İMAM GÜNEŞ/KAHRAMANMARAŞ
Kahramanmaraş iş dünyası, ekonomik faaliyetlerdeki son durumu, yaşanan sorunların çözümü noktasında önerilerini EKONOMİ gazetesine anlattı. Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası’nın (KMTSO) ev sahipliğinde gerçekleşen toplantılarda iş dünyası, 6 Şubat depremlerinin ardından ekonomik olarak yeniden ayağa kalkmaya çalışan Kahramanmaraş’ın duraklama dönemine girdiğine vurgu yaptı.
Depremden en fazla dört şehrin etkilendiğini belirten KMTSO Yönetim Kurulu Başkan Vekili Hikmet Gümüşer, “Mücbir sebepteki asıl sorun bu muafiyetin 11 şehre sağlanmasıydı. Depremden ağır hasar alan 4 şehir var. Bunu bir türlü anlatamadık. Muafiyet kapsamındaki bir şehirde çok fazla yara bere almayan firmalar, muafiyeti çok ciddi lehlerine kullandılar. Kredi kullanımı yükseldikçe Merkez Bankası da ‘Ben yabancı para kredisini aydan aya büyümeyle ölçeceğim. Bunda da binde 5’i geçemezsin’ dedi. Ardından deprem bölgesi muafiyetini de kaldırdılar. Muafiyet varken biz rotatif anlamda yüzde 6-7 ile Euro krediye ulaşabiliyorken şu anda rotatif Euro krediler yüzde 11-12 seviyelerine kadar sıçradı” diye konuştu.
“5 ŞUBAT 2023’TE DEĞİLİZ”
Artık deprem bölgesi statüsünde olmadıkları için finansmana ulaşımda büyük zorluk yaşadıklarının altını çizen Gümüşer, “5 Şubat 2023’teymişiz gibi muamele görüyoruz. Ama gerçek şu ki, Kahramanmaraş sanayisi küçülüyor. Bu yüzden devletten ‘Sizin hala yanınızdayız’ demelerini bekliyoruz. Ufak da olsa nefes aldıracak destekleri görmek istiyoruz” dedi.
Yaşanan sorunlara dikkat çeken Gümüşer, şu açıklamaları yaptı: “Bugün İstanbul’daki, Ankara’daki bir firma sıkı para politikasından ne kadar etkileniyorsa biz de o kadar etkileniyoruz. 4 şehrin sıkı para politikasından muaf tutulması lazım. Biz Maraşlı sanayiciler olarak inşaatı geliştirmekle mi, sürdürülebilir üretim yapmakla mı, yoksa depremin yaralarını sarmakla mı uğraşalım? Üzerine bir de müşteriyi finanse etmekle uğraşıyoruz. En azından gümrüklerde uygulanan tam tespit, X-ray, muayene gibi işlemlerdeki ücretler yarı yarıya düşürülsün. Maalesef hiçbir ayrıcalığımız yok.”
"TEMİNAT KISKACINDAYIZ"
Döviz kredilerine ulaşamadıklarına dikkat çeken Gümüşer, “Eximbank’a deprem bölgesinde ‘ihracat taahhüt süresini 2 yıldan 3 yıla çıkarın, olmuyorsa 24 aydan 25 aya çıkarın’ diye talebimizi ilettik. Şimdi bir de dağ gibi bir vergi yükü ile uğraşıyoruz. 2023'e ait kurumlar vergisini, KDV’leri, SGK’yı ödüyoruz. 2 yıllık SGK yükümüz de başladı ” diye konuştu. Gümüşer, şunları söyledi: “Yapılandırma için borcunuzun en az yarısı kadar teminat mektubu vermeniz gerekiyor. Bankada limitiniz varsa yüzde 3-4 komisyon isteniyor, limitiniz yoksa banka nakit karşılık talep ediyor. Firma da nakit karşılığı olsa zaten borcunu öder. Dolayısıyla mektup şartı kaldırılmalı.”
kent sokaklarında esnafların yaşadığı sorunları da anlattı.
