■ HÜSEYİN GÖKÇE ■ İMAM GÜNEŞ
■ SABİHA TOPRAK ■ TUBA CANPOLAT
Ticaret Bakanlığı, il bazındaki dış ticaret verilerinde şirket merkezinin bulunduğu il yerine, ihracata konu ürünlerin üretildiği illeri dikkate alacağını duyurdu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan “İllere Göre Dış Ticaret İstatistikleri”nde, firma merkezinin bulunduğu il bilgisi esas alınıyor. Bu durum, merkez ili ve üretim ili farklı firmalarda, ihracat istatistiklerinin merkez ili yönünde kümeleşmesine neden olabiliyor. Ayrıca dış ticaret firması aracılığıyla yapılan ihracatın, üretimin yapıldığı il yerine, dış ticaret firmasının bulunduğu ilde ihracatın kaydedilmesine yol açıyor. İldeki üretim yapısından kaynaklı ihracat istatistiklerini ölçmek amacıyla Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TÜİK’in katılımıyla yürütülen ve yaklaşık bir yıldır devam eden ortak çalışma sonucu “Firmaların Üretim Yerlerine Göre İl İhracat İstatistikleri” oluşturuldu.
Detaylı analize imkan verecek
Üretimin yapıldığı illerin tespiti amacıyla Ticaret Bakanlığı, ihracatçı/ imalatçı bilgileri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının sanayi sicil belgesi verileri, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Gelir İdaresi Başkanlığının kayıtlarıyla eşleştirildi.
Firmaların üretim yerlerini esas alan il ihracat istatistiklerinin Ocak 2024’ten itibaren, geçici olarak Ticaret Bakanlığı “Aylık Dış Ticaret Veri Bülteni”nde yayımlanması planlanıyor. Ayrıca TÜİK tarafından da Resmi İstatistik Programı kapsamında 29 Şubat 2024’te yayımlanacak “Dış Ticaret İstatistikleri”- nin Ocak 2024 Haber Bülteni ile birlikte kamuoyuyla paylaşılması öngörülüyor.
Üretim yerlerine göre ihracat istatistiklerinde, üretim hacmi yüksek sanayileşmiş illerin ihracatının öne çıktığı gözleniyor. Bu kapsamda elde edilen istatistikler, il, ürün, ülke ve benzeri alt kırılımlarda detaylı analize imkan vererek, illere göre ihracatın teknolojik seviyesi gibi önemli göstergeler içeriyor. Böylece, bu çalışmanın il bazlı/bölgesel politikaların veriye dayalı belirlenmesine önemli katkılar sağlaması bekleniyor.
Yeni düzenleme, özellikle üretim altyapısını barındırdığı firmaların merkezleri başta İstanbul olmak üzere başka şehirde bulunan Anadolu kentleri tarafından olumlu karşılandı.
Ayhan Zeytinoğlu: Vergi için altyapı hazır
Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, ihracat rakamları başta olmak üzere kurumlar tarafından açıklanan resmi verilerin, firma merkezleri baz alınarak açıklanması nedeniyle Kocaeli’nin potansiyelini tam olarak yansıtmadığını uzun zamandır vurguladıklarını kaydetti. Zeytinoğlu, “Açıklanan resmi verilerin sağlıklı olmaması halinde devletin vereceği teşvikler ve yönlendirmelerin birebir örtüşmeyeceğini de biliyoruz. Bu kapsamda ihracat istatistiğinin firmaların üretim yerlerine göre açıklanacak olması memnuniyet verici” dedi. Aynı sorunun vergiler konusunda da yaşandığını ifade eden Zeytinoğlu, “Aslında; firmaların Kurumlar Vergilerini bulundukları ilde ödemeleri konusunda kanuni altyapının da mevcut olduğunu hatırlatmak isterim” diye konuştu.
Fikret Kileci: Yıllardır düzenlemeyi bekliyorduk
Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Fikret Kileci de üretim yapılan yer neresi ise orada kayda alınmasını “çok doğru bir karar” olarak niteledi. “Bu açıklamayla kalmamalı, üretimle ilgili olan gelirler de aynı merkezlerde kalmalı” görüşünü dile getiren Kileci, “Bölgesel faaliyet bölge bütçesinden karşılandığı için dağılım da buna göre yapılıyor. Yapılan üretimde biz ihracatçı birlikleri iştirak sahalarına göre dağılım yapıyoruz. Ürün bizim iştigal sahamızda değilse gelirin büyük çoğunluğu iştigal sahasında olan birliğe gidiyor” dedi. Güneydoğu Anadolu’da da sektör çeşitliliğinin çok fazla olduğuna dikkati çeken Kileci, “Yıllardır olmasını istediğimiz bu uygulamada sonuna kadar gidilmeli” diye konuştu.
Teşvik konusunda “cezbedici bir etki” hedefleniyor
Yeni düzenleme ihracatçılarda soru işareti yarattı. EKONOMİ’ye bilgi veren ihracatçı birlik başkanları, konuyla ilgili detaylı bilgi almak için Ticaret Bakanlığı ile görüşeceklerini kaydettiler. Özellikle teşvik bölgelerinde üretim yapan ihracatçı firma verilerinin sisteme nasıl girileceği konusunda soru işaretinin bulunduğunu kaydeden ihracatçılar, “Süreçte ihracatçı birliklerinin verileri değişmeyecek. Çalışmayı bakanlığımız yapacak. Biz yine aynı sistemle devam edeceğiz. Çünkü ihracatçı birlikleri, çıkış beyannamesini baz aldığı için firmanın bulunduğu yer önemli. Bu çalışmanın uzun vadede bölgelerin üretimini ve ihracatını net şekilde göstererek o illere teşvik yapılması konusunda cezbedici bir etkinin amaçlandığını düşünüyoruz. Bakanlık ile görüşerek süreci detaylı şekilde öğreneceğiz” görüşünü paylaştılar
Teşvik bölgelerini değiştirir mi?
İhracat istatistiklerinde yöntem değiştirilerek, ihracatın üretimin yapıldığı ile yazılmasına ilişkin uygulamanın, illerin bulunduğu teşvik bölgelerini değiştirip değiştirmeyeceği tartışılıyor. Türkiye’de iller sosyoekonomik gelişmişlik endeksine (SEGE) göre 6 teşvik bölgesine ayrılmış durumda. En gelişmiş iller 1. Bölgede, en az gelişmiş iller ise 5 ve 6. Bölgede yer alıyor. SEGE; işsizlik, nüfus yoğunluğu, kişi başına düşen kredi miktarı, okuryazarlık gibi toplam 52 kriterden oluşuyor. Bu kriterlerden bir tanesi de kişi başına düşen ihracat miktarı. EKONOMİ’ye bilgi veren kaynaklar, yöntem değişikliğinin illerin kişi başına düşen ihracat miktarını değiştireceğini ancak bu değişikliğin, ilin bulunduğu teşvik bölgesini değiştirmeye yetmeyeceğini kaydettiler.
