HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA
Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile gerçek usulde vergilendirmeye tabi olan esnafların kapsamı genişletildi. Basit usule tabi olup gelir vergisi istinasından yararlanacak esnaf sayısı ise daraltıldı. Daha önce 17 büyükşehirde basit usulde vergilendirmeye tabi olan esnaf için muafiyet 1 Ocak 2026’dan itibaren geçerli olmak üzere kaldırıldı. Türkiye’deki 30 büyükşehirde nüfusu 30 binin üzerindeki ilçelerde faaliyet gösteren esnafın önemli bir kısmı gerçek usulde vergilendirme kapsamına alındı. Yeni düzenlemeyle şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunan taksi ve dolmuş esnafı da gerçek usulde vergilendirme kapsamına dahil edildi.
Düzenlemeyi değerlendiren Yeni Ekonomi Danışmanlık A.Ş Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, 1999 yılında götürü usul yerine getirilen basit usulde vergilendirmenin geçici olarak düzenlendiğini ancak aradan geçen 26 yılda bunun daha kalıcı vergilendirme yöntemi haline geldiğini bildirdi.
2021 yılında yapılan düzenlemeyle basit usule tabi mükelleflerin ticari kazançlarının gelir vergisinden müstesna tutulduğunu dile getiren Karyağdı, bunların defter tutma hükümlerine tabi olmadıklarını, ancak düzenledikleri fişleri 5 yıl boyunca saklama yükümlülükleri olduğunu aktardı.
Karyağdı, gelir ve KDV beyannamesi de vermeyen basit vergiye tabi olanların geçici vergi beyannamesi de vermediklerini belirtti.
Büyükşehirlerin tamamı kapsama alındı
Karyağdı’nın verdiği bilgilere göre daha önce 30 büyükşehirden 13 tanesinde uygulanan gerçek usul, yeni düzenlemeyle kalan 17 ilde de uygulanmaya başlanacak.
Önceden uygulanan iller: Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Antalya, Bursa, Eskişehir Gaziantep, İçel, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Samsun’da (Nüfusu 30 binden fazla olan ilçelerde)
Yeni eklenen iller: Diyarbakır, Erzurum, Sakarya, Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde (Nüfusu 30 binden fazla olan ilçelerde)
Yeni düzenlemenin vergi tabanının genişletilmesi ve vergi adaleti açısından önemli bir adım olduğunu belirten Karyağdı, bunun belge düzeni açısından işletmelere ek yük getireceğini, Maliye’nin ise ek bir denetim ve inceleme yüküne tabi olacağını aktardı. Karyağdı, “Ancak işletmelerin küçük ölçekli işletmeler olması nedeniyle, belirli faaliyet alanları haricinde, değişikliğin çok fazla bir gelire karşılık geleceği kanaatinde değilim” dedi.
“Bütçe açıkları yeni vergilerle kapatılmaya çalışılıyor”
Güncel Grup Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Sezer, konuyla ilgili; “Türkiye’de esnafın önemli bölümü basit usulde vergilendirilme kapsamından çıkarılarak gerçek usulde vergilendirmeye tabi hâle getirildiler. Bu durumda başta taksi ve dolmuş işletmecileri olmak üzere birçok küçük esnaf ve sanatkar gerçek usulde vergilendirilmeye başlanacaktır.
Dolayısıyla bu kararın etkisi gerçek anlamada tüm halkı kapsayan geniş bir kitle olacaktır. Bu nedenle geniş halk kitlelerini vergilendirmek siyasi anlamda büyük bir cesaretin sonucudur. Ancak aynı zamanda da bütçenin gelire ihtiyacı olduğunun da ciddi bir göstergesidir. Daha önceki yapmış olduğum değerlendirmelerde 2025 yılının ikinci yarıyılında yeni vergilerin geleceğini söylemiştim. Bütçe açıkları yeni vergilerle kapatılmaya çalışıyor. 6 Eylül de damga vergisi tutarları alışık olunmayan bir şekilde yıl ortasında % 50 artırıldı. Bugün ise basit usul (neredeyse kaldırıldı) sınırlandırıldı. Gerçek usulde vergilendirilen her mükellef yeni damga vergisi oran ve tutarlarının mükellefi haline geldi. Dolayısıyla artışlı damga vergisinden elde edilecek gelirde katmerli olarak artırılmış olacak. Yine yat ve teknelerde 0 olan ÖTV vergisinin oranı %8 olarak değiştirildi” açıklamasını yaptı.
