Değersize değer verirsen, değerliye yazık edersin. Neye değer verdiğine dikkat. Değer verdiğin seni değersizleştirebilir. Eğer bu değerleri abartma veya küçümseme yönünde şişirirsen, enflasyon olur.
Hayat değerler üzerinden yürür. İnsan neye değer veriyorsa, kendi değerini de belirlemiş olur. Değer, kabule dayanır. O şeyi, kavramı; yargılamanın sonucunda doğar… Erdemin dayandığı kıymet… Değer; uğruna bedel ödenebilendir. Enflasyonun en büyük yıkımı, değerleri çürütmesi olmuştur hep.
Mantık ekseninde değer; “doğru ve yanlış” üzerinden biçilir. Ahlak ekseninde değer, “iyi ve kötü” kutupları arasında oluşur. Estetik ekseninde ise değeri, “güzel ve çirkin” ayırtı belirler. Matematikte bir simgenin karşılık geldiği niceliğin ifadesidir. Bir değişkenin, bilinmeyenin sayı ile anlatımıdır.
FİYAT İLE DEĞER FARKI
Fiyat ile değerin farkı yine aynı dinamikten doğar. Fiyat; bir şeyin arz ve talebinin buluşma noktasıdır. Değer ise o şeyin, fiyattan bağımsız taşıdığı özniteliktir. Fiyat nicelik, değer niteliktir. “Yükün de lalü gevherse yıkma boncuğun hanına… Sarraf olmayan ne bilsin; zanneder her taş incidir.”
Değer, bir yargıdır. Ölçersin biçersin, fayda veya zararına bakarsın, güzel mi çirkin mi kararını verirsin. Sonra ölçülebilen şeyleri geriye atar, içinde oluşan yargıya “değer” dersin. Ya da değersizleştirirsin… Rahatın bozulmasın diye, hangi doğrulardan vazgeçtiysen, O fiyata satıldın demektir.
İKİ SORU İKİ CEVAP / Değerlere dair…
Değer nasıl oluşur?
En büyük değer, dinin referanslarıyla oluşur. Kabuller manzumesidir. Bir kez oluşunca, o değeri yok etmek, neredeyse imkânsızdır. Bilimin oluşturduğu değer; gerçekle örtüşeceğinden evrenseldir.
Değer verirken neye dikkat etmeli?
Değer yargısı, toplumun kanaat çıktısıdır. Yöneltildiği şeyi abat da eder berbat ta eder. Bir uyarı; kendine biçtiğin değer, karşındakinin sana vereceğin değerin üst limiti olacaktır, aman dikkat!
NOT
BİREYLERİN BENCİLLEŞİMESİ KAYIP KUŞAKLAR DOĞURUR
İçinde var olduğumuz toplumda, değerler mi ön planda yoksa ilişkiler mi? Değerler toplumu, bireylerin ortaklaşa kabul ettiği kavramların bütünü olur. İlişkiler toplumunda bireylere, kavramlara biçilen değer, fiyatı üzerinden veya güce yakınlığı derecesinden gelir. Güçperest olmayın sakın.
DEĞERLER LÛGATI
Fiyat: Mal veya hizmet için ödenen karşılıktır. Arz ve talebin kesiştiği noktada oluşur
Değer: Toplumun kabul ettiği, benimsediği ve paylaştığı ahlaki kültürel ortak inançları
Değerler çürümesi: Enflasyonun ahlaki normları hükümsüz kılmasıyla oluşan vasat
Kadir kıymet bilmek: kişinin veya şeyin değerinin hakkını vermek, takdir etmek
