DÖNEMİN Evyap Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fikret Evyap, 2008 yılında İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) meclis toplantılarından birinde sohbet ettiği Dünya Gazetesi muhabirine o günlerde gündemlerinde bile olmayan konuyu açtı:
- Biz Malezya’ya gideceğiz…
O günlerde 81’inci yılını kutlayan Evyap, donmuş yağa dayalı sabun üretimi yapıyordu. Ancak, Asya’dan yavaş yavaş Türkiye’ye doğru gelen bazı üreticilerin daha rekabetçi fiyatlarla piyasaya girmesi Evyap Sabun, Yağ, Gliserin Sanayi ve Ticaret A.Ş. yönetiminin dikkatini çekti.
Bunun üzerine söz konusu üreticilerin sabunları incelendi, “oleo kimyasallar”ın farkına varıldı. 2010 yılında dönemin Evyap Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Fethi Evyap, İcra Kurulu Başkanı Mehmed Evyap ile beraberindeki 3 yönetici, Malezya ve Endonezya’nın yolunu tuttu. Palm tarımında Endonezya dünyada birinci, Malezya da ikinci sırada yer alıyordu.
Fethi Evyap liderliğindeki 5 kişilik heyet, Malezya ve Endonezya’da palm yağı rafinerilerini ve işleme tesislerini müşteri olarak gezdi. Böylece üretimin her aşamasını inceleme fırsatı yakaladı ve şu kanı oluştu:
- Palm yağına dayalı oleokimyasalların büyüyen sektör olduğunu gördük. Ayrıca, maliyet açısından daha rekabetçiydi.
Heyet İstanbul’a dönünce Evyap Holding Yönetim Kurulu’nda Malezya-Endonezya palm turunda oluşan kanıyı şöyle özetledi:
- Ya palme dayalı üretim yapanlar gelip bizi vuracak ya da biz de bu işin bir parçası oluruz. En doğrusu palm yağına dayalı oleo kimyasallar trenine binmek olacak.
Evyap Holding Yönetim Kurulu 2011 yılında kendileri için oldukça cesur karara imza attı:
- 84 yıldır ana işimiz sabun üretmek. Ana işimiz yine sabun üretmek olacak. Ancak, don yağına dayalı üretimi bırakıp palm yağını ana hammadde yapacağız. Sabun makarnasını oleo kimyasaldan yapıp, onu sabuna dönüştüreceğiz.
Evyap Holding yönetimi, palmin kaynağına yatırım kararı alınca Malezya ve Endonezya’yı bir kez daha gözden geçirdi. Alınan karar, Yönetim Kurulu Başkanı Fethi Evyap, Başkan Yardımcısı Cem Kozlu, İcra Kurulu Üyesi Mustafa Arın ve Evyap Holding İcra Kurulu Başkanı Mehmed Evyap’ın düzenlediği toplantıda Ağustos 2012’de kamuoyu ile paylaşıldı:
- 85 yıllık Türk sabuncu Malezya’da 130 milyon dolara fabrika kuruyor…
Fethi Evyap, Ağustos 2012’deki toplantıda yatırımla ilgili şu detayları verdi:
- Malezya’da palm yağı ve sabun fabrikası kuruyoruz. Temeli 22 Haziran 2012’de attık. Yatırım 130 milyon doları bulacak.
- Palm yağı üretiminde 8-9 farklı kimyasal madde açığa çıkacak. Bu maddeleri lastikten ilaca, hayvan yeminden tıraş köpüğüne kadar değişik ürünlerde kullanmak mümkün olacak.
- Yatırım için önce Endonezya’yı düşündük. Malezya’daki yatırım ortamı bize daha uygun geldi.
2012 yılı Ekim ayı başlarında Evyap Holding’in davetiyle Kuala Lumpur’a (Malezya) gittik. Seyahatte Evyap Holding ekibi Yönetim Kurulu Başkanı Fethi Evyap, Başkan Yardımcısı Cem Kozlu, İcra Kurulu Üyesi Mustafa Arın, Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Evyap’tan oluştu. Mehmed Evyap, o günlerde sağlık sorunu nedeniyle ekipte yer alamadı.
Kuala Lumpur ve fabrika inşaatının sürdüğü Jahor’daki sohbetlerde yatırım için Malezya’nın seçilmesinin nedeni şöyle aktarıldı:
- Malezya hükümeti ve bürokrasisi bize daha davetkar davrandı. 10 yıl süreyle kurumlar vergisi (yüzde 25) muafiyeti tanındı.
Evyap, Jahor’da 49 yıllığına kiraladığı 220 dönümlük alanda 130 milyon dolarlık yatırımı 2014 yılında devreye alıp, yıllık 237 bin tonluk üretimle 350 milyon dolarlık ciro hedeflemişti.
Evyap Holding İcra Kurulu Başkanı Mehmed Evyap, 2024 yılı Ekim ayında gazetemizin Sapanca’da düzenlediği “Dönüşen Liderlik” zirvesinde yeni yatırım haberini aktardı:
- Endonezya’da da 100 milyon dolarlık yatırımla palm yağı-oleokimya yatırımına başladık.
Mehmed Evyap, hem Jahor’da 11 yıldır üretimi sürdüren fabrikayı hem de Medan’da (Endonezya) inşaatı bitmek üzere olan tesisleri birlikte gezmeye davet etti, meslektaşım Talat Yeşiloğlu ile gittik. Mehmed Evyap’a Murahhas Üye Ömer Evyap ile Evyap Holding Kurumsal İlişkiler Müdürü Elif Sözer Dumlu eşlik etti.
