Tarım ve Orman Bakanlığı, pide, lahmacun, börek ve benzeri gıdaların üretiminde kullanılan malzemelerin denetimine ilişkin talimatı yeniledi. Kamuoyunda büyük tartışma yaratan ve iptal edilen denetim talimatı yenilenirken bu kez daha açık ve anlaşılır bir dille kaleme alındı.
Bakanlık tarafından 81 İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne gönderilen ve 7 maddeden oluşan yeni talimata EKONOMİ Gazetesi ulaştı. Talimata göre; pide, lahmacun ve börek gibi gıdaların üretiminde etiket bilgisi ve beyanı dışında farklı hayvan türlerinden etlerin ve sakatatın birbirleri ile karıştırılmasına izin verilmiyor.
Eski talimat büyük tepki gördü
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Vekili Hüseyin Arap’ın Bakan adına imzalayarak 6 Haziran 2023 tarihinde 81 İl Müdürlüğü’ne gönderdiği talimatta “Perakende işletmelerde sunulan pide, lahmacun, börek vb. ürün harçlarında alınan numunelerde; ürünün sunum şekline bağlı olarak vurgulayıcı ifadeler kullanılmadan servis edilen pide, lahmacun, börek harcı gibi ürünlerde kanatlı eti ve sakatat tespit edilmiş olması durumunda, resmi kontrol sonucunun tağşiş olarak değerlendirilmemesi gerektiği belirtilmişti.”
Ayrıca, pide, lahmacun, börek, mantı vb. üretilmek üzere hazırlanmış çiğ ürün harçlarında histolojik muayene ve kanatlı eti aranması kapsamında numune alınmaması isteniyordu.
Bakan talimatın yenileneceğini duyurmuştu
Pide, lahmacun, börek ve diğer ürünlerde kullanılan malzemenin denetlenmeyeceği ve tüketici sağlığının tehlikeye atılacağı gerekçesiyle bu talimata çok büyük tepki oldu. Tepkiler üzerine Tarım ve Orman Bakanlığı önce basın açıklaması ile konuya açıklık getirmeye çalıştı. Tepkiler dinmeyince Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı İzmir’de konuya ilişkin yaptığı açıklamada talimatın kamuoyunda yanlış anlaşıldığını belirterek şunları söyledi: “Bizim bu konuda daha dikkatli olmamız gerekir. Bu tamamen bir iç uygulamanın, iç talimatın yayınlanmasıydı. Arkadaşlarımıza da talimatı verdik. İç talimatları yenileyecekler. Kamuoyunun da bu hassasiyetini böylece gidermiş olacağız. Artık lahmacunun içerisinde her şey olacak mı? Kesinlikle söz konusu değil. Eğer siz bir lahmacun yiyecekseniz onun içerisinde olması gereken neyse onun malzemesini benim arkadaşlarım aynı şekilde kontrol edecekler ve denetleyecekler. Bu zamana kadar ne yapıldıysa, ne olması gerekiyorsa, neye izin verilmesi gerekiyorsa aynı şekilde devam edecek. 'Artık istediğiniz gibi bunu yapabilirsiniz' şeklinde izin verilmesi veya buna izin verecek bir talimatın yayınlanması söz konusu bile değil."
Kamuoyu hassasiyetine dikkat çekiliyor
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın açıkladığı gibi pide, lahmacun, börek gibi gıdaların üretiminde kullanılacak malzemelerin denetimi ile ilgili talimat yenilendi. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Vekili Hüseyin Arap’ın Bakan adına imzalayarak 81 İl Müdürlüğü’ne gönderdiği yeni talimatta özellikle kırmızı et ile beyaz et karışımına izin verilmeyeceği, denetimlerin sürdürüleceği ifade ediliyor.
Yeni talimat 7 maddeden oluşuyor
Yeni talimatta konunun kamuoyunda yarattığı hassasiyete dikkat çekiliyor. EKONOMİ Gazete’nin ulaştığı talimat şöyle: “İlgi yazıda belirtilmiş olan hususların kamuoyunda yeterince anlaşılamaması ve oluşturduğu hassasiyet nedeniyle, aşağıda belirtildiği şekilde konuya açıklık getirilmiştir.
