MEHMET KAYA - HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA
Yargıtay, emeklilerin kullandığı kredide otomatik tahsilatın önünü açtı. İcradan daha ileri bir imkan sağlayan kararla, bankalara kredinin geri ödemesini otomatik olarak maaştan çekme olanağı getirildi. Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, çeşitli farklı kararları birleştirdiği kararında, 5510 Sayılı Kanunda açık hükme rağmen, banka kredisi kullanımı sırasında kabul etmeleri halinde emekli maaşlarının haczedilmesinden daha da ileri seviyede, blokaj konulmasına imkan sağlayan bir karar aldı. Büyük Genel Kurul kararı olduğu için, yasayla değiştirilmemesi halinde bu hüküm kanun gibi uygulanacak. Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Ergün Kılıç, kredi kullanan bir kişinin sözleşmenin zayıf taraf olduğunu hatırlatarak, böyle bir şart öne süren bankaya karşı direnç göstermesinin mümkün olmadığını, hızla yeni bir düzenlemeyle haczedilmeme uygulamasının güçlü biçimde getirilmesini istedi. 5510 Sayılı Kanunun 93. Maddesi ve İcra-İflas Kanunu, Borçlar Kanunun çeşitli maddeleri, emeklilerin, genel anlamda da dar gelirlileri koruyucu hükümler içeriyor. 5510 Sayılı Kanunun 93. Maddesi, emekli maaşlarının haczedilmesini nafaka ve bazı özel şartlar dışında yasaklıyor. İcra-İflas daireleri de eğer borçlu icrayı kabul etmezse, icra talebini otomatik reddediyordu.
Resmi Gazete’de yayımlanan Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, oy çokluğuyla emekli maaşlarına, sözleşme sırasında izin vermesi halinde ödemeyi garanti altına almak amacıyla bloke koymayı ve haczetmeyi mümkün kıldı. Kararın karşı oy yazılarında da devletin her ne kadar sözleşmelerdeki özgür iradeye atıf yapılsa da bireylerden güçsüz tarafı koruyucu kural koyma ve yoksulluğa düşmeyi önleme görevine atıf yapıldı. Bu karar, bankalara icradan daha ileri bir imkan sağlamış oldu. Bloke koymak, ödememe durumu olmasa da bankalara kredinin geri ödemesini otomatik olarak maaştan çekme imkanı anlamına geliyor. İcra söz konusu olsa, hukuki prosedürler yerine getirilerek icra müdürlüklerine başvurulması, müdürlüğün uygun bulması sonrası işlemin yapılması gibi bir süreç yaşanacak. Bloke koyması halinde ise bunlara hiç gerek kalmadan maaştan otomatik olarak kesinti yapılabilecek.
Ergün Kılıç: Hızla yasal düzenleme yapılmalı
EKONOMİ’ye kararı değerlendiren Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Ergün Kılıç, kararın emekliler aleyhine olduğunu ve genel hükümlere aykırı bulduğunu vurguladı. Devletin koruma ve zaten yasalarda var olan hususu netleştirmek zorunda olduğunu belirten Kılıç, Büyük Genel Kurul Kararının ancak bir yasal değişiklikle giderilebileceğini hatırlatarak, Yasamanın bu konuda ivedilikle adım atması gerektiğini, bankaların kararın ardından hızla emekliler aleyhine durumları değerlendireceğini belirtti. Emekli aylıklarının 30 bin TL olan açlık sınırı, 90 bin TL olan yoksulluk sınırının çok altında kaldığını, krediye muhtaç durumda olan birinin banka ile pazarlık yapmasının söz konusu olamayacağını belirten Ergün Kılıç, “İvedilikle kanuni düzenleme durumu doğmuştur. İvedilikle TBMM'nin dar gelirli emekli tüketicilere yönelik maaşlarını garanti altına alabilecek bir durumu yasal hale getirmesi gerekir” dedi.
Otomatik tahsilatın önü açıldı
Bu karara göre emeklilerin; kredi kullandıkları sırada SGK’dan aldıkları emekli aylıklarının bankaca bloke edilmesini kabul etmelerine dair banka ile imzaladıkları sözleşme hükmünün geçerli olduğuna karar verilmiştir. Bu karar ile, emekli aylığı ile geçinemediği için bankadan kredi kullanmak zorunda kalan emekli, tamamen bankanın insafına terk edilmekte, İcra İflas Kanunu ile Tüketici Kanunundaki “emekliler ile güçsüzleri koruyucu emredici nitelikteki” hükümler yok sayılarak, bankalara büyük bir avantaj tanınmakta, bankalar herhangi bir hukuki merasime gerek olmaksızın emeklinin aylığından otomatik olarak tahsilat yapmaktadır. Çoğunluk kararına karşı kaleme alınan Muhalefet Şerhinde de isabetli şekilde ifade edildiği üzere bu kararla bankalar, alacaklarını ışık hızında tahsil ve emeklinin maaşına el koyma hakkı kazandı.
HACİZ VE BLOKAJ ARASINDAKİ FARK
Haciz
▶ Resmi prosedürü gerektirir
▶ Resmi şekle bağlıdır
▶ İtiraz mümkündür
▶ Borçluya borcunu ödemesi için süre tanır
▶ İtirazla takip durdurulur
▶ Prosedürler sonrası tahsil imkanı verir
▶ Takip memurunun eylemi şikayete tabidir
Blokaj
▶ Resmi prosedür gerektirmez
▶ Resmi şekle bağlı değildir
▶ İtiraz mümkün değildir
▶ Borçluya süre tanımaz
▶ Hiçbir itiraz mümkün değildir
▶ Tahsilat ışık hızında
▶ Bankanın hiçbir eylemi şikayete tabi
