Küresel emtia piyasalarında sismik değişimlere yol açma kabiliyetine sahip hava olayı La Nina geri dönüş yolunda. Dünya Meteoroloji Örgütü’ne (WMO) göre, Pasifik Okyanusu’nun orta ve doğu kesimlerinde su sıcaklıklarının düşmesiyle tetiklenen La Nina hava olayının bu ay gerçekleşme olasılığı yüzde 55 iken, Ekim-Aralık 2025 döneminde La Nina koşullarının oluşma olasılığı yüzde 60’a kadar yükseliyor. Bu doğa olayı, bazı bölgelerde kuraklığa, diğerlerinde ise sel baskınlarına yol açarak tarımsal üretimde ciddi dalgalanmalara neden oluyor. Özellikle buğday, soya ve kahve gibi stratejik ürünlerde arz sıkıntısı ihtimali artarken, fiyatlar üzerindeki baskı şimdiden hissedilmeye başladı.
Farklı coğrafyalarda zıt etkiler yaratıyor
■ Kuraklık riski: ABD’nin güneybatısı, Arjantin ve Avustralya gibi tahıl üretim merkezlerinde yağışların azalması bekleniyor. Bu durum, özellikle soya fasulyesi, buğday ve pamuk üretimini olumsuz etkileyebilir.
■ Aşırı yağış ve sel: Güneydoğu Asya, Güney Afrika ve Kolombiya gibi bölgelerde ise aşırı yağışlar kahve ve pirinç gibi ürünlerde hasat sorunlarına yol açabilir.
■ Hindistan ve Güneydoğu Asya musonları: Muson yağışlarındaki belirsizlik, pirinç ve buğday üretiminde dalgalanma riskini artırıyor.
■ Avustralya’da geçmiş La Nina dönemlerinde buğday üretiminde yüzde 20’ye varan düşüşler, Brezilya’da ise şeker kamışı ve kahve üretiminde kayıplar yaşanmıştı.
Stratejik ürünleri etkileyebilir
■ Soya ve buğday: ABD ve Brezilya’daki kuraklık, soya fasulyesi üretimini yüzde 10’a kadar azaltabilir. Bu durum şu an 10.5 dolar/kile seviyesindeki fiyatların 16 dolar/kile seviyesinin üzerine çıkmasına neden olabilir. Avustralya buğday kuşağındaki kuraklık ise küresel arz açığı riski yaratıyor.
■ Kahve: Kolombiya’daki sel baskınları üretimi artırarak yerel fiyatları düşürebilirken, Brezilya’daki kuraklık kahve arzını daraltarak uluslararası fiyatları yükseltebilir. ICE&- De fiyatlar bu hafta pound başına 4.25 dolarla rekora yakın seviyede hareket ediyor.
■ Şeker: Brezilya’nın şeker kamışı üretiminde, Amazon havzasında yağışların azalması enerji maliyetlerini ve sulama ihtiyacını artırabilir. ICE’de şeker fiyatları şu sıralar 15.75 sent ile geçen yılın dörtte bir onanında altında bulunuyor.
Uzmanlardan risk yönetimi önerileri
Uzmanlar, La Nina öncesinde çiftçilere kuraklığa dayanıklı tohumlara yatırım yapılması ve sulama altyapısının güçlendirilmesi önerisinde bulunuyor. Yatırımcılara ise tarımsal ürün vadeli işlemlerinde çeşitlendirme tavsiye ediliyor.
