ŞEBNEM TURHAN
Tüketici enflasyonu bu yıl haziranda aylık yüzde 1,64 ile beklentilerin oldukça altında arttı ve 13 ayın en düşük artışını yakaladı. Böylece yıllık enflasyon yüzde 71,6'ya geriledi ve bu yılki ilk düşüşünü gerçekleştirdi. Mayısta yıllık enflasyon yüzde 75,45 ile yılın zirvesine çıkmıştı.
Merkez Bankası ve ekonomi yönetimi yılın ikinci yarısında enflasyonda düşüş sürecinin hızlanmasını bekliyor ekonomistler ise bu düşüşün hızını hizmet enflasyonunun seyrinin belirleyeceğini vurguluyor. Yılın ilk yarısında mal enflasyonu yüzde 19,53, hizmet enfl asyonu ise yüzde 38,22 oldu. Aynı dönemde manşet enflasyonu ise yüzde 24,73 hesaplandı.
Enflasyon beklentileri ve kur değişim ile beklentilerine çok daha duyarlı olan hizmet enflasyonundaki gerileme temmuz ve ağustosta baz etkisiyle hızlı düşecek enflasyonun gelecek aylardaki yönü için önemli olacak. Yıllık enflasyonun yüksek baz etkisiyle temmuzda yüzde 60’lı, ağustosta yüzde 50’li seviyelere ineceği tahmin ediliyor.
Tüm vadelerde tahvillere talep
Türkiye İstatistik Kurumu haziran ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre aylık enflasyon yüzde 2,2 olan piyasa beklentisinin hayli altında yüzde 1,64 artarken yıllık enflasyon mayıstaki yüzde 75,45’ten yüzde 71,6’ya geriledi. Ana harcama gruplarında giyim ve ayakkabı ile ulaştırma dışında tüm gruplarda aylık enflasyon yükseldi. Haziranda mal enflasyonu yüzde 0,91, hizmet enflasyonu yüzde 3,31 yükseldi. Enflasyon verisi sonrası devlet tahvillerine tüm vadelerde alım geldi ve tahvil faizleri 30-40 baz puan düşüş yaşadı. Merkez Bankası’nın yıl sonu için tüketici enflasyonu beklentisi yüzde 38, piyasanın ise yüzde 40-43 seviyelerinde değişiyor.
Taze meyve sebze ile ekmek zamları etkili
Gıda ve içecekler grubunda ise piyasa bekletişinin altında yüzde 1,78 artış gerçekleşti, grubun manşet enflasyona etkisi 0.44 puan oldu. Taze meyve ve sebzeler mayıstaki gerilemenin ardından hazirana hızlı başladı ve aylık yüzde 6,07 artış yaşadı. Diğer işlenmemiş gıdalarda ise yüzde 2,19 fiyat düşüş gerçekleşti. Böylece işlenmemiş gıdalarda aylık enflasyon yüzde 0,79 gerçekleşti işlenmemiş gıdada yıllık enflasyon mayıstaki yüzde 76,53 seviyesinden yüzde 70,5'e geriledi. İşlenmiş gıda grubunda aylık enflasyon yüzde 2,71 arttı, ekmek zamları bu artışta etkili oldu.
Ekmek ve tahıllarda aylık enflasyon yüzde 4,64 oldu. İşlenmiş gıdada yıllık enflasyon mayıstaki yüzde 64,5 seviyesinden haziranda yüzde 65,89'a yükseldi.
Giyim ve ayakkabı grubunda haziranda fiyatlar yüzde 0,58 azaldı ve yıllık enflasyon yüzde 47,84'e geriledi. Altın hariç dayanıklı mal grubunda aylık yüzde 0,5 fiyat düşüşü yaşandı, diğer temel mallarda yüzde 1,7 aylık enflasyon hesaplandı.
