Merkez Bankası yılın üçüncü enflasyon raporunu dün açıkladı ve enflasyon tahminleri konusunda temel bir yaklaşım değişikliğine gitti.
Artık her yıl için bir ara hedef belirlenecek ve bu hedef mümkün olduğunca değiştirilmeyecek, tahminlerde ise daha önce olduğu gibi duruma göre güncellemeye gidilebilecek.
Hemen şunu söyleyeyim; bu yaklaşım doğru olabilir de, oranlara bakınca bunun 2025 için mantıklı olduğunu dile getirmek ne mümkün!
Enflasyon raporunda bu konuda aynen şöyle deniliyor:
“TCMB orta vadeli tahmin iletişimi çerçevesinde değişikliğe giderek tahmin patikasının yanı sıra her yıl için yıl sonu odaklı bir ara hedef tanımlamıştır. 2025, 2026 ve 2027 yılları için ara hedefler sırasıyla yüzde 24, yüzde 16 ve yüzde 9 olarak belirlenmiştir. TCMB, enflasyon raporu dönemlerinde gerçekleşme ve varsayımlardaki değişiklikleri dikkate alarak tahminlerinde güncellemeye gidebilecektir. Ancak, taahhüt ve çıpa işlevi gören ara hedefler varsayım setinde olağanüstü bir güncelleme olmadığı sürece değiştirilmeyecek ve politika faizine ilişkin patikanın içsel olarak belirlenmesinde referans olarak alınacaktır.”
2025’in enflasyon tahmini olan yüzde 24 değiştirilmedi ve aynen korundu. Ancak yüzde 24’ün tanımı değişti; bu oran artık tahmin değil, hedef.
Tuhaflık bunun neresinde diyorsanız şimdi sıkı durun!
2025 için enflasyon hedefi yüzde 24 ama enflasyon tahmini yüzde 25-29 arasında.
Yok yok, yanlış yazmadım. Hedef 24, tahmin 25-29 arasında.
Nasıl, iyi mi? Başlıkta boş yere mi mantık ve matematiğin bittiği yer diyorum.
Neymiş, ara hedefler taahhüt ve çıpa işlevi görecekmiş, o yüzden de öyle sık sık değiştirilmeyecekmiş.
Bakın böyle bir tercih değişikliğine gidilebilir. Ama içinde bulunulan yılın tutmayacağı bilinen, daha da ötesi kabul edilen yüzde 24’lük tahmini hedef olarak nitelenip bu hedefin üstünde tahmin dile getirmek de neyin nesi!
2026 VE 2027 HEDEFLERİ
Enflasyonda tahminlerin adı hedef olarak değişti, ortaya yeni yeni tahminler çıktı; yani enflasyonda bir dizi oran çorba oldu!
Artık 2026 ve 2027 için de yeni oranlar söz konusu.
2026 için enflasyon tahmini yüzde 13-19 arası, enflasyon hedefi ise yüzde 16. Eski tahmin yüzde 12 idi.
2027 için enflasyon hedefi yüzde 9 olarak açıklandı, enflasyon raporunda tahmin olarak bir alt ve üst sınıra yer verilmedi. 2027’nin enflasyon tahmini daha önce yüzde 8 idi.
UYGULAMA NASIL OLACAK?
Hadi bu yıl hedefin biraz uzağında, yüzde 25-29 arası bir yerde, o da olmadı 29’un biraz üstünde kapatıldı.
Gelindi 2026 yılına, uygulama nasıl mı olacak?
Merkez Bankası bu yaklaşım değişikliği çerçevesinde mealen şunu söylüyor:
“2026’da önceki uygulamaya göre enflasyonun daha yüksek gerçekleşeceğini gördüğümde tahmin bandını yüzde 13-19’dan örneğin yüzde 17- 23’e çıkarır, orta noktayı da yüzde 20 olarak ilan ederdim, şimdi ise tahmin bandını yine bu düzeye çıkarsam bile hedefimi yüzde 16 olarak koruyacağım. ‘Yüzde 16 hedefe karşılık en düşük tahmin yüzde 17 olur mu’ demeyin, çünkü yüzde 16 benim taahhüt olarak ortaya koyduğum ve çıpa görevi görecek orandır.”
NEYİN ÇIPASI OLACAK?
Merkez Bankası’nın yaptığı bu değişiklikten sonra gündeme gelen en önemli soru şudur:
“Enflasyon hedefi olarak belirlenen ve öyle kolay kolay değiştirilmeyeceği belirtilen bu oranlar anlaşılan enflasyon taahhüdü olacak tamam ama bu oranlar neyin çıpası olarak kullanılacak?”
Merkez Bankası bu sorunun yanıtını net olarak veriyor:
“Ara hedefler politika faizine ilişkin patikanın belirlenmesinde referans olarak alınacaktır.”
Peki ya enflasyon hedefin çok daha üstünde oluşursa? Örneğin enflasyon bu yıl yüzde 24’lük hedefe ve yüzde 25-29 aralığındaki tahmine karşılık çok daha yukarıda gerçekleşme eğilimi gösterirse, ne bileyim şu anki yüzde 33,5’lik yıllık oran pek aşağı doğru kırılmazsa Merkez Bankası yine de “Benim hedefim 24, faizi ona göre belirlerim” mi diyecek.
Ya da bir toplu sözleşme yapılacağı, bir zam verileceği zaman enflasyonun gittiği yere değil de, enflasyonda ne öngörüldüğüne mi bakılacak?
YÜZDE 5’E YAKLAŞINCA...
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, enflasyon raporunu açıkladığı toplantıda tahmin-hedef konusuna değinirken şunları söyledi:
“Bu ara hedefler, orta vadede enflasyonun yüzde 5’e gittiği dezenflasyon sürecinde, daha kısa bir vadede ulaşılması taahhüt edilen yıl sonu enflasyon düzeyleridir.
Bu bağlamda, ara hedefler içsel para politikası patikasını belirlerken referans olarak alınacaktır. Böylece, kontrol ufku içerisinde enflasyonun ara hedeflere yakınsaması sağlanacaktır.”
Enflasyonun yüzde 5’e yaklaştığı bir dönemde hedef tabii ki sabit bırakılabilir ve tahmin belli aralık içinde oynayabilir. Zaten Türkiye’nin enflasyon hedefi uzun vadede hep yüzde 5 ama bu oranı inandırıcı bulmak şu dönem için mümkün mü?
Dolayısıyla tahmin-hedef konusundaki yaklaşım temelden yanlış değil ama bu yaklaşımın zamanlaması, hele hele 2025’e ilişkin verileri de hiç anlamlı değil.
