EVRİM KÜÇÜK
Coca-Cola’nın ABD’de ürettiği bazı ürünlerde yüksek fruktozlu mısır şurubu yerine yeniden kamış şekerine geçme kararı, sadece gıda tercihleri açısından değil, küresel emtia piyasaları bakımından da önemli sonuçlar doğuruyor. Yüksek fruktozlu şurup tüketiminin düşmesiyle birlikte, özellikle kamış şekere yönelen talep artışı ABD’nin şeker arzında yeni bir denge arayışını gündeme getiriyor. Bu yönelimin etkileri şimdiden fiyat hareketlerine yansımaya başladı.
Üretimde yapısal değişim
ABD’de kamış şekeri üretiminin büyük kısmı Florida ve Louisiana’da gerçekleşiyor. Coca-Cola’nın geçişiyle birlikte bu eyaletlerde ekilebilir arazilerin hızla kamışa dönüştürülmesi, altyapı yatırımlarının artması ve şeker fabrikalarının kapasitelerini büyütmesi bekleniyor. Paradigm Futures analizine göre, bu geçiş son yirmi yıldaki en büyük yapısal talep değişimlerinden biri ve doğrudan emtia fiyatlarında yukarı yönlü baskı yaratıyor.
Şirketin ABD'deki tüm üretim hatlarında formül değişikliğine gitmesi, şirketin ülkedeki satışları dikkate alındığında yaklaşık 1,65 milyon tonluk ek kamış şekeri talebi anlamına geliyor. Bu miktar, ülkenin halihazırdaki yıllık üretiminin yarısına yakın.
Vadeli fiyatlar hemen yükselişe geçti
Trump’ın açıklaması sonrasında ABD vadeli işlemlerinde şeker fiyatları ivme kazandı. Şeker vadeli işlemleri 16,8 cent/pound seviyesinin üzerine çıkarak Haziran başından bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Fiyatlar haftalık bazda yüzde 3 ve aylık yüzde 4.5 yükseldi. Coca-Cola’nın bu kararı piyasaya yeni bir talep faktörü olarak yansıdı. Brezilya’da Unica’nın verilerine göre 2025/26 sezonunda Orta-Güney bölgesinde şeker üretimi yüzde 14,3 düştü; Conab da ülke genelinde üretimin yüzde 3,4 azalmasını bekliyor. Arz daralırken, talebin artması fiyatlarda yeni sıçramaları beraberinde getirebilir.
ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) Temmuz ayı WASDE raporuna göre, ülkenin şeker üretimi 2025/26 sezonunda 9,2 milyon kısa ton seviyesinde tahmin edilirken, ithalat ihtiyacının artacağı öngörülüyor. Özellikle gıda sanayisinin ham madde tercihini yeniden düzenlemesiyle, kamış şekeri kaynaklı arz baskısı yükseliyor. Bu yapısal değişim, şeker fiyatlarını küresel ölçekte yukarı iten önemli bir faktör olarak öne çıkıyor. ABD’nin kamış şekerine yönelmesi, sınırlı arz koşulları altında dünya fiyatlarında yeni bir baskı yaratabilir. UNICA ve Paradigm Futures gibi analiz kuruluşları, özellikle Brezilya’da hava koşullarına bağlı verim tahminlerinin düşmesi halinde 2025 sonuna kadar şeker fiyatlarında yeniden bir zirve görülebileceğini belirtiyor. Hindistan’da muson yağışlarının gecikmesi ve üretici fiyat destek politikalarının değişmesi de fiyat oynaklığına katkıda bulunabilecek diğer unsurlar.
Küresel oynaklıkta diğer unsurlar
■ El Nino ve iklim koşulları: Tayland ve Hindistan gibi üretici ülkelerde etkili olan kuraklık, kamış verimini ciddi ölçüde baskılıyor. El Nino’nun 2025 sonuna kadar sürmesi halinde, küresel üretimin yüzde 3 ila yüzde 5 arasında azalabileceği öngörülüyor.
■ İhracat Kısıtlamaları: Hindistan’ın 2024 sonlarında uygulamaya başladığı şeker ihracatına yönelik kota politikası, küresel tedarik zincirinde belirsizlik yaratıyor. Brezilya ise liman lojistiğindeki sıkışıklık nedeniyle nakliyede aksaklıklar yaşıyor.
■ Çin’in alım politikası: Çin, artan stok maliyetlerine rağmen stratejik rezervlerini kamış şekerle güçlendirme kararı aldı. Bu durum, özellikle Güneydoğu Asya menşeli şeker için yeni bir yön belirleyebilir.
■ Etanol politikalarının etkisi: Brezilya’nın kamış şekerinin büyük kısmını etanol üretiminde kullanması, gıda için ayrılan miktarın düşmesine yol açıyor. Özellikle karbon politikaları etanol talebini artırdıkça, şeker arzı daha da sıkışabilir.
Meksika ve Brezilya ihracat avantajı kazanıyor
ABD’nin şeker üretim kapasitesi Coca-Cola’nın ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalacağı için, açığın Meksika, Brezilya, Hindistan ve Tayland gibi büyük üreticilerden ithalatla kapatılması bekleniyor. Meksika, “Meksika Kolası” sayesinde zaten ABD pazarında bir avantaja sahipken, Brezilya’nın bu talep artışına karşılık vermesi Trump’ın ithalat tarifeleri nedeniyle kısıtlanabilir. Öte yandan Brezilya, hâlihazırda dünya şeker ihracatının lideri konumunda.
Mısır üreticileri alarma geçti
Reuters ve Economic Times’ın aktardığına göre, ABD’de yıllık 410 milyon kile mısır, HFCS üretiminde kullanılıyor. Bu miktar toplam mısır üretiminin yüzde 2,5’ine denk geliyor. Coca-Cola gibi büyük bir oyuncunun HFCS kullanımını bırakması, mısır talebini azaltarak fi yatların düşmesine yol açabilir. Corn Refiners Association (CRA), bu değişikliğin çiftçi gelirlerinde 2.2 ila 5.1 milyar dolar arasında bir kayba neden olabileceğini hesaplıyor.