Singapur’da konaklayıp, önce karayoluyla 1 saat mesafedeki Jahor’a geçtik. Evyap Sabun Sdn.’de bizi Evyap Life Chemistry Group CEO’su Datuk LC Saw, Oleo Chemicals Başkanı Ekrem Erdem karşıladı.
Datuk LC Saw, 10 yıldır Evyap’ta olduğunu belirtip, sunumunu ekrana yansıttı:
- Jahor’daki yatırım 130 milyon dolardan 250 milyon dolara çıktı. Yıllık oleo kimyasal ve sabun makarnası üretim hacmi de 400 bin tonu buldu. Ciromuz 530 milyon dolara ulaştı.
- 2021 yılından itibaren palm yağına dayalı özel kimyasallar üretimine de başladık. Şu anda 360 bin ton oleo kimyasal, 20 bin ton özel kimyasal, 175 bin ton da sabun makarnası üretiyoruz.
2018-2025 döneminde Evyap Holding’in Global CFO’su olarak görev yapan Ekrem Erdem’e grupta Malezya cirosunun payını sordum, hesapladı:
- Yarıya yaklaştı… Bu arada Malezya’da Kurumlar Vergisi muafiyetimiz 10 yıldan 15 yıla uzatıldı.
Datuk LC Saw, Malezya’da palm yağına dayalı üretimin doyum noktasına ulaştığını, Endonezya’nın yatırım ortamının bu dönemde oldukça cazipleştiğini kaydetti:
- Endonezya hükümeti 20 yıllık Kurumlar Vergisi muafiyeti tanıdı. Endonezya’da üretim yapmak ton başına 50-150 dolar daha tasarruflu hale geldi. Medan’daki 130 milyon dolarlık yatırımımız Nisan 2026’da devreye girecek.
Ekrem Erdem araya girdi:
- Medan’da üretim başlayınca bu bölgedeki cironun toplamdaki payı yarıyı geçer.
Mehmed Evyap ekledi:
- Endonezya yatırımı “geleceği garantiye alma” projesidir…
Evyap, 100’üncü yılına 1 kala Malezya ve Endonezya’daki palm yağına dayalı oleo kimyasallar-yaşam kimyasalları üretimi ile global şirket olma yolculuğunda büyük aşama kaydedecek…
Oleo kimyasallarda dünyada ilk 10’a girdik
EVYAP Holding İcra Kurulu Başkanı Mehmed Evyap, grubun ikinci kuşağı babası Fikret Evyap ile amcası Fethi Evyap’ı ayrı ayrı şöyle tanımladı:
- Rahmetli babam sabuna aşıktı… Başucunda sabunla uyurdu.
- Amcam, fabrikaya, makinelere aşıktı.
Amcası Fethi Evyap’ın şu özelliğinin altını çizdi:
- Amcam, dünyada ilk çift renkli sabunu üreten kişidir.
Evyap Grubu için iki önemli dönüm noktası üzerinde durdu:
- Birincisi Ayazağa’daki üretim tesislerimizi Tuzla’ya taşımak oldu. Bizim için önemli bir dönüm noktasıydı. 2012’de Malezya’ya palm yağına dayalı oleo kimyasal yatırımı yapmak da çok cesur bir karardı.
İç geçirdi:
- Babam Fikret Evyap, Jahor’daki fabrikamızı göremedi. Ona hep üzülürüm.
Malezya’da ilk yıllarda zorlandıklarını bildirdi:
- Malezya uzaktı, saat farkı 5 saatti, kültürler farklıydı. İlk yıllar bizim için öğrenme dönemi gibi geçti. Yine de tesisi büyüterek pandemi günlerine ulaştık.
2020 yılından sonra “özel kimyasallar” üretimine girme kararı aldıklarını kaydetti:
- Jahor’daki yatırımımız iki yılda bir tesis daha eklemek gibi oldu. 2020 sonunda ek yatırımlarımız devreye girdi. “Özel kimyasallar” katma değeri daha yüksek ürünler. Bu ürünlerle müşteriye kattığımız artı değerle öne çıktık.
Uzun vadede sadece Malezya’da palme dayalı üretim yapmanın riskli olabileceğini gördüklerine işaret etti:
- Malezya’ya ilk yatırım yaptığımızda “sabunun yanına oleo kimya ekledik” diye düşünüyorduk. Sonrasına oleo kimya başlı başına bir işimiz haline geldi. Oleo kimya işine girmiş olmaktan dolayı çok memnunuz.
Palm yağına dayalı üretimden elde edilen ürünlerin kişisel bakım ürünlerinde ilaca, gıdadan lastiğe kadar birçok üründe kullanıldığını irdeledi:
- Artık dünyada bu ürünler için “Yaşam Kimyasalları” tanımı kullanılıyor. Biz de aynı tanımı benimsiyoruz. Nitekim Malezya ve Endonezya CEO’muz Datuk LC Saw’ın görev tanımını da ona göre yeniledik: Life Chemistry Group CEO’su.
Medan’daki (Endonezya) yatırımla “yaşam kimyasalları” işlerinin geleceğini garantiye aldıklarını yineleyip ekledi:
- Evyap, şu anda dünyada “oleo kimyasallar” ya da diğer tanımıyla “yaşam kimyasalları”nda ilk 10’da yer alıyor. Medan’daki tesisimiz devreye girdiğinde 7’nci sıraya yükselmemiz söz konusu olacak. Zamanla 5’inci sıraya doğru ilerleriz.
