Türkiye’de özellikle iktidarın son yıllarda geliştirdiği bir yöntem var. 2003 öncesi ve sonrası… Daha doğrusu özellikle de 2003 sonrası, sanki öncesi yokmuş gibi.
Bu hafta bütün dünya liderleri ABD’nin New York kentinde, Birleşmiş Milletler Teşkilatının 80. Genel kurulunda. Doğal olarak bizim Cumhurbaşkanımız da yüksek ve üst düzey katılımla orada.
Gündem ağırlıklı Filistin konusu…
Aslında kimsenin bu toplantıları önemsediği yok ve sonuçlarından da kimse hiç umutlu değil. 200’e yakın ülkenin devlet ve hükümet başkanları bu toplantılarda yer alıyor; ama son kararı 5 üye ülkenin olduğu BM Güvenlik Konseyi veriyor.
Dünya son yıllarda çok önemli ekonomik, politik, sosyal, siyasal gelişmelere sahne oluyor: Pandemi ile başlayan ülkelerin içine kapanması, arkasından Ukrayna-Rusya arasındaki gıda savaşlarının başlaması ve halen devam etmesi, İsrail’in arkasına aldığı süper güç ABD sayesinde Filistin ile din savaşına girmesi, ABD’nin tüm dünyayı karşısına alarak ticaret savaşlarını başlatması, bu arada İsrail’in Lübnan, Ürdün, İran ve Suriye ile daha kısa süreli spot savaşlara girmesi ve diğer uluslararası, bölgesel ve ikili sorunların sürmesi…
Bütün bu gelişmelerden küreselleşmenin sonuna gelindiği anlaşılıyor. Zaten uluslararası kuruluşlar da adeta devre dışı kalmış görünüyor. Örneğin; dünyanın en güçlü küresel yapısı Dünya Ticaret Örgütünün kurallarının ve yaptırımlarının unutulduğu anlaşılıyor.
Böyle bir uluslararası konjonktürde Türkiye’nin ne durumda olduğunu insan merak ediyor.
Türkiye’de özellikle iktidarın son yıllarda geliştirdiği bir yöntem var. 2003 öncesi ve sonrası… Daha doğrusu özellikle de 2003 sonrası, sanki öncesi yokmuş gibi. Mukayeseler hep bu zaman serisine oturtuluyor.
Yine bir başka refleks ya da tavır da dış dünya ile mukayesenin yapılmaması. Türkiye, adeta dünyadan soyutlanıp kendi içerisinde 2003 miladına dayandırılarak değerlendirme konusu yapılıyor.
Oysa önemli olan Türkiye’nin dünyanın neresinde olduğu…
Bu mukayese çok önemli. Diğer ülkeleri ele almadan kendi rakamlarımızla ve kendi içimizle sınırlı değerlendirme yapmak hiç sağlıklı değil.
Onun için biz de sadece ekonomik ve sosyal boyutlu uluslararası göstergelerin bir kısmını yazımıza taşıdık; dolayısıyla hukuk, insan hakları, demokrasi, özgürlükler gibi başlıkları ele almadık.
İşte bazı sonuçlar:
- IMF’ye göre Türkiye, 2025 itibariyle 1 Trilyon 450 milyar GSYH ile dünyanın 17. büyük ekonomisi
- Küresel İnovasyon Endeksine göre 2024 yılında Türkiye, 133 ülke arasında 39 puanla 37. sırada. (2013 yılında 68. sırada idi; olumlu bir gelişme olduğu anlaşılıyor)
- Kurumsal çevre: 40,4 puanla 97. sırada.
- Düzenleyici çevre: 33,1 puanla 90. sırada.
- İş çevresi: 26,5 puanla 108. sırada.
- Kredi: 36,7 puanla 39. sırada.
- Yatırım: 10,7 puanla 58. sırada
İş yapma kolaylığı endeksine göre Türkiye, 190 ülke arasında 33. sırada (Alt başlıklar itibariyle Türkiye’nin sıralaması):
- İşe başlama-77
- Küçük yatırımcıyı koruma-21
- İnşaat izni-53
- Vergi ödeme-26
- Enerjiye ulaşım-41
- Gümrük işlemleri-44
- Tapu tescili-27
- Sözleşme yapma-24
- Krediye ulaşım-37
- Uyuşmazlık çözümü-120
Küresel rekabet endeksine göre 2025 yılında Türkiye 69 ülke arasında 66. sırada (2021 yılında 51. sırada idi)
Üst başlıklar itibariyle sıralama şöyle:
- Hükümetin etkinliği- 66. sıra (2021’de 60. sırada idi)
- İş (ticaret) etkinliği-69. sıra (2021’de 46. sırada idi)
- Altyapı-55. sıra (2021’de 46. sırada idi)
- Ekonomik performans-45. sıra (2021’de 46. sırada idi)
Ekonomik performans (2025):
- Ülke içi ekonomi-19 (2021 yılına göre 8 basamak düşüş)
- Uluslararası ticaret-23 (2021 yılına göre 6 basamak yükseliş)
- Uluslararası yatırım- 59 (2021 yılına göre 8 basamak düşüş)
- İstihdam-43 (2021 yılına göre 8 basamak yükseliş)
- Fiyatlar (enflasyon)-61 (2021 yılına göre 28 basamak düşüş)
Hükümetin etkinliği (2025):
- Kamu maliyesi-60 (2021 yılına göre 3 basamak düşüş)
- Vergi politikası-45 (2021 yılına göre 6 basamak düşüş)
- Kurumsal çerçeve-66 (2021 yılına göre 1 basamak düşüş)
- Ticaret mevzuatı-60 (2021 yılına göre 17 basamak düşüş)
- Sosyal çerçeve-66 (2021 yılına göre 5 basamak düşüş)
İş (ticaret) etkinliği (2025):
- Verimlilik, etkinlik-65 (2021 yılına göre 25 basamak düşüş)
- Emek piyasası-67 (2021 yılına göre 7 basamak düşüş)
- Finansman-67 (2021 yılına göre 15 basamak düşüş)
- Yönetim pratiği-69 (2021 yılına göre 12 puan düşüş)
- Değerler/alışkanlıklar-68 (2021 yılına göre 19 puan düşüş)
Altyapı (2025):
- Temel altyapı-51 (2021 yılına göre 8 basamak düşüş)
- Teknik altyapı-64 (2021 yılına göre 8 basamak düşüş)
- Bilimsel altyapı-38 (2021 yılına göre 1 basamak düşüş)
- Sağlık, çevre -54 (2021 yılına göre 5 basamak düşüş)
- Eğitim-54 (2021 yılına göre 4 basamak düşüş)
Yukarıda uluslararası ekonomik ve sosyal göstergelerin sadece birkaçını aldık. Kendimize ayna tutmaya çalıştık, elbette ders çıkarmak isteyenler için...
