilde çocuk bir yaşına gelene kadar süt izni de verilmelidir.
Son yıllarda birçok sektörde yaygın olarak uygulanan part-time veya diğer adıyla kısmi süreli çalışma, tam süreli çalışmaya göre daha az saatlerde yapılan çalışmayı ifade etmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca haftalık normal çalışma süresi en fazla 45 saattir. İşçi ve işveren karşılıklı anlaşarak haftalık çalışma süresini her zaman düşük olarak belirleyebilir.
İşyerinde kısmi süreli çalışma, tam süreli çalışma zamanına göre belirlenmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 13'üncü maddesine göre, “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda, sözleşme” kısmi süreli iş sözleşmesi olarak tanımlanmaktadır.
“Önemli ölçüde az” ifadesi İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesinde karşılık bulmaktadır. Bu doğrultuda işyerinde yapılacak kısmi süreli çalışma, tam süreli iş sözleşmesiyle yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışmadır.
Dolayısıyla, işyerinde normal çalışma süresi 45 saat olarak belirlendiğinde, kısmi süreli çalışan en fazla 30 saat çalışabilecektir. Diğer yandan eğer işyerindeki normal çalışma süresi 40 saat ise, kısmi süreli çalışan en fazla 26,67 saat çalışılabilir.
Ayrıca kısmi süreli çalışan işçinin, fazla sürelerle çalışma ve fazla çalışma yapamayacağı da unutulmamalıdır.
Süt izni ise İş Kanunu’nun 74’üncü maddesinde hüküm altına alınmıştır.
“Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.”
1,5 saatlik süre, tam süreli çalışan işçiye verilmesi gereken süt iznini ifade etmektedir.
Hükümden anlaşılacağı üzere süt izni, çalışan annelere çalışma gününün belirli saatlerinde verilmesi gereken bir haktır. Böylece hem çocuğun gelişimi sağlanırken hem de kadın çalışanın çalışma hayatını sürdürmesi mümkün hale gelmektedir.
Bu bilgiler ışığında kısmi süreli çalışanın süt izni hakkının olup olmadığı, eğer bu hakkı varsa ne kadar süre olduğu soruları akla gelebilmektedir.
Eşitlik ilkesi gereğince kısmi süreli işçi ile tam süreli işçi arasından ayrımı haklı kılan bir neden olmadığı sürece, kısmi süreli çalışan işçi, işveren tarafından farklı işleme tabi tutulamayacaktır.
Bu doğrultuda, kısmi süreli çalışanların da tam süreli çalışanlar gibi süt izni hakları bulunmaktadır.
Ancak süt izni bölünebilir bir menfaattir. Diğer bir anlatımla süt izni süresi kısmi süreli çalışanın çalışma süresine göre orantılanabilecektir.
Bu bağlamda kısmi süreli çalışana, çalışma süresiyle orantılı şekilde çocuk bir yaşına gelene kadar süt izni de verilmelidir.
Örneğin, işyerinde günlük çalışma saati 8 saat ve 90 dakika süt izni veriliyorsa, günde 4 saat çalışacak olan kısmi süreli kadın çalışana 45 dakika süt izni verilmesi gerekecektir. Bu durumda fiili çalışması 3 saat 15 dakika olacaktır.
Kısmi süreli çalışan, süt iznini fiili çalışma günlerinde kullanabilir, yani fiili çalışma olmayan günler için süt izni verilmesi gerekmemektedir.
Ek olarak, süt izni günlük olarak verilmelidir. Süt izni uygulaması kanun uyarınca da günlük olarak belirlenmiştir. Toplu olarak süt izni kullanımı İş Hukuku mevzuatı bakımından uygun görülmemektedir. Ancak büyük şehirlerde günlük süt izni kullanımı zorlaştığında çalışanların yazılı talebiyle süt izninin haftada bir gün olarak kullanılması da uygulama olarak tercih edilebilmektedir.
Süt izni hakkının verilmemesi halinde, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 26/1-n maddesi uyarınca, yönetmelik hükümlerine aykırılık nedeniyle idari para cezası gündeme gelecektir.
İdari para cezasının tutarı 2025 yılında 17.686 TL ile 53.058 TL arasında işyerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre değişmektedir.
