Hüseyin ASLIYÜCE
Dünya havacılık sektörünün liderleri ve paydaşları Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) 79. Yıllık Genel Kurulu ve Dünya Hava Taşımacılığı Zirvesi kapsamında İstanbul’da bir araya geldi. Pegasus Hava Yolları’nın ev sahipliğinde gerçekleştirilen ve IATA’ya üye 300’den fazla hava yolu şirketinden sektörün en üst düzey liderlerine, hükümet yetkililerinden stratejik ortaklara ve ekipman tedarikçilerine kadar tüm paydaşları bir araya getiren etkinlikte havacılık sektörünün COVID-19’dan kurtulma süreci ile sektörün ekonomik görünümü ve sürdürebilirliğinin ele alınacak. Zirveye katılan havacılık liderleri, havacılığın Türkiye’nin deprem sonrası toparlanmasına katkısını masaya yatırdılar. Açılışını Pegasus Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nane’nin yaptığı zirvede havayollarının kârlılığı hakkında değerlendirmelerde bulunan IATA Genel Müdürü Willie Walsh, 2023 yılında havayollarının mali performansının beklentileri aştığını, daha güçlü kârlılığın beklendiğini söyledi. “Çin’in COVID-19 kısıtlamalarını yıl içinde beklenenden daha erken kaldırması, hacimler artmasa da kargo gelirlerinin pandemi öncesi seviyelerin üzerinde seyretmesi gibi birkaç olumlu gelişmenin bunu desteklendiğini belirten Walsh, maliyet tarafında ise bir miktar rahatlama olduğunu söyledi. Havayolu sektörü net kârının 2023 yılında 9,8 milyar dolara (%1,2 net kâr marjı) ulaşması bekleniyor. Bu rakam bir önceki tahmin olan 4,7 milyar doların (Aralık 2022) iki katından fazla.
“%1,2’lik net kâr marjı bile sevindirici bir gelişme!”
Jet yakıtı fiyatlarının hala yüksek olmasına rağmen, yılın ilk yarısında ılımlı bir seyir izlediğini vurgulayan Walsh şöyle devam etti; “Ekonomik belirsizlikler, bilet fiyatları artan yakıt maliyetlerini absorbe etse bile seyahat etme arzusunu azaltmadı. Derin COVID-19 kayıplarından sonra, %1,2’lik net kâr marjı bile sevindirici bir gelişme! Ancak havayolu şirketlerinin yolcu başına ortalama 2,25 dolar kazandığı bir ortamda, zarar gören bilançoları onarmak ve yatırımcılara sürdürülebilir sermaye getirisi sağlamak birçok havayolu şirketi için zor olmaya devam edecek” diye konuştu. Walsh şöyle devam etti; “2023 için öncelikler arasında net sıfır karbon emisyonuna doğru ilerlemeyi hızlandırmak için sürdürülebilir havacılık yakıtları (SAF) üretim teşvikleri, uluslararası havacılığa uygulanan ekonomik ölçü olarak CORSIA’nın bütünlüğü sağlanmalıyor”.
“Sektör sürdürülebilir yakıt üretilmemesinden mağdur”
IATA Yönetim Kurulu Başkanı ve Pegasus Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nane, “Biz sürdürülebilir havacılık yakıtı üretmeyen üreticilerin mağduruyuz. Hava yolu şirketleri dünyada mevcut olan tüm sürdürülebilir yakıtı almaya hazır ancak yeterli üretim yok. 2050 yılına kadar sıfır karbon salımı hedefi açıklanmasına rağmen havacılık sektörü bu karardan fayda görmüyor. Üreticilerin ve bazı devletlerin vaatlerini tutmamaları, havacılık yatırımlarına danışmama kararları yüzünden mağdur oluyoruz” dedi. Nane, IATA’nın dünya havacılığının ve hava yollarının temsil edildiği en büyük dernek olduğunu belirterek, 120 ülkeden 305 üyesi bulunduğunu ve dünya havacılığının yüzde 85’ini kontrol ettiğini söyledi. Bugün IATA’nın 79. Yıllık Genel Kurulu’nun Türkiye’de yapıldığını dile getiren Nane, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu esnada bir Türk başkanı var. Türk başkan bu toplantıyı yönetiyor. Hem yönetim kurulu başkanı olarak hem de Pegasus Yönetim Kurulu Başkanı olarak ev sahibi firmayız. Bu dünyada çok nadir olan, Türkiye’de ilk kez olan bir şey. Türkiye’de gerçekleştirilen ikinci IATA Genel Kurulu. Daha önce 2008’de yapılmıştı. Ama o zaman yönetim kurulu başkanı farklı birisiydi. Şimdi hem yönetim hem de IATA’nın genel kurul başkanlığını bir Türk olarak benim yapmam Türk havacılığının gerek yolcu taşımacılığı gerekse kargo taşımacılığında dünyada ne kadar ileri gittiğinin çok güzel bir göstergesidir.”
