EKONOMİ / İSTANBUL
Yatırım iştahında 2020 yılı başından bu yana süren düşüş eğilimi sürüyor. 2024 yılının son çeyreğinde hafif bir toparlanma yaşanmakla birlikte, yatırım iştahı geçen yılın tamamında bir önceki yıla göre de azalış kaydetti. TCMB, geçen hafta açıkladığı Enflasyon Raporu’nda firmaların yatırım eğilimine ilişkin bir veriye yer verdi. Gelecek 12 aylık dönemdeki yatırım iştahını ölçen “Firmaların Yatırım Duruşu”na ilişkin veriye göre, 2021 yılının ilk çeyreğinde yüzde 55 “olumlu” duruş belirten firmaların oranı, 2024’ün üçüncü çeyreğinde yüzde 30’un altına geriledi.
Bu oran, en son 2019 yılının üçüncü çeyreğinde görülmüştü. Raporun kutu bilgisinde, yatırım planı olmayan firmaların gerekçe olarak talep koşullarına ilişkin belirsizlikleri ve finansman maliyetlerini öne çıkardıklarına işaret edildi.
Talebi görece olumlu gören ve özkaynak yapısı güçlü firmaların yatırım duruşunda geçen yılın son çeyreğinde kısmi bir hareketlilik gözlendiği belirtilen değerlendirmede, “Yatırım planları içinde verimlilik artırma ve işgücü maliyetini azaltmaya yönelik otomasyon ve modernizasyon yatırımları ön plandadır. Firmaların GES yatırımlarına yönelik ilgisinin azalmaya devam ettiği gözlenmiştir” denildi.
Tekstilde atıl kapasite giyimde fiyat baskısı var
Değerlendirmede, özetle şu noktalara dikkat çekildi:
▶ Sektörel bazda bakıldığında, imalat sektöründe gıda, metal ve otomotiv yan sanayi sektörlerinde yatırım duruşunun görece olumlu olduğu gözlenmiştir. Tekstil sektöründeki mevcut atıl kapasite, hazır giyimde fiyat tutturamama kaynaklı ihracatta zayıflamanın sürmesi ve talebin seyrinin öngörülememesi yatırım iştahını olumsuz etkilemektedir.
▶ Yatırım duruşu son dönemde görece olumlu seyreden ticaret ve hizmet sektörlerinde mağaza ve depo gibi yatırım planlarının ön plana çıktığı gözlenmiştir. İnşaat sektöründe yüksek arsa fiyatları ve finansman koşulları yatırım iştahını baskılamaya devam etmiştir.
▶ Firmaların önemli kısmında mevcut istihdam düzeyini koruma eğilimi sürmekle birlikte, talebe ilişkin belirsizlikler ve otomasyon yatırımları istihdam planlarında aşağı yönlü baskı oluşturmaktadır.
▶ Firmalar faaliyetlerini ilave finansman ihtiyacı oluşturmadan sürdürme eğilimini korurken stok, üretim ve satış planlamalarını da bu doğrultuda yönetmeye çalışmaktadır. İşletme sermayesi ihtiyacının ana kaynağını maliyetler oluşturmaya devam etmektedir.
■ “Tahsilat sorunları yönetilebilir düzeyde”
Değerlendirmede firmaların alacak tahsilatlarında yaşanan gecikmelere rağmen mevcut tahsilat sorunlarının yönetilebilir düzeyde olduğunu aktarması dikkat çekti. Raporda “Bununla birlikte gelecek dönem için piyasanın geneline yayılabilecek tahsilat riski endişelerine karşın temkinli duruşlarını korumaya çalışan firmaların müşteri seçimlerinde seçici davranmaya, DBS (Doğrudan Borçlandırma Sistemi), kredi kartı, teminat mektubu ve/veya alacak sigortası kullanmaya devam ettiği görülmüştür” denildi.
