MERVE YİĞİTCAN
Finansman darboğazıyla başlayan ardından iç ve dış talebin daralmasıyla artan piyasadaki durgunluk yeni girişimlerin de hızını kesti. Yeni şirket kuruluşları 2022’den bu yana gerilerken, kepenk indirenlerin oranında dikkat çekici artış söz konusu. TOBB tarafından açıklanan Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri ile 2024’ün yeni girişim karnesi de belli oldu. Buna göre, geçen yıl kurulan şirket sayısı, 2023’ün aynı dönemine göre yüzde 10,2 azalırken, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı da bu dönemde yüzde 18,4 düştü.
Geçen yıl kapanan şirket sayısı ise yüzde 21,4 artarken, 31 bin 416 işletme kepenk indirdi. Bu dönemde tasfiye sürecine başlayan firma sayısı da yüzde 12 artarak 32 bin 166’yı buldu. Aslında verilerin son 10 yılına bakıldığında şirket açılışlarında 2022 yılına gelinceye kadar önemli bir sıçrama yaşandığı görülüyor.
Zira 2015’te 66 bin 701 şirket açılışı olurken, bu tutar her yıl artarak 2022’de 140 bin 229’a kadar yükseldi ve bu alanda tarihi zirve görülmüş oldu. Ancak sonrasında bozulan piyasa koşulları şirket açılışlarının da hızını kesti. Kapanan şirketlerin son 10 yıllık görünümüne bakıldığında da 2022’ye kadar 20 binlerin altında seyreden veri, 2022’de 23 bin 170’e, 2023’te 25 bin 883’e, geçen yıl da 31 bin 416’ya yükselerek üst üste rekorlar kırdı. Böylece son 3 yılda 384 bin 220 şirket kurulurken, 80 bin 469 şirket ise kapandı.
Kurulan 4 şirkete karşın 1 şirket kapandı
Yıllara göre kapanan şirketlerin kurulan şirketlere oranına bakıldığında da orada kapanan şirketler lehine bir durum söz konusu. Zira 2015 yılında bu oran yüzde 18,2 iken, 2021 yılında yüzde 14,7’ye düştüğü, ardından tırmanışa geçerek 2024 yılında yüzde 27,2’ye dayandı. Yani 2024 yılında yeni kurulan her 4 şirkete karşı en az 1 şirket kapanmış oldu.
Kapanan şirketlerin yarısı İstanbul’da
Öte yandan, Kurulan-Kapanan Şirket İstatistikleri’nde şehirlerin verilerine tek tek inildiğinde, İstanbul’un birçok ekonomik göstergede olduğu gibi burada da başı çektiği görülüyor. Geçen yıl en fazla şirket kuruluşu yapılan ilk 3 şehir sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir olurken, en fazla kapanış yapılan 3 şehir de yine aynı sıralamada oldu. İstanbul’da geçen yıl 43 bin 200 şirket kuruluşu yapılırken, 14 bin 947 şirket de kapandı. En az şirket kuruluşu yapılan ilk 3 şehir ise sırasıyla 13 şirketle Bayburt, 16 şirketle Ardahan ve 24 şirket ile Gümüşhane oldu.
Kepenk indiren esnaf sayısı 3 yılda 300 bini aştı
Esnaf tescil-terkin verilerinde de son dönemde şirket açılış kapanışları ile benzer bir tablo görülüyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi’nde yer alan tescil-terkin ilanlarına göre, geçen yıl 287 bin 624 yeni esnaf işyeri sicil kaydı yapılırken, sicil terkin işlemi sayısı ise 94 bin 609 oldu, yani 94 bini aşkın esnaf işyerini kapattı. Son 3 yılda ise, yeni esnaf işyeri sicil kaydı sayısı 934 bin 633 olurken, 305 bin 891 esnaf işyeri ise kepenk indirdi.
