Politika yapıcıları açısından çekirdek enflasyon, vatandaş açısından da gıda enflasyonu önemli. Kasım ayında gıda fiyatları geriledi; ancak halkın enflasyonunu kontrol altına almak için yapısal tarım ve tedarik reformları hâlâ şart.
Enflasyon resmi verilere göre kasım ayında yüzde 0,87 artışla yıllık bazda yüzde 31,07’ye geriledi. Bu veriler piyasanın beklendiğinin çok daha iyiydi. Çekirdek enflasyon göstergeleri bu rakamların üzerinde seyretti ama dün açıklanan verilerde asıl dikkat çeken gıda fiyatlarındaki sürpriz düşüştü.
Bundan tam 53 ay önce yazdığım gibi "İktisatçılar çekirdek enflasyon rakamlarına bakmayı pek severler ama halkın büyük bir bölümü için çekirdek enflasyon anlamsız bir göstergedir. Halkın baktığı ya da hissettiği enflasyon gıda enflasyonudur."
Halkın enflasyonu başka
Çekirdek enflasyon gıda ve enerji gibi dalgalı kalemleri dışarıda bıraktığı için politika yapıcılar açısından önemli olabilir; eğilim hakkında daha doğru bilgi verebilir ama halkın enflasyonu onun sepetinde en çok yer kaplayan ürünlerle ölçülür. Burada da ana kalem gıdadır.
Bu nedenle çekirdek enflasyon gerilese bile gıda enflasyonu yüksek seyrettiğinde, özellikle düşük ve orta gelir grupları enflasyondaki düşüşü aynı ölçüde hissedemez.
Nitekim Kasım ayına kadar gıda enflasyonu hep aylık artışla manşet enflasyonun üzerinde geldi. Ama Kasım ayında hem aylık hem de yıllıkta manşet enflasyonun altına inen gıda fiyat artışları gördük. Gıda fiyatları Kasım'da bir önceki aya göre yüzde 0,69 gerilerken geçen yılın aynı ayına göre yüzde 27,44 arttı. Oysa TÜFE'deki manşet yıllık artış yüzde 31,07'ydi.
Bundan sonraki aylarda gıdayı yakından izlemekte fayda var. Halkın enflasyonun geleceğini bir aylık düşüşten ziyade bu trendin devam edip etmeyeceği belirleyecektir. Çünkü bizim gibi ülkelerde orta ve düşük gelirli tüketiciler, gelirlerinin daha büyük kısmını gıdaya ayırdıkları için gıda fiyatlarındaki şoklardan çok daha fazla etkileniyorlar. Daha düne kadar gıda enflasyonunun bizde kronikleşmiş bir sorun haline geldiğini konuşuyorduk. Ciddi bir reform gerektiği konusunda geniş bir mutabakat vardı.
Gıda fiyatlarının gerilemiş olması bu nedenle olumludur.
Gıda enflasyonu kontrol altına alınmadan halkın enflasyon sorununu çözmek mümkün görünmüyor. Üstelik bu yalnızca para politikasıyla aşılabilecek bir mesele değil. Olumlu gelen kasım rakamlarına rağmen tarımdaki verim düşüklüğünden tedarik zincirindeki aksaklıklara, yüksek üretim maliyetlerinden lojistik sorunlarına kadar uzanan yapısal bir reform ihtiyacı bence hala ortada duruyor.
