Bu kadim sözün anlattığı, hayattan öğrenme metodolojisine dairdir. Hayat, önce sınav yapar, sonra öğretir. Bu da onun öğretme maliyetidir. Fay hattındaki cennet Anadolu’muz, “deprem gerçeğiyle yaşamayı, her zelzeleden ders çıkarmayı” bildiği ölçüde mutlu ancak “öğrenemediği” ölçüde maliyet ödeyegeldi.
Büyük Marmara Depremi’nde bir Kızılay’ımızın olmadığını öğrendik. Çocukluğum, fitre-zekât zarflarına harçlıklarımızı koyup Kızılay’a bağışlamıştır. Kurban derilerimizi de sonradan, tepe siyasetçilerin özel havayolu şirketi haline gelen Türk Hava Kurumu’na verdiğimiz gerçeği de var.
KIZILAY’I ÖNCE DİRİLTTİK SONRA KÖRELTTİK
İSMEP’in İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi’nde; “1999 Depreminden Alınan Dersler” bahsinde gördük ki sadece Kızılay’ı düzeltmiş ve Türk Kızılayı diyerek dünyaya örnek hale getirmişiz. Fakat bu ders kısa sürdü ve yeniden Kızılay’ı “İslami vakıf bağış örgütü” haline getiriverdik.
Van Depremi’nde öğrendiğimiz; lojistik oldu. Bir yerde giyecek dağları diğer yanda yiyecek yığınları… Elektrik olmayan Erciş’te elektrikli ısıtıcı bağışları… Serumlar burada şırıngaları Van’da… Yine de bazı dersler çıkardık ama bugünkü depremde bu dersler pek fazla işe yaramadı, ders devam ediyor.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Hiç mi ders çıkarmadık?
Çıkardık elbette ama sınıf geçecek kadar not alamadık. Misal şunu gayet net gördük ki; “uygun zemin, hakkına razı malik, çalmayan müteahhit ve işleyen denetim” olduğunda binalar yıkılmıyor, insanlar ölmüyor, enkaz altında kalmayabiliyormuşuz.
Deprem kutuları ne oldu?
Marmara Depremi’nden sonra İstanbul’u deprem kutuları ile donattık. Afet toplanma alanlarını etiketledik. Sonrada deprem kutularının anahtarlarını saklayamadık, çoğunu da soyduk, soğana çevirdik. Çareyi bu kutulardan kurtulmakta bulduk. Afet toplanma tabelalarının çoğu paslandı, gitti.
NOT
ÖĞRENMENİN DE MALİYETİ VARDIR
Önceden öğrenenler, indirimli fiyattan öğrenir.
Otoriteden öğrenenler, özgürlük bedeliyle öğrenir.
Deneyerek öğrenenler, etiket fiyatından öğrenir.
Hayattan öğrenenler, gecikme zammıyla öğrenir.
Hayattan da öğrenemeyenler, boşa geçmiş hayatlarıyla öğrenir.
BAŞKALARININ HATALARINDAN DA DERS ALIN
Arthur Miller’in bu ikonik şiiri, bir yerde dursun. Arada okumakta fayda var diye düşünüyorum. Nitekim Tolstoy bize hatırlatmıyor muydu; “başkalarının hayatından ders alın. İnsan bütün hataları kendisi yapacak kadar uzun yaşamıyor.”