“HEDEF; OUTDOOR'DA MARKA"
Türkiye’de tekstil sektörünün çıkış yollarından birinin perakende bir marka üretebilmek olduğunu kaydeden Gümüşer, “Perakendede değer oluşturulabilen, marka değeri olan bir outdoor firması çıkarabilmeyi istiyoruz. Ama bu şartlarda bunu yapacak konsantrasyonumuz yok. Marka çıkaramasak da büyük markaların üretim üssüydük. Artık o da kalmadı. Böyle giderse tekstilde Türkiye’de 2'nci-3'üncü sırada olmayı bırakın, adımızı ilk 10’a bile yazdırmak zor” dedi. Gümüşer’den öne çıkan diğer satır başları şöyle oldu: “Kentte iplik sektörünün kapasite kullanım oranı yüzde 40’a düştü. İplik sektöründe şu anda vadeler yaklaşık olarak 120 günleri, kumaş sektöründe 160-170 günleri buluyor. Bu vadeler malınızı yüzde 30 zararla satmanız anlamına geliyor. Hiç kimse küçülmek, makinesini satmak istemiyor. Devletlerin çöküşü duraklaması ile başlıyor. Şu an maalesef şehrimiz duraklıyor.”
MARAŞ'TA ‘DETROİT’ ALARMI
ABD tarihinde iflas koruma talebinde bulunan en büyük kent, otomotiv sektörünün kalbi Detroit, 18 milyar doları aşan borçları nedeniyle hayalet şehre dönmüştü. "Tekstil şehri Kahramanmaraş da Detroit olmasın" diyen Karacasu Tekstil Yönetim Kurulu Üyesi Burak Orhan Arifioğlu, “Son bir ayda işler COVID’in ilk ayından bile kötüydü. Nakit artışı durdu. 3 yıllık vergi ödedik. Müşterilerimiz bizim üzerimizden kendilerini finanse ediyor. Şirketler için artık çıkış yolu da kalmadı” diye konuştu.
Buluntu: Maraş’ın umudu savunma sanayi oldu
Tekstil kenti olarak anılan Kahramanmaraş, savunma ve havacılık alanında da atağa kalktı. Türkoğlu ilçesinde Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından kurulan uçak, insansız hava aracı ve helikopter parçaları üreten TUSAŞ Havacılık Yapısalları Üretim Tesisi ile şehirde yeni bir dönem başlayacak. Kahramanmaraş Ticaret Sanayi Odası’nın (KMTSO) yüzde 70, TUSAŞ’ın yüzde 30 payıyla hayata geçirilen Kahramanmaraş Uzay Havacılık AŞ, 137 yatırımcı ve yaklaşık 200 milyon dolar sermaye taahhüdüne ulaştı.
İSTİKLAL ÜNİVERSİTESİ İHTİSASLAŞIYOR
İstiklal Üniversitesi’nin savunma sanayisinin önemli sacayaklarından biri olacağını vurgulayan KMTSO Başkanı Mustafa Buluntu, “Depremden sonra iyi olarak giden en önemli konu savunma sektöründeki çalışmalarımız. Üniversitemiz, savunma sanayi alanında uzmanlaşıyor. YÖK’ün, üniversitemizi teknik ya da bilişim ve teknoloji üniversitesi olarak yakın zamanda açıklamasını bekliyoruz. Uzay ve havacılık konusunda bir meslek yüksekokulumuz vardı. Doluluk oranı da yüzde 100’e ulaştı. Başarılı öğrenciler buraya tercih ediyor. Buradan mezun olan öğrenciler, bizim kurduğumuz savunma sanayi şirketlerinde yer alacak ve güçlü bir sistem oluşacak. Yetiştirdiği elemanları kaybetme korkusu yaşayan firmalarımız oldu. B u firmalarımızın eleman ihtiyacını da meslek yüksekokulumuzdan karşılayacağız” dedi.
Kır: Küçük Sanayi'de dönüşen bir şey yok
Kahramanmaraş Küçük Sanayi Sitesi Yönetim Kurulu Başkanı Sadi Kır, büyük sanayinin yanında bu büyük sanayinin sorunlarını çözen küçük sanayinin de sıkıntı yaşadığını vurguladı. Başkan Kır, Küçük Sanayi'de mevcut son durumu değerlendirerek, şunları söyledi: "2024 verilerimize göre toplam 2 bin 116 iş yerinen yıkık 74 işletmemiz bulunurken, acil yıkılacak 54, ağır hasarlı 808, az hasarlı ya da hasarsız 909, tespit edilememiş 16 ve değerlendirme dışı 21 işletme var. Maalesef 2024 verileri değişmedi. 12 esnafımız yerinde dönüşümü kendi imkanları ile gerçekleştirdi. İlk etapta 346 işyeri için de Büyükşehir Belediyesi ve TOKİ'nin çalışmaları devam ediyor. Ortada ne inşaat olarak ne de işlerimiz bakımından bir şey yok. Otomotiv sektörüne hizmet veriyoruz. İşler yarı yarıya düştü. Büyük sanayide işler kötü gidince bizde de kötü gidiyor."
