BARIŞ SEDEF
Yetişkin ve çocukların severek tükettiği besinlerin başında yer alan çikolata, globalde 54 milyon tonluk üretim hacmine sahip. Ülkemizde ise yıllık olarak 237 bin ton civarında çikolata üretimi yapılırken, bu imalatın önemli bir kısmı ise 200 ülkeye ihraç ediliyor.
Ürünün ana ham maddesi olan kakaoyu incelediğimizde Türkiye’nin bu alanda yapmış olduğu toplam ithalat 211 bin ton civarında, yapılan ithalatın parasal karşılığı ise 672 milyon dolar seviyelerinde. Türkiye’yi diğer tedarikçilerden ayıran en önemli unsur ise yapılan bu ithalatın katma değerli ürüne dönüştürülerek ihraç edilmesi olarak gözlemleniyor.
Rakamlara baktığımızda ihracat tarafında yaklaşık 1 milyar dolar sınırına gelinmiş durumda. 2024 sonu için sektör temsilcileri 1 milyar dolar hedefinin yakalanacağına dikkat çekerken, dış satım ağırlıklı olarak Irak, Libya ve ABD’nin ön plana çıktığına vurgu yapıyor.
Fiyatlar son 1 yılda 2,5 kat artış gösterdi
Global perspektiften bakıldığında ise çikolatanın ham maddesi olan kakaoda fiyat yükselişi 2024’ün 9 aylık sürecinde 2,5 kat artış gösterdi. Fildişi Sahili ve Gana, dünyadaki kakaonun yüzde 60'ını karşılarken, verimsiz tarım uygulamaları, hastalık ve iklimsel faktörler buradaki üretimi olumsuz yönde etkiledi.
Bu nedenlere bağlı olarak 2024 özelinde kakao üretimindeki maliyetler 3 katın üzerine çıktı. Sonrasında dengelenen fiyatlarla birlikte 2023 Eylül-2024 Eylül döneminde fiyat artışı ton bazında 2,5 kat artış kaydetti. Bu kapsamda kakaonun ton başı fiyatı 2023 Eylül ayında 3,3 bin dolar seviyelerinde yer alırken, 2024 Eylül’de bu rakam 7,7 bin dolara yükseldi.
Bu durum kakao ve çikolata fiyatlarında da iç pazarda fiyatların yükselmesine neden olurken, birçok üretici yurt dışı pazar faaliyetlerini genişleterek iç pazardaki olası olumsuz senaryolara karşı önlemlerini almış durumda.
Alternatif pazarlara yönelen üreticiler var
İlerleyen dönemlerde yeni bir artış dalgasının beklenmesi bazı firmaların stok yapmasına zemin hazırladı. Bu durumda fiyatlar gevşemiş olsa bile yüksek düzeylerde seyretmesinin birinci nedeni olarak görülüyor. Yanı sıra üretime bakıldığında ise mevcut üretim rakamları, fiyatların uzun süre daha fazla gevşemeyeceğini gösterirken, bazı üreticiler ise kakaoya erişilebilirlik sorununu aşmak adına alternatif pazarlara yönelerek riskleri minimum düzeye indirmek istiyor.