IATA Başkanı Mehmet Nane görevini Manzi Makolo’ya devretti
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet T. Nane görevini RwandAir Üst Yöneticisi (CEO) Yvonne Manzi Makolo’ya devretti. Genel kurulda, bir yıllık IATA Yönetim Kurulu Başkanlığı süresini başarıyla tamamlayan Pegasus Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet T. Nane, görevini RwandAir CEO’su Makolo’ya bıraktı. Görevi devralan Makolo, IATA Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı üstlenecek ilk kadın oldu. Makolo, görevi bir yıl boyunca sürdürecek. Mehmet T. Nane ise bir yıl daha IATA İcra Kurulu’nda yer almaya devam edecek.
SEKTÖRÜ BEKLEYEN RİSKLER
▶ Ekonomik ve jeopolitik ortam, görünüm açısından çeşitli riskler barındırıyor. 803 milyar dolarlık gelir ve 781 milyar dolarlık gider arasında sadece 22,4 milyar dolar faaliyet kârı ile (%2,8) sektörün görünümü kırılgan olmaya devam ediyor. Bu kırılganlık bir dizi faktörden (olumlu ya da olumsuz) etkilenebilir. Kârlılık açısından özellikle enfl asyonla mücadele önlemleri farklı piyasalarda farklı oranlarda olgunlaşıyor.
▶ Ukrayna’daki savaş çoğu havayolu şirketinin kârlılığı üzerinde büyük bir etki yaratmıyor. Şu anda beklenmeyen bir barış, daha düşük petrol fiyatları ve hava sahası kısıtlamalarının kaldırılması veya hafifl etilmesinden kaynaklanan verimlilik ile maliyet iyileştirmeleri için potansiyel taşıyabilir.
▶ Tedarik zinciri sorunları küresel ticareti etkilemeye devam ediyor. Tedarik zincirleri, mevcut jeopolitik gerilimlerin ve COVID-19 sırasında yaşanan zorlukların neden olduğu esneklik boşluklarını doldurmak için değişiyor. Pandemi döneminde havayolları, uçak ve motor üreticilerinin çözemediği uçak parçaları tedarik zinciri kopukluklarından doğrudan etkilenmiştir. Bu durum, yeni uçakların teslimatını ve havayolu şirketlerinin mevcut filolarını muhafaza etme ve kullanma kabiliyetlerini olumsuz etkilemektedir.
▶ Düzenleyici maliyet yükleri, giderek daha müdahaleci hale gelen düzenleyiciler nedeniyle artma riski altındadır. Özellikle sektör, giderek daha cezalandırıcı hale gelen yolcu hakları rejimleri ve bölgesel çevre girişimleri için artan uyum maliyetleriyle karşı karşıya kalabilir.
Gelirlerin 800 milyar dolar sınırını aşacağı tahmin ediliyor
Sektörün net kârının 2023 yılında 9,8 milyar dolara (%1,2 net kâr marjı) ulaşması bekleniyor. 2023 yılında yaklaşık 4,35 milyar kişinin seyahat etmesi beklenen havayolu sektörü işletme kârının 2023 yılında 22,4 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. Bu rakam 2022 yılı için tahmin edilen 10,1 milyar dolarlık işletme kârının da iki katından fazla. 2023’te kargo hacminin 57,8 milyon ton olması bekleniyor. Bu rakam, uluslararası ticaret hacmindeki keskin yavaşlamayla birlikte 2019’da taşınan 61,5 milyon tonun altına düştü. Toplam gelirlerin bir önceki yıla göre %9,7 artarak 803 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Sektör gelirleri 2019’dan (838 milyar dolar) bu yana ilk kez 800 milyar dolar sınırını aşacağı tahmin ediliyor. Giderlerdeki artışın ise yıllık %8,1 ile sınırlı kalması bekleniyor.