İş insanlarından önemli tespitler
KAHRAMANMARAŞ’IN EN BORÇSUZ İNSANI BİLE BORÇLANDI
En büyük sorunun finansman olduğunu belirten Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hanefi Öksüz, “Sanayici gününü zor çeviriyor. Kahramanmaraş’ın en borçsuz insanı bile borçlanmış durumda. Yani peşin satanımız bile borçlu. Yeni sektörlere ihtiyacımız var. Yerli yatırımcının desteklenmesi lazım. Ama yatırım ve sermaye için uygun ortam yok” dedi.
SURİYE'DE YATIRIMI DEĞERLENDİRECEĞİZ
Depremle birlikte jeopolitik gelişmelerin de Kahramanmaraş'ı etkilediğini söyleyen İskur Holding Yönetim Kurulu Başkanı A. Kadir Kurtul, “Suriye'de yeniden yapılanma sürecinde bölgemizdeki sanayicimiz de mutlaka yer alacaktır. Bunun için Ticaret Bakanlığımızın çalışmalarını yakından takip ediyoruz” dedi. Kurtul, iş gücü verimliliğine de dikkat çekti.
ARA ELEMAN VE KİRA ARTIŞLARI SORUNU ÇÖZÜM BEKLİYOR
En büyük sıkıntının ara eleman olduğunu kaydeden Kahramanmaraş Ticaret Borsası’nın (KTB) önceki başkanlarından Mahmut Arıkan, “Eleman yetişmiyor. Maraş’ta okullardan gelen öğrenci sayısı 15 bini geçti ama yeterli değil. Diğer bir sorun da kira artışları. İşyerleri bitince konteynerde olan esnafın yeni dükkân tutma şansları çok zor” dedi.
DEPREMDEN SONRAKİ RUH HALİMİZ ŞU ANKİNDEN İYİ
Jeolojik depremin ardından ekonomik deprem ile karşılaştıklarını söyleyen Zirve Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Ali Arpasatan, “Depremden sonraki ruh halimiz şu ankinden iyi. Çünkü umut vardı. Maraş’ın Türkiye içerisinde GSMH’deki oranı yüzde 1. Dört şehrin oranı yüzde 2,5’i geçmez. Yüzde 97,5 ile bu dört şehir desteklenemez miydi?” diye konuştu.
Kadın girişimciler sanayi yolculuğuna başladı
14 atölyenin 13’ünde makineye dayalı üretim yapılıyor.
KİGEM, kadın girişimcileri e-ticaret ve e-ihracat alanında destekleyerek, satış kapasitelerini artırmayı amaçlıyor.
KMTSO, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve TOBB Kahramanmaraş Kadın Girişimciler Kurulu iş birliğiyle hayata geçirilen Kahramanmaraş Kadın İş Geliştirme Merkezi (KİGEM), 15 Ocak’ta faaliyete başladı.
Ahşap oyuncaktan, tılsımlı gömleğe, kimyasal tozdan üretilen eşyalardan ev tekstiline, bebek kıyafetlerinden grafik tasarıma kadar birçok alanda üretim yapan girişimciler e-ticarette aktif hale geldiler. Gözünü e-ihracata çeviren kadın girişimciler, önce seri üretime geçmek, ardından markalarını duyurmak için fuarlara katılmayı hedefliyor.
Sanayide kadın girişimcilerin önemine dikkat çeken KMTSO Başkan Vekili Hikmet Gümüşer, “KİGEM, kadın girişimcilerimizin potansiyellerini ortaya çıkarmak, iş dünyasında daha güçlü bir şekilde yer almalarını sağlamak ve onlara sürdürülebilir destek sunmak amacıyla hayata geçti. UNDP, projemizi kabul ettikten sonra Fransız Büyükelçiliği de 750 bin Euroluk hibe sundu. Kİ- GEM’in açılışında Fransız Büyükelçisi de yer aldı.
İHTİYAÇ HARİTASI VE SERVİER VAKFI DESTEK OLDU
Atölyelerin yer aldığı konteynerlerin oyuncu Mert Fırat’ın da kurucuları arasında yer aldığı İhtiyaç Haritası’na ait bir topluluk merkezi olarak işletildiğinin bilgisini veren KMTSO Başkan Vekili Hikmet Gümüşer, “Burayı psikososyal destek merkez olarak açmışlardı. Konteynerlerde kalacak kimseyi bulamıyorlardı. Biz de onlara burayı yine toplumsal fayda sağlayacak KİGEM projesi için hibe etmeleri teklifini ilettik. Onlar kabul ettiler ancak binayı yapan Servier Vakfı’na da sormamızı istediler. Onlar da kabul etti ve açılışımıza Servier Türkiye Genel Müdürü de geldi. Biz almış olduğumuz fonla buraya ciddi bir harcama yaptık. Merkezimizi kadın girişimcilerimizin çalışabileceği hale getirdik” dedi.
