AYSEL YÜCEL
Türkiye’de 530’un üzerinde üyesi ile Türk otomotiv tedarik sanayinin çatı kuruluşu olan Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD), 2024 yılının son üye toplantısını Ticaret Bakan Yardımcısı Ö. Volkan Ağar’ın katılımıyla geçen hafta gerçekleştirdi. Toplantıda konuşan TAYSAD Başkanı Albert Saydam, küresel otomotiv üretimindeki yavaşlama ve yerli sanayicinin rekabet gücünün aşınmasına paralel 2025’te tedarik sanayi ihracatında yüzde 10 daralma öngördüklerini açıkladı.
Artan maliyetler ve düşen iş hacmi nedeniyle tedarikçiler, yeni yatırımları askıya alırken bazıları ise tesislerini kapatmaya başladı. Küresel otomotiv üretimindeki daralmanın yılın başında yapılan tahminlerin de üstüne çıktığına dikkat çekten TAYSAD Başkanı, sene başında 93 milyon olarak tahmin edilen üretimin 92 milyon adet seviyesinde kapatacağını kaydetti.
Esas küçülmenin, Türkiye’nin de en büyük pazarı olan Avrupa’da gerçekleştiğini vurgulayan Albert Saydam, “Avrupa üretimi 2023 yılında 18,8 milyon adet iken şu anda 17,6 milyon adet seviyesine kadar bir gerileme var. Türkiye’de ise geçen yıl ulaştığımız 1 milyon 570 bin adetlik rekorun ardından, bu yıl 1 milyon 450 bin adede doğru bir gerileme yaşanıyor. Burada asıl dikkat çekici nokta, yılın başında yapılan tahminlerde çok büyük oynamaların olduğu. Bunun, özellikle bölgesel olarak etkileri çok ağır” diye konuştu.
"2025'te ihracatta yüzde 10’luk bir daralma öngörüyoruz"
Albert Saydam, 2025’te dünya ve Avrupa otomotiv üretimi için yapılan büyüme tahminlerinin aksine 2024 yılının altında kalacağını öngördüklerini belirterek, Türkiye üretiminin 2025’te 1 milyon 400 bin adede gerileyeceği yönünde beklentiler olduğunu dile getirdi.
Türk tedarik sanayi olarak 2025 yılında ihracatta yüzde 10’luk bir daralma öngördüklerini söyleyen Saydam, “Bu daralmanın alt nedenleri arasında Avrupa Birliği’nin regülasyon değişiklikleri ve rekabetçi olmamamız, ana sanayinin kendi içerisindeki firmalardan yeni platform siparişleri alamaması gibi etkenler yer alıyor” dedi. Öte yandan, işlerin düşmesi nedeniyle istihdamda daralma sürerken bazı otomotiv tedarikçileri fabrika kapatmaya başladı.
EKONOMİ’ye konuşan TAYSAD Başkanı Saydam, kapanan tesisler nedeniyle Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde (TOSB) üretim kapasitesinin yüzde 20 daraldığını söyledi. Özellikle birden fazla fabrikası olan şirketler, artan maliyetler ve düşen iş hacmi nedeniyle tesis sayısını azaltma yoluna gidiyor.
İhracat adet bazında düşüyor
Albert Saydam, ihracatta dolar bazındaki artışa karşın adetlerde önemli oranda azalma olduğuna işaret ederek, şunları söyledi: “Bu yıl 22 milyar dolar gibi, öngörümüzün üzerinde bir ana sanayi ihracatı olacak. Fakat biz 4-5 sene öncesine kadar 1 milyonun üzerinde araç ihraç ederken bu sayı 800 binlere düştü. Tabii araçların alternatif yakıtlı, daha güzel donanımlı olmasından dolayı birim fiyatları arttığından dolayı değerde artış yaşandı. Ama neden bir milyon araçtan gerilemiş olalım ki. Bunu değiştirmemiz lazım. Tedarik sanayicileri tarafında ise yılı 15 milyar dolar seviyesinde ihracatla kapatmayı bekliyoruz. Bu değer, geçen yıla göre yaklaşık yüzde 6’lık bir büyüme anlamına geliyor.”
Tüm olumsuzluklara rağmen Türk otomotiv sanayisinin 2024’te dünyada 11’inci büyük üretici konumunda olduğunu ifade eden Saydam, “Son 5 yılda 15’incilikten 11’inciliğe kadar yükseldik fakat bu kritik bir eşik. 10. sıraya çıkabilmemiz için üretimimizi 1 milyon 400 binlik rakamlardan 2 milyon 400 binlere çıkarmamız lazım. Bunun için de bazı adımlar atmamız, bazı ciddi düzenlemeler ve değişiklikler yapmamız şart” dedi.
■ “‘Fabrikanızı ülkemize taşıyın teşvik verelim, teklifi geliyor”
TAYSAD Başkanı Albert Saydam, Türkiye’de işçilik maliyetlerindeki artışın sektörün rekabet gücünü aşındırdığına vurgu yaparak, bu durumu fırsata çeviren bazı ülkelerden yatırım daveti aldıklarını açıkladı. Saydam, “Asgari ücretin 180 dolar olduğu yakın bir ülkenin Ekonomi Bakanı geçen gün benimle görüşmek istedi. ‘Memleketimize gelin, her türlü teşvikle sizi destekleyelim, fabrikanızı bizim ülkemize taşıyın teklifinde’ bulundu. Moralim bozuldu tabii. Görüşmeden ayrılıktan sonra kendi kendime düşündüm. Bizim fabrikamızın bulunduğu Gebze bölgesinde bir çalışanın aylık servis-taşıma maliyeti yaklaşık 5.600 TL, yani 180 dolar. Daveti yapan ülkede ise asgari ücret bizim servis ücreti seviyesinde. Fiyatlar öylesine şişirildi, öylesine abartıldı ki, bölgemizdeki kişi başı servis bedeli, 2 saatlik uçuş mesafesindeki ülkenin aylık işçi ücreti kadar. Böyle giderse birçok yatırım, fabrika buradan kaçar gider” diye konuştu.
■ “BYD, yerli tedarikçileri ziyaret ediyor”
BYD yatırımının Türkiye için ciddi bir fırsat olduğunu vurgulayan Albert Saydam, “BYD ile üyelerimizi bir araya getireceğimiz bir etkinlik planlıyoruz. Hali hazırda otomotiv tedarik sanayi firmalarını ziyaret ediyor ve ülkemizi tanımak için görüşmeler gerçekleştiriyorlar. Benim önerim, BYD ile iş birliği fırsatlarının yanı sıra, BYD’ye üretim yapan Çinli şirketlerle de temasa geçin. Böylece çift taraflı bir kazan-kazan ortamı yaratmak mümkün olur. Siz yeni bir firmaya, tanımadığınız bir firmaya, onları tanıyan biriyle gitmiş olursunuz. Çinli ortağınız da kendisi için çok uzak bir coğrafyada elinde bulunan bir kalıbı veya ürünü daha fazla satma, sizin vasıtanızla üretme yoluna gidebilir” açıklamasını yaptı.
