TİCARET Bakanlığı, Kasım ayının son gününde şu önemli duyuruyu yaptı:
- Restoranlarda zorunlu servis ücreti kalkacak…
Başkanlığını Kaya Demirer’in yürüttüğü Turizm, Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD), konunun önde gelen muhatabı olduğu için konuya açıklık getirmek üzere bir açıklama yaptı:
- Turizm sektöründe “servis ücreti” olarak adlandırılan, çalışma mevzuatındaki karşılığı “Yüzde Usulü Ücret” olan uygulamanın kaldırılacağına ilişkin haber ve yorumlar üzerine “kavramsal, hukuki ve emek” boyutlarında belirsizlik ortaya çıktı.
- “Servis ücreti”, hizmet sunulan işletmelerde hesap üzerine eklenen bir kalemdir. Kanunen işletme tarafından tahsil edilir ve çalışanlara dağıtılır. Bu gelir, özellikle taban ücrete yakın çalışanların toplam kazancında belirleyicidir.
- “Servis ücreti” modeli pek çok ülkede hizmet sektörü çalışanlarının gelirini öngörülebilir kılmak için kullanılan standart bir mekanizmadır. Uygulamanın amacı, hizmetin maliyetinin fiyatlamaya tam yansıması ve çalışan gelirinin düzenli bir tabana oturtulmasıdır.
- “Servis ücreti”, ilk olarak 931 sayılı İş Kanunu’nun 47. Maddesi (1967), ardından 1475 sayılı İş Kanunu’nun 47. Maddesi (1971) ve son olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 51. Maddesi (2003) ile düzenlenmiş bir ücret türüdür. Yönetmelikle yasaklanması mümkün değildir.
TURYİD’in açıklamasında bahşiş üzerinde de duruldu:
- “Bahşiş”, gönüllülük esasına dayanır, hukuken ücret niteliği taşımaz. “Servis ücreti”nden farklıdır. İş ilişkisi içinde tanımlı değildir. İkisinin karıştırılması, çalışan gelirinin niteliği ve tüketicinin yükümlülüğüne dair hatalı sonuçlar üretebilir.
- Bugün Türkiye’de kredi kartı aracılığıyla gönüllü “bahşiş” bırakılmasını mümkün kılan bir sistem mevcut değildir.
- Bu nedenle “servis ücreti”, son 5 yılda giderek tek başına kalan modele dönüştü ve nakit kullanımının azalmasıyla kamuoyunda rahatsızlık yaratan bir sonuç ortaya çıktı.
- Kredi kartı üzerinden, gönüllü “bahşiş” sistemi devreye girerse, “servis ücreti”, yalnızca kurumların sundukları hizmetler karşılığında faturaya ekledikleri, hizmeti alan ile veren arasında yerleşmiş mutabakata dayalı model olarak sürer.
“Michelin Guide”ın Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katılımıyla Türkiye’de yıldız alan, tavsiye listesine giren restoranları açıkladığı törende TURYİD Başkanı Kaya Demirer, “bahşiş” konusundaki son önerilerini paylaştı:
- Yıllık 250 milyon doları bulacak “yüzde 10’luk bahşiş vergisi”ni restoranlar olarak biz üstlenelim. Yeter ki “bahşiş”in kredi kartıyla ödenmesini sağlayacak sistem hayata geçirilsin.
Bu konuda önce TURYİD yönetim kurulunda görüş birliği sağladığını belirtti:
- Önerimizi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Çalışma Bakanlığı’na, desteklerini sağlamak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığımıza sunacağız. Vergisini restoranlar olarak üstlenirsek, “garson bahşişinden vergi alacaklar” tartışması da biter, uygulamanın önü açılır.
Kaya Demirer’le konuşurken 1 Ağustos 2025 tarihli yazıma baktım:
- 95 milyar liralık bahşiş kartla ödensin, müşteri, garson ve işletme rahatlasın…
Demirer, o yazı öncesi buluştuğumuzda hazırladıkları öneriyi içeren raporu benimle paylaşmıştı:
- Yeme-İçme Sektöründe Bahşiş Ödemelerinin Kredi Kartıyla Yapılabilmesine İlişkin Düzenleme Talebi
Raporda mevcut durum şöyle özetlenmişti:
- Yeme-içme sektöründe çalışan 2 milyon kişi, gelirinin önemli bir kısmını müşterinin gönüllü ödediği bahşişlerden elde ediyor.
- Son yıllarda enflasyonla birlikte hesap tutarları arttı, yüzde 10-15’lik bahşiş de rakam olarak yükseldi. Müşteri, cepte taşınamadığı için bahşişi nakit ödeyemez hale geldi.
- Bunun üzerine bazı işletmeler çalışanlara dağıtmak amacıyla hesaba yüzde 10-15 “servis ücreti” eklemeye başladı. Bu oran menüde yerini aldı.
- İşletmeler yüzde 10-15 “servis ücreti”ni doğrudan faturaya ekleyince onun yüzde 50-55 vergiye giderken, yüzde 45-50’si çalışanlara kalabilir oldu.
Bahşişin “servis ücreti” şeklinde kayda girmesinin yarattığı sorunları da şöyle sıralanmıştı:
- Zorunluluk hissi: Müşteri ödemeyi mecburi yaptığı için memnuniyetsizlik oluşuyor.
- Çalışan huzursuzluğu: Hakkaniyetli bulunmayan “dağıtım anahtarı sistemi” işyerinde huzursuzluğa yol açıyor.
