Aysel YÜCEL
Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte petrol transferinin boru hatlarından denize kaymasıyla yükselişe geçen tanker piyasası, Kızıldeniz krizinin de kazananı oldu.
Kızıldeniz saldırıları nedeniyle rota değiştiren gemilerin yakıt kullanımını artırması ve gemilerde tutulan petrol stoklarının çoğalması, tanker piyasasındaki yükselişi hızlandırdı. Navlun endeksi iki haftada yüzde 37 arttı.
Fırsatı değerlendiren yerli armatörlerden biri olan Yasa, Polaris isimli suezmax gemisini üç yıllığına ExxonMobil’e rekor fiyattan kiraladı. En az iki yıl daha karlı olması beklenen tanker piyasasına Türkiye’den yeni oyuncular giriyor.
Ukrayna savaşıyla birlikte petrol transferinin boru hatlarından denize kaymasıyla yükselişe geçen tanker piyasası, Kızıldeniz krizinin de kazananı oldu. Husi saldırıları nedeniyle rotayı Ümit Burnu’na çeviren gemilerin yakıt kullanımını artırması, gemilerde tutulan petrol stoklarının çoğalması ve ABD ekonomisinin güçlenmesi tanker gemi ihtiyacını artırdı. Artan gemi talebine karşın, arzın ise düşük seviyede kalması tanker navlunda yeni ralli yarattı. Türk oyuncular da büyüyen bu pazarda karlı yatırımların peşine düştü.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), daha güçlü bir ABD ekonomisi ve Kızıldeniz saldırıları nedeniyle yön değiştiren gemilerin artan yakıt kullanımını gerekçe göstererek 2024 petrol talebi tahminini 110.000 varil/gün artırarak 1,3 milyon varil/gün'e yükseltmişti. Küresel ‘onshore’ petrol stokları 2016'dan bu yana en düşük seviyede kalırken, Kızıldeniz çevresindeki rotadan sapmalar gemilerde tutulan petrol stoklarında artışa yol açtı.
Enerji devleri petrol taşıyıcılarını nadiren görülen fiyatlarla birkaç yıllığına kiralıyor. Clarksons'un son raporuna göre ExxonMobil, Yasa Holding'in 158.200 dwt'lik Yasa Polaris isimli suezmax gemisini üç yıllığına kiralamak için günlük 50 bin dolar ödemeyi kabul etti. VesselsValue'nun verilerine göre, son yıllarda başka hiçbir suezmax, bu uzunlukta bir anlaşmadan bu kadar para kazanmadı. Yasa, scrubber donanımlı ve LNG'ye hazır Yasa Polaris'i 2022 yılında DH Shipbuilding'den teslim almıştı.
Yeni inşa fiyatı uçtu
Yunan Xclusive Shipbrokers’in raporuna göre, tanker sektöründe sipariş defterinin filoya oranı (gemi sayısına göre) şu anda %8,7 seviyesinde. Bu oran 2020 ve 2021 yıllarındaki seviyelere yaklaşmakla birlikte, 2014 ve 2019 yılları arasında gözlemlenen ortalama sipariş defterinin filoya oranının neredeyse yüzde 40 altında kalıyor. 2024 başından bu yana 67 tanker siparişi verilmiş olmasına rağmen, henüz bu sayının yetersiz olduğu belirtiliyor. Aktif tanker filosunun yaklaşık yüzde 50'sinin 16 yaş ve üzeri eski gemilerden oluşması da mevcut arzın verimli bir şekilde kullanılamamasına neden oluyor. Öte yandan artan talep, yeni inşa fiyatlarını da rekor seviyeye taşıdı. Bu alandaki en büyük gemiler olan VLCC (Very Large Crude Carrier) yeni inşa fiyatı 2008 finansal kriz sonrası en yüksek seviyeye ulaştı. Baltic Clean Tanker (BAIT) endeksi, son iki haftada yüzde 36’nın üzerinde artarak 1.283 puana yükseldi.
Yerli filo büyüyor
Yerli armatörler bir yandan mevcut tankerlerini kârlı bedellerle enerji şirketlerine kiralarken diğer yandan, bu alana yeni oyuncular giriyor. Son olarak geçtiğimiz gün yerli kruvaziyer işletmecisi Camelot Maritime, önceki gün 3038 DWT kapasiteli bir kimyasal tankeri filosuna katarak bu pazara girdiğini duyurdu. Camelot Maritime Genel Müdürü Kaptan Gürbüz Can, “Maritime olarak fizibl gördüğümüz projeleri detaylandırıyor ve yatırım odaklı yaklaşımlarımız doğrultusunda yatırımımızı gerçekleştiriyoruz” dedi.