“Mükellefin vergi yükü Maliye’nin geliri artacak”
TEPAV Ekonomik ve Yapısal Politikalar Merkezi Direktörü ve Ekonomi Gazetesi yazarlarından Dr. Burcu Aydın ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Basit usulden gerçek usulle geçiş konusu uzun yıllardır maliye Bakanlığının gündeminde olan bir konu. Buradaki temel konu vergi tabanını genişletmek. Esnafların basit usulde vergilendirilmesi hem düşük vergi alınmasına hem de KDV tabanının aşındırılmasına sebep oluyordu. Gerçek usulle geçiş ile birlikte esnaflar defter tutma ve fiş/fatura kesme gibi zorunluluklarla karşılaşacaklar. Bu zorunluluk birçok küçük esnaf için muhasebeci ile çalışma ve maliyetleri artırma gibi ek külfetler getirebilir. Ancak diğer taraftan özellikle ciro hacmi büyük ancak kayıt dışı kalan firmaların kapsanması adına önemli bir adım olacak. Özetle, basit usulden gerçek usulle geçiş mükellefler adına vergi yükü ve mali sorumluluk artışı; maliye açısından ise kayıt dışılığın azaltılması ve gelir artışı anlamına geliyor.”
Kimler gerçek usulde vergilendirmeye tabi olacak?
● Her türlü emtia imalatıyla uğraşanlar
● Her türlü emtia alım satımıyla uğraşanlar (pazarcılar hariç)
● İnşaat ile ilgili işlerle uğraşanlar
● Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarımıyla uğraşanlar
● Lokanta ve benzeri hizmet işletmeleri
● Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler
● Şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanlar
7 ayda 74 bin esnaf kepenk kapattı
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Ağustos ayı açılan kapanan esnaf işyeri istatistiklerini açıkladı. İstatistikler, esnaf işyeri sayısında geçmiş yıllarda yaşanan durağanlığın yerini hareketliliğe bıraktığını gösterdi. 2025 yılında Ocak ayından bu yana tüm aylarda kurulan esnaf işyeri sayısındaki artış oranı kapanan işyeri oranının oldukça üzerinde gerçekleşirken, 8 ayın 4’ünde kapanan işyeri sayısının geçen yılın gerisine kalması dikkat çekti. Ocak’ta 29 bin 184 işyeri kurulurken, 12 bin 554 işyeri kapandı. Şubat’ta açılan işyeri sayısı 25 bin 338’e yükselirken, kapanan işyeri sayısı yüzde 9.82 azalarak 10 bin 217’ye indi. Nisan ayında açılan işyeri sayısında yüzde 79.64 gibi yüksek oranlı artış yaşanırken, kapanan işyeri sayısı da ortalamaların oldukça üzerinde yüzde 39.59 oranında gerçekleşti. Haziran’da da kurulan işyeri sayısı yüzde 41.77 artarak 22 bin 286’ya çıkarken, kapanan esnaf işyeri sayısı yüzde 23’lük artışla 7 bin 434’e yükseldi. Geride bıraktığımız Ağustos ayında açılan işyeri sayısı yüzde 11.20 artarak 25 bin 293’e çıkarken, kapanan işyeri sayısı neredeyse yerinde sayısı ve yüzde 0.36’lık artışla 8 bin 419 oldu. Böylece Ocak-Ağustos döneminde açılan esnaf işyeri sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22.07 artarak 209 bin 391’e yükseldi. Aynı dönemde kapanan esnaf işyeri sayısı ise yüzde 2.64 oranında artarak 74 bin 302’ye çıktı.