İçki ve sigara grubunda haziranda belirleyici bir değişim olmazken temmuzda bu grupta gelen zamların etkisiyle manşet enfl asyona negatif katkı gelecek. Haziranda yüzde 0,12 artan içki ve sigara grubunda yıllık enflasyon mayıstaki yüzde 84,46'dan haziranda yüzde 66,94'e sert geriledi. Ev eşyası grubunda aylık yüzde 1,62 artış manşet enflasyonu 0.13 puan artırdı.
İlk 6 ayın zam şampiyonu kira
Hizmetler grubunda ise aylık enflasyon 3,31 arttı, yıllık enflasyon mayıstaki yüzde 95,93’ten yüzde 95,27'ye hafif de olsa geriledi. Kirada aylık enflasyon yüzde 5,09 hızlı arttı, yıllık enflasyon yüzde 123,64'e geriledi. Mayısta kirada yıllık enflasyon yüzde 125,14 idi.
Kiranın da bulunduğu ana harcama grubu konutta aylık yüzde 3,79’luk artış yaşandı bunun manşet enfl asyona etkisi 0.55 puan oldu. Belediyelerin su fiyatlarına yaptığı zam bu grupta kiranın yanı sıra etkili. Kirada 6 aylık enflasyon yüzde 47,13 oldu ve bu 6 ayda en hızlı artan hizmet olarak öne çıktı. Lokanta ve oteller grubunda aylık yüzde 3,09 yükseliş yaşandı, yıllık enflasyon mayıstaki yüzde 92,94'ten haziranda yüzde 90,67'ye indi.
Bu grubun manşet enfl asyona etkisi 0.28 puan. Ulaştırma hizmetleri haziranda yüzde 4,53 hızlı arttı, mayıstaki yüzde 99,1 olan yıllık enflasyon yüzde 103,54'e çıktı. Böylece kiradan sonra hizmet grubunda yıllık enflasyonu yüzde 100'ü aşan ikinci hizmet ulaştırma oldu.
Şimşek: Dezenflasyon süreci başladı
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, haziran ayı enflasyon verisi sonrası sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada enflasyon eğilimindeki gerilemeye işaret ederek, "Dezenflasyon süreci başladı" dedi.
Şimşek, mevsimsel düzeltilmiş üç aylık hareketli ortalamanın yıllıklandırılmış değerinin ima ettiği enflasyon eğiliminin yıl sonu hedefiyle uyumlu olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti: "Yüzde 1,64'lük aylık haziran verisi ise yüzde 22'lik yıllıklandırılmış enflasyonu işaret ediyor. Finansal istikrar, sürdürülebilir cari açık, rezerv birikimi ve gri listeden çıkış gibi birçok alanda elde ettiğimiz başarıyı, programımızın ana hedefi olan dezenflasyonda da belirgin şekilde göreceğiz. Fiyat istikrarına ulaşana kadar programımızı kararlılıkla uygulayarak kalıcı refah artışını sağlayacağız."
Yılmaz: İkinci yarı düşüş hızlanacak
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, enflasyonda düşüş döneminin başladığını belirterek Yılmaz, "Çalışanından emeklisine, sanayicisinden çiftçisine toplumun her kesiminden vatandaşımızın ortak arzusu enflasyon probleminin çözülmesidir. Temel hedefimiz vatandaşımızın öncelikli meselesi olan enflasyonu asgari seviyeye düşürmektir” diye konuştu.
Yılmaz, enflasyondaki düşüşle ekonomide öngörülebilirlik sağlanacağı gibi gelir dağılımının da olumlu yönde gelişeceğini vurgulayarak, şunları kaydetti: "Enflasyonla mücadelede uyguladığımız para ve maliye politikaları sayesinde dezenflasyon sürecine girmiş bulunuyoruz. Enflasyonla mücadele sürecinde büyüme, istihdam ve ihracat hedeflerimizi de gözetmeye devam edeceğiz. Yılın ikinci yarısında enflasyondaki azalmanın hızlanarak sürmesini bekliyoruz. 2026 yılında ise enflasyon oranını tekrar tek haneli seviyelere düşürmeyi hedefliyoruz."