- Yüksek kesintiler: “Servis ücreti”, gelir vergisi, SGK primi, işsizlik sigortası ve damga vergisi gibi kesintilere tabi oluyor. Personele yüzde 45 kalıyor.
Kaya Demirer’in Temmuz 2025 sonlarında benimle paylaştığı rapor, bahşişten yüzde 10 stopaja göre hazırlanmıştı:
- Bahşiş geliri ücret tanımından çıkacak, gönüllülük esasına göre toplandığı için yüzde 10 stopaj dışında bir kesintiye tabi olmayacak. Çalışanların bahşiş geliri artacak.
Demirer, Michelin Guide töreninde sohbet ederken son hesabı şöyle ortaya koydu:
- Ülkemizde yeme-içme ekonomisi: 1 trilyon lira
- Bahşiş (yüzde 10): 100 milyar lira
- Personel yerine bizim üstleneceğimiz stopaj (yüzde 10):100 milyar lira
- Üstleneceğimiz bahşiş stopajı döviz bazında yıllık 250 milyon doları bulacak.
“Bahşişten vergi alınacak” tartışmasını ortadan kaldıracak bir model olduğuna göre, TURYİD’in son önerisini dikkate almakta yarar var…
Bahşiş, ‘Tavsiye Dağıtım Anahtarı’ ile adil paylaşılabilir
TURİZM, Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, bahşişin kredi kartıyla ödenmesini sağlayacak yasa düzenlemesi sonrası sistemin işleyişini şöyle örnekledi:
- Kredi kartı ile hesap ödenirken POS cihazlarında “Bahşiş eklemek ister misiniz?” sorusu çıkacak.
- Müşteri isterse yüzde 10, 15, 20 aralıklarında bir seçenekte karar kılacak. Bu tutar, işletmenin ticari gelirinden ayrı bir hesapta tutulacak.
Demirer, bahşişin personel arasındaki paylaşımının da önemli olduğunun altını çizdi:
- Yasal düzenleme yapılırken bahşişin “Tavsiye Dağıtım Anahtarı” uygulamasıyla paylaşılmasını sağlayacak bir formülün yolunun açılması gerekiyor.
- İşletmelerde “Tavsiye Dağıtım Anahtarı”nın paylaşım oranlarını çalışan ve işletme temsilcisinin bulunduğu bir kurul belirleyecek.
- Paylaşım konusunda çıkabilecek bir anlaşmazlık durumu için Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “alın bunu uygulayın” diyebileceği, sektör temsilcileriyle belirlenmiş bir “Tavsiye Dağıtım Anahtarı” ortaya koyması söz konusu olabilir.
Kaya Demirer, TURYİD olarak alt komisyonlar kurduklarını bildirdi:
- “Tavsiye Dağıtım Anahtarı” konusunda farklı kategoriler düşünülerek birkaç farklı model ortaya koyacağız.
Ardından ekledi:
- Restoranların büyük çoğunluğu “kredi kartı ile gönüllü bahşiş” sistemine geçer. Kendi “Dağıtım Anahtarı”nı da oluşturur.
Düğün ve tören gibi organizasyonlarda ‘servis ücreti’ devam eder
TURİZM, Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, otellerin özellikle düğün, tören organizasyonlarında “servis ücreti” uygulamasının sürmesinin gerekliliğini ortaya koydu:
- Düğün, tören gibi organizasyonlarda hizmeti veren ile alan zaten protokol yapıldığı için sözleşmeye “servis ücreti” konulmaya devam edilir. Tabi, yine zorunlu olmamak kaydıyla. Neden “bahşiş” değil “servis ücreti”, çünkü hizmeti alan “servis ücreti”ne fatura isteyecek.
Aradaki farka vergisel açıdan bir kez daha açıklık getirdi:
- “Bahşiş”, ücret tanımından çıkacağı ve işletmenin gelirine girmeyeceği için, müşteri o bölümü gider yazamayacak. Düğün, tören gibi organizasyonların gider yazılabilmesi için, “servis ücreti” formülünün devreye girmesi gerekecek.
Yıldızım elimden gitti sandım, iki Michelin’i alınca dertleri unuttuk
KÜLTÜR ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katıldığı, 2026 yılı Türkiye “Michelin Guide”a giren restoranlarının açıklandığı törenin sonunda sunucu, Fatih Tutak’ın Turk adlı restoranında “iki yıldız”ı koruduğunu duyurup, salonda dolaşıp birkaç konuğa sordu:
- Acaba “iki yıldız” alan bir restoranımız daha olabilir mi?
Heyecanı doruğa çıkardıktan sonra açıkladı:
- Vino Locale, Ozan Kumbasar (Urla), “iki Michelin” aldı…
Ozan Kumbasar, eşi “Sommelier Ödülü” sahibi Seray Kumbasar ve ekibinden iki kişiyle sahneye çıktı:
- Bizim “1 Michelin Yıldızı” ile bir de “Yeşil Yıldızımız” vardı. “Bir Michelin” listesinde adımızı göremeyince, “Bizim bir yıldızı aldılar mı acaba?” diye endişe ettik. Yıldızımız geri alındı sanarken ikiye çıktı. İki yıldız bize dertleri unutturdu.
Michelin Guide’ın İstanbul, İzmir, Muğla ve Nevşehir’deki (Kapadokya) restoranları kapsayan 2026 yılı listesi özetle şöyle oluştu:
- İki Michelin: Turk ve Vino Locale
- Bir Michelin: 15 restoran
- Yeşil Yıldız: 13 restoran
- Bib Gourmand (makul fiyata eksiksiz yemek deneyimi sunanlar): 39 restoran
- Michelin Tavsiye Listesi: 115 restoran
