Bugün çizildiği gibi tek bir IMEC güzergahı olmayacak yarın. IMEC’ler olacak. Bir tek koridor olmayacak Hindistan ile Avrupa arasında, birden çok koridorlar olacak.
İpek Yolu’nu biliyoruz ancak Asya’yı Avrupa’ya bağlayan bu uzun ticaret hattının başlangıcı Çin diplomatı Zhang Qian’ın keşif gezilerine kadar gidiyor. Milattan önce 138 yılı civarı. Adı İpek Yolu ile birlikte anılan Marco Polo’nun seyahatleri 1271-1289 arasındaydı. Bu ne demek? Zhang Qian’ın keşif gezileri, Marco Polo’dan tam 14 yüzyıl önce.
Ama artık son birkaç yıldır IMEC’ten bahsediyoruz. Nedir IMEC? Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Koridoru demek. O nedenle IMEEC diyenler de var. India-Middle East-Europe Corridor’un baş harflerinden türetilmiş.
İlk defa 2023’te Hindistan’ın G20 dönem başkanlığında konuşulmaya başlandı. Hatta Hindistan, içinde koridor üzerinde yer alan bir dizi ülke ile mutabakat zabıtları, anlaşmalar imzaladı. Koridoru geliştirmek için.
Türkiye o süreçte yoktu. Çünkü o günkü çizimlerde koridor Türkiye üzerinden geçmiyordu. Hindistan’dan gelip Körfez’e ulaşıyor, Suudi Arabistan, Ürdün üzerinden İsrail’in Hayfa limanına ulaşıyordu. Avrupa bağlantısı ise Hayfa üzerinden sağlanıyordu. Yalnızca liman ve elektrikli tren bağlantısı değil, boru hatlarını da içeriyordu ortadaki projeler.
İpek Yolu için doğru olan IMEC için de doğru olacak
Halbuki ülkeleri birbirine bağlamak önemli, birbiriyle rekabet eden bölgesel bağlantılar olması lojistik maliyetlerini düşürerek daha fazla ülkenin ekonomisini çeşitlendiriyor. Dün İpek Yolu, tek bir yoldan ibaret değildi. Birden fazla bir sürü İpek Yolu vardı. Hepsi doğu ile batıyı, Avrupa ile Asya’yı farklı güzergahlardan birbirine bağlıyordu.
İpek Yolu için doğru olan, doğrusu ya, IMEC için de doğru olacak. Bugün çizildiği gibi tek bir IMEC güzergahı olmayacak yarın. IMEC’ler olacak. Bir tek koridor olmayacak Hindistan ile Avrupa arasında, birden çok koridorlar olacak.
Yandaki harita iki IMEC güzergahı tarif ediyor. Daha güneyde olup Hayfa üzerinden Akdeniz’e açılan ilk güzergah, Yeni Delhi’de 2023’te tartışılmaya başlanan güzergahtı. Bu güzergah ile ilgili lojistik maliyetlerine dair çalışmalar Körfez’de yapılmaya başlandı.
Ama daha kuzeyden Türkiye üzerinden bir ikinci IMEC rotası daha tasarlayabilmek mümkün aslında. Bir süredir TEPAV’da yapılan çalışmalarda biz bu ikinci IMEC güzergahının nasıl işleyebileceğine bakıyoruz.
Akdeniz’den Körfez’e İsrail-Ürdün-Suudi Arabistan üzerinden inilebileceği gibi Türkiye-Suriye ve Irak üzerinden de inebilmek mümkün artık mesela. Hele Ovaköy-Umm Qasr demiryolu hattını da içerecek Irak Kalkınma Yolu işler hale gelsin, hayat daha da kolaylaşacak.
İsteyenler Dünya Bankası’nın Ovaköy-Umm Qasr demiryolu hattı projesine bakabilirler. Türkiye’den Körfez’e inecek ikinci yol ise Suriye’den çıkıp Irak Kalkınma Yolu’na Musul’dan bağlanıyor. Tren yolu bağlantısı orada. Sonra Körfez’e kadar inip Hindistan’a bağlanıyor.
Türkiye üzerinden geçen IMEC’in bir başka yararı ise Hindistan’ı doğrudan Avrupa’nın içine bağlaması olabilir. Türkiye için de mesela Filyos Limanı’ndan Romanya’nın Köstence Limanı’na ulaşırsanız Tuna Nehri üzerinden Rotterdam’a kadar ulaşmak mümkün mesela. Olmadı, Avrupa tren yollarına da bağlanmak mümkün.
Böylece Hindistan’ı Avrupa’ya, İstanbul’u daha da kalabalıklaştırmadan Zonguldak-Köstence hattı ile bağlamak mümkün olabilir mesela. Böylece Mumbai-Rotterdam hattında bir başka IMEC koridoru tanımlamak mümkün olabilir.
Bu arada ilk açıklanan IMEC güzergahına Türkiye’yi İskenderun-Hayfa hattı ile de bağlamak mümkün. O da zaten Ro-Ro hattının da olduğu işler bir güzergahtı. Hatırlarım, Suriye iç savaşı çıkınca bir dönem Körfez’e ulaşmak için kamyonlarımızı İskenderun’dan Hayfa’ya o hat üzerinden gönderirdik.
Sonra Suudi Arabistan, bu Türk TIR’ları buraya nereden geliyor diye meraklanıp hattı durdurmuştu. Ama rota işliyordu ve İsrail TIR’larımızı şoförlerin pasaportlarını damgalamadan Hayfa’dan Ürdün’e geçiriyordu. Dolayısıyla Türkiye zaten IMEC hattının üzerinde.
Ama bu ikinci IMEC hattının Avrupa’nın içine doğrudan ulaşabilmesi de önemli sonuçta. Ayrıca Suriye’nin sanayi bölgelerini Seraqib-Hassia ve Daraa’yı da içererek Türkiye’den Suriye üzerinden Ürdün’e bağlanması da önemli.
IMEC Rotaları
İkinci IMEC koridoru üzerinde düşünecek yeni bir alan açıyor
Bakın daha orta koridor-Trump rotası (TRIPP) ve Hazar geçişi konusuna başlamadım bile. Halbuki Trump Barış ve Güvenlik Rotası TRIPP’i daha çok konuşacağız. Ermenistan’ı Azerbaycan’a; Türk dünyasını birbirine bağlayacak. Ermenistan sınırı açıldığında, bir de Kafkasya’nın ve Orta Asya’nın küresel ekonomiye entegrasyonunu konuşmaya başlayacağız. Bakın orası da çok önemli.
Kafkaslar Demiryolu Haritası
Türk ekonomisinin ve Türk şirketlerinin bölge ekonomilerine entegre olmasını sağlayacak, bu konu üzerinde düşünecek yeni bir alan açıyor bu ikinci IMEC koridoru doğrusu.
Şimdiden bu bölgesel bağlantılar üzerinde düşünmeye başlamak lazım. Biraz daha beklersek çok geç olacak. Doğrusu ya, ben Türkiye ekonomisinin rekabet gücü ile bu bölgesel entegrasyon hadisesini birlikte ele almak gerektiğini düşünüyorum.