Türk Gıda Kodeksi- Et, Hazırlanmış Et Karışımları ve Et Ürünleri Tebliği 5. maddesi 2. fıkrasında; ‘Bu Tebliğ kapsamına girmeyen mantı, içli köfte, çiğ köfte, kadınbudu köfte, lahmacun, pide, kebap, pizza gibi yemek, hazır yemek, tabildot yemek ve mezelerin üretiminde kullanılan çiğ et, kıyma, kanatlı kıyma ve et ürünleri bu tebliğe uygun olur' ibaresi yer almaktadır.
Kırmızı et beyaz et karışımına izin verilmeyecek
Bu doğrultuda;
1- Pide, lahmacun ve börek gibi gıdaların üretiminde etiket bilgisi ve beyanı dışında farklı hayvan türlerinden etlerin ve sakatatın birbirleri ile karıştırılamayacağı (Sığır eti ve koyun/keçi eti karıştırılabilir, kırmızı ve beyaz et karıştırılamaz),
2- Pide, lahmacun ve börek gibi gıdaların üretiminde kırmızı et dışında farklı bir et türü kullanılacaksa (tavuk eti, deniz ürünleri vb.) bunun sadece "menüde ya da ürün adında içeriğini bildirmek kaydıyla; pide (tavuklu) ya da tavuklu pide/börek" şeklinde son tüketiciye açık şekilde bilgi vermek koşuluyla son tüketiciye sunulması ve üretilen üründe sadece tek hayvan türünün etinin kullanılmasına izin verilmesi (ya sadece tavuk eti, ya sadece kırmızı et gibi),
Numune alımına devam edilecek
3- 2023 Yılı Gıda Numune Alma Planı çerçevesinde yer alan 2023 Yılı İl Gıda Numune Alma Planı kapsamında pide, lahmacun, börek, mantı vb. Üretilmek Üzere Hazırlanmış Çiğ Ürün Harçlarında Histolojik Muayene ve Kanatlı Eti Aranması Programı kapsamında numune alımına devam edilmesi,
4- Numune alım işlemleri; pide, lahmacun vb. ürünleri üreten işletme tarafından pide, lahmacun vb. ürünleri üretmek üzere hazırlanan harçtan alınması, eğer numune alımı esnasında pide, lahmacun vb. ürün harcı o anda tükenmiş durumdaysa ya da ürünlerin daha önceden hazırlanıp pişirilerek son tüketiciye sunulan, hâlihazırda harcı olmayan bir işletmeyse (ör: kır pidesi vb.), numunenin son üründen alınması, ayrıca, numune alımı esnasında tutulan resmi kontrol raporuna ve numune alma tutanağına, alınan harcın pide, lahmacun vb. üretilmek üzere işletme tarafından kullanılacak harçtan alındığının açık olarak belirtilmesi,
5- Söz konusu ürünlerin üretiminde kullanılan hammadde niteliğindeki bileşenlerin (et, süt, peynir, un, yağ vb.) tek başına yapılacak kontrollerinde, bu ürünlere ilişkin ilgili kodeksinde belirtilen ürün özelliklerinin esas alınması,
6- Kamuoyunda ve işletme sahipleri tarafında oluşan yanlış algı sebebiyle, herhangi bir mağduriyet yaşanmaması için, resmi kontroller esnasında talimat hükümleri doğrultusunda söz konusu ürünleri üreten işletme yetkililerine ivedilikle bilgilendirme yapılması,
7- Kırmızı etten üretildiği beyan edilen pide, lahmacun ve börek gibi gıdaların harcında farklı türden hayvan eti ve sakatat için numune alınması,
Söz konusu resmi denetim ve kontrollerin yukarıda belirtilen esaslara göre yürütülmesi, herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi durumunda uygunsuzluğun niteliğine göre 5996 Sayılı Kanunun ilgili maddeleri gereğince yasal işlem uygulanması hususunda;
Gereğini rica ederim.
Hüseyin ARAP
Bakan a.
Genel Müdür Yardımcısı V.”
İki talimat arasında büyük fark var
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yayınladığı iki talimat arasında çok büyük fark var. İlk talimatta pide, lahmacun, börek ve diğer gıda ürünlerinin üretiminde kullanılan malzemenin denetimi için numune alınmaması bilgisi yer alırken, yeni talimatta farklı türdeki etlerin birbirine karıştırılamayacağı, numune alınarak denetim yapılacağı anlaşılır bir dille ifade ediliyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın bu göreve geldikten sonra karşılaştığı ilk sorunda kısa sürede müdahale ederek düzeltme yapması dikkat çekti.
