EKONOMİ/İZMİR
İzmir Serbest Bölgesi Kurucu ve İşleticisi A.Ş. (İZBAŞ) Mali ve Mevzuat Danışmanı Prof. Dr. Keramettin Tezcan, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 1 Ekim 2025 tarihi itibarıyla uygulanmasına başlanan Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN) ve Vergi Denetim ve Analiz Sistemi’nin (VEDAS) temel felsefesinin mükellefleri “riskli” olarak etiketlemek değil, mal ve hizmet alışverişi gibi işlemlere bir risk puanı atamak olduğunu belirtti.
İzmir Serbest Bölgesi ve Menemen Ticaret Odası’nın iş birliği ile düzenlenen konferansta konunun detaylarını anlatan Tezcan, “Söz konusu uygulamalar hala iş dünyası ve mali müşavirler arasında tam olarak anlaşılamadı. KURGAN’ın temel felsefesi mükelleflerleri ‘riskli’ olarak etiketlemek değil; mal ve hizmet alışverişi gibi işlemlere bir risk puanı atamak. Yani bir erken uyarı sistemi olarak sinyal veriyor. Sistem, alıcı veya satıcıya risk puanı ataması yapmıyor. Bunun yerine çok sayıda veri kaynağını analiz ederek işlemin kendisinin ne kadar riskli olduğunu hesaplıyor.” diye konuştu.
Tezcan, “İşletme sahiplerimiz ve mali müşavirlerimizin, geride kalan bir ayı aşkın sürede KURGAN ve VEDAS ile ilgili olarak yeterli bilgi sahibi olmadığını görüyoruz. Bu yeni dönem, Türkiye’nin de içinde olduğu OECD ülkelerinin tümünde uygulanmaya başlanan bir sistemler bütününün ülkemizdeki uygulaması. Ayrıca ülkemizin gri listeye dönmemek için gerekli koşullar arasında yer alıyor. Sistemin temel amacı, vergiye gönüllü uyumun artırılması.” dedi.
Anlık verilere erişim üzerine tasarlandı
KURGAN’ın, e-belge gibi anlık verilere erişerek çalışmak üzere tasarlandığına işaret eden Tezcan, mükelleflerin bilgi isteme yazılarına verdiği cevapların da doğrudan risk analiz sisteminin bir girdisi olarak kullanıldığını ve denetim planlarını dinamik olarak etkilediğini kaydetti. Tezcan şu değerlendirmeyi yaptı: “KURGAN, tek başına bir yazılım projesi değil.
Sahte belge düzenlemenin ‘öncül suç’ sayılması, vergi incelemesi ile vergi suçu soruşturmasının birbirinden ayrılması gibi mevzuat değişiklikleri ve denetim süreçlerini hızlandıran Rapor Otomasyon Sistemi gibi teknolojik yeniliklerle birlikte bütüncül bir stratejinin parçasını oluşturuyor.”
KURGAN’ın mümkün olan en kısa sürede sahte belgeyi tespit etmeye çalıştığını anlatan Tezcan, “KURGAN, cari denetimlerin yapılmasına imkân sağlaması ve bilgi isteme yazıları ile mükelleflere risk durumlarına yönelik sinyalleme yapan bir uygulama. Böylece sadece yüksek risk skoru taşıyan sınırlı sayıdaki işleme odaklanılıyor. Bir yandan mükelleflere de kendi risk durumları ile ilgili değerlendirme yapma imkânı sağlıyor. Elektronik ortamda yapay zekâya dayalı vergi denetiminde ‘KURGAN’, ‘VİZ’ ve ‘Dijital İzler ve Veri Madenciliği’ kullanımı; vergi mahremiyeti, kişisel verilerin kullanılması ve Anayasa’nın ticaretin serbestliğini koruyan hükümleri açısından sorunsallık teşkil ediyor.” diye konuştu.