SERİ ÜRETİM VE E-İHRACATA HAZIRLANIYORLAR
KİGEM’de faaliyet gösterecek kadın girişimcilerin mutlak suretle makineli imalat yapması ve bir marka programının olması gerektiği koşulunu getirdiklerini kaydeden Gümüşer, “Yaklaşık 300’e yakın başvurunun içerisinde 13 girişimcimiz KİGEM’de faaliyete başladı. Daha sonra bir kadın girişimcimiz daha bizlere katıldı. Girişimcilerimizi adeta bir MBA eğitimi gibi bir süreçten geçiriyoruz. Bu eğitimlerin ilk fazı tamamlandı. Onları e-ticaret ve e-ihracat alanında donatmaya başlıyoruz. Satış kapasitelerini artırmaya yönelik faaliyetlerde bulunuyoruz. Mayıs ya da haziran ayında hem bir konser hem de panayır düzenleyerek üretimleri herkese göstermeyi planlıyoruz” ifadelerini kullandı.
Binlerce firmanın verileri tek merkezde toplanacak
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) öncülüğünde kurulan Kahramanmaraş Sürdürülebilirlik Merkezi, bölge iş dünyasının çevresel, sosyal ve ekonomik dönüşümünü desteklemek amacıyla danışmanlık merkezi olarak faaliyet gösteriyor. Merkez ile sanayi ve üretim odaklı olan kentin küresel rekabette güç kazanabilmesi için sürdürülebilirlik odaklı kalkınma modellerini firmalarla buluşturulması hedefleniyor.
Merkezin odak noktaları arasında bölge ekonomisinin yeşil dönüşümünü hızlandırmak, firmaları Avrupa Yeşil Mutabakatı, SKDM gibi regülasyonlara hazırlamak, üretim süreçlerinde karbon ayak izini azaltmak ve kaynak verimliliğini artırmak, uluslararası pazarlarda rekabet avantajı sağlayacak sürdürülebilirlik altyapılarını oluşturma misyonları yer alıyor.
Kahramanmaraş’taki firmaların yeşil dönüşüm yolculuğunda bilgi, strateji ve uygulama desteğiyle yol arkadaşlığı yapan uzman bir danışmanlık merkezi olduklarını belirten KMTSO Sürdürülebilirlik Merkezi Genel Koordinatörü Halil İbrahim Cülfük, şehirde daha rekabetçi, daha çevreci ve daha dirençli bir üretim yapısı inşa etmek istediklerini söyledi.
1905 yılında inşa edilen Zabun Konağı, depremin ardından bir kez daha restore edilerek faaliyete geçti. 120 yıllık tarihi konak, bugün KMTSO Sürdürülebilirlik Merkezi’ne ev sahipliği yapıyor.
HARD DİSKLER ENKAZDA KALDI, BİLGİLER KAYBOLDU
Çevresel ve sosyal sürdürülebilirliği desteklerken ekonomik sürdürülebilirliğe katkı sağlamak istediklerini ifade eden Cülfük, “Her firmamızın kendi içerisindeki olgunluk seviyesine göre bir yol haritası çizeceğiz. Başlangıç noktamız bu olacak. Ardından hem kurumsal sürdürülebilirlik hem operasyonel sürdürülebilirlik yolunda belirlediğimiz bir eylem planı var. Bu eylem planı doğrultusunda çalışma grupları oluşturacağız. Buradaki firmalarımıza yol gösterici bir kurum olmayı hedefliyoruz. Aynı zamanda bölgesel küme projeleri ile bölgeyi sürdürülebilirlik alanında desteklemek istiyoruz. Yurt dışı pazarlara açılmak isteyen firmalarımızın ihtiyaçları dahilinde yol haritası oluşturacağız. Firmalarımızı uluslararası kuruluşların hibe programlarından yararlandırmayı hedefliyoruz” dedi.
Depremde birçok işletmenin veri kaybettiğine dikkat çeken Cülfük, şu bilgileri verdi: “Hard disklerin bazıları enkaz altında kaldı ve birçok bilgi kayboldu. Bunun için burada ciddi bir bulut depolama sistemi de kurduk. Kahramanmaraş’taki firmalarımızın bilgilerini saklayabilecek bir kapasitede veri merkezi oluşturduk. Bu altyapıyı yakın zamanda talep eden firmalara kullandıracağız. Dijital dönüşüm alanında İstiklal Üniversitesi ile ortak çalışmalar yapacağız” diye konuştu.
