Batı Afrika’daki Simandou Dağları’nda yarım yüzyıldır yerin altında bekleyen 3 milyar tonluk cevher hazinesi açığa çıkıyor. Gine’deki bu dev madende üretim süreci başladı ve bu ay ilk sevkiyatların başlaması planlanıyor. Yıl bitmeden bu sevkiyatların Çin’e ulaşması bekleniyor. Sektör uzmanlarına göre, 23 milyar dolarlık Simandou projesi, küresel demir cevheri ticaretinin yönünü değiştirecek bir dönüm noktası olabilir.
Simandou, dünyanın en yüksek demir içeriğine sahip rezervlerden biri. Proje tam kapasiteye ulaştığında yıllık 60 milyon tonluk üretimle, bugünkü küresel arzın yaklaşık yüzde 5’ine denk gelecek. Bu da uzmanlara göre fiyatları üç yıl içinde ton başına 85 dolara kadar çekebilir.
Projede Batı’nın temsilcisi konumundaki Rio Tinto, madenin güney bloklarını Çinli ortak Chalco Iron Ore Holdings ile işletiyor. Kuzeyde ise Singapur-Çin konsorsiyumu Winning Consortium Simandou (WCS) faaliyet gösteriyor. Her iki konsorsiyumun çıkaracağı ilk 200 bin tonluk sevkiyat için Newcastlemax tipi gemilerin hazırlıkları sürüyor.
Avustralya’nın demirine büyük rakip
Şu an dünyanın en büyük demir cevheri ihracatçısı olan Avustralya’nın üretim merkezi “Pilbara’ bölgesi ile kıyaslandığı için ‘Pilbara katili” olarak anılan Simandou, Çin’in emtia zincirinde stratejik kontrolünü güçlendirme hamlesi olarak görülüyor. Çin, dünya çeliğinin yarısını üretirken aynı zamanda en büyük demir cevheri alıcısı konumunda. Devlete ait China Mineral Resources Group, yalnızca üç yılda küresel pazarın en büyük alıcısı hâline geldi. Çinli Baowu Steel Group da WCS’deki en büyük paya sahip. Pekin böylece Avustralya’nın BHP’si, Brezilya’nın Vale’si ve Rio Tinto gibi Batılı devlere karşı fiyat belirleme gücünü artırıyor.
Küresel etkiler: Fiyatlar ve güç dengesi
Simandou’nun üretime geçmesi, Avustralya ve Brezilya merkezli üreticiler üzerinde ciddi baskı yaratacak. Bloomberg’e değerlendirme yapan analist Tom Price’a göre, “Çin, deniz yoluyla taşınan demir cevheri ticaretinde hiç olmadığı kadar güçlü bir fiyatlandırma konumuna geliyor. Çin’in çelik talebinde yavaşlama yaşansa da, yeni arzın devreye girmesiyle piyasada arz fazlası riski artıyor. Bu durum, ton başına fiyatın 100 doların altına düşmesi hâlinde Avustralyalı ve Brezilyalı üreticilerin kâr marjlarını daraltabilir.
Simandou’nun tam kapasiteye ulaşmasıyla birlikte, küresel demir cevheri ticareti Çin ekseninde yeniden şekillenecek gibi görünüyor. Madencilik tarihinin en iddialı projelerinden biri, şimdiden 300 milyar dolarlık bir piyasada dengeleri sarsmaya başladı.
GİNE İÇİN EKONOMİK SIÇRAMA
Simandou, yalnızca Çin’in değil, Gine ekonomisinin de kaderini değiştirebilir. Hükümet, maden gelirlerini “Simandou 2040” adlı ulusal kalkınma planına yönlendirmeyi planlıyor. Uluslararası Para Fonu (IMF), projenin ülkenin GSYH’sini on yıl içinde dörtte bir oranında artırabileceğini öngörüyor.
Gine’deki altyapı çalışmaları dev boyutta: 600 kilometrelik demiryolu, 120 milyon ton kapasiteli liman ve 300’den fazla köprü inşa ediliyor. Ancak proje, Batı Afrika şempanzelerinin yaşam alanlarına müdahale ettiği gerekçesiyle çevre tartışmalarını da beraberinde getiriyor.
