CANAN SAKARYA/ANKARA
Torba yasa ile yapılacak düzenlemelerin bütçe gelirlerine artış yönünde 252 milyar lira, azalış yönünde ise 50 milyar lira katkı sağlaması, net katkının ise 200 milyar lirayı aşması bekleniyor. Bu rakam, Cumhurbaşkanı kararıyla 246 milyar liraya çıkabilir. Etki analizine göre işveren prim teşvikinin 2 puana düşürülmesiyle kamu giderlerinde 97.6 milyar liralık azalma bekleniyor. Uzun vadeli sigorta kolları işveren hissesi prim oranının 1 puan arttırılması, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları işveren hissesinin 4 puanlık indiriminin 2 puana düşürülmesi, genç girişimci teşvikinin yürürlükten kaldırılması planlanıyor. Yasa teklifinin etki analizinde, “Prim oranındaki 1 puanlık artışın mali etkisi toplam 110.96 milyar liradır. İşveren prim teşvikinin 2 puana düşürülmesiyle kamu giderlerinde yıllık 97.6 milyar lira azalma öngörülmektedir. Genç girişimci teşvikinin kaldırılmasının toplam mali etkisi 11.7 milyar liradır” denildi.
Kira istisnasından 22 milyar TL
Torba yasa teklifiyle mesken kira gelirlerine yönelik istisna sınırlandırılıyor. 2024 yılında 1 milyon 985 bin 950 mükellef bu istisnadan yararlandı. Düzenlemenin ardından sayının 500 binin altına düşmesi bekleniyor. 2026 yılında elde edilen gelirlere uygulanması öngörüldüğünden 2027 yılı için bugünkü verilere göre yaklaşık 22 milyar lira gelir etkisi bekleniyor. Bir başka düzenlemeyle kiraya verilen konutlar için alınan krediler nedeniyle ödenen kredi faizlerinin gider yazılması imkanı kaldırılıyor. Bu düzenlemeden 1.6 milyar lira gelir geleceği tahmin ediliyor.
Harç düzenlemesinin ayrıntıları
Etki analizinde mesleklere getirilen harç düzenlemesi de ayrıntılı bir şekilde anlatıldı. Yapılması öngörülen düzenlemeyle, mevcut durumda harca tabi olmayan; ayakta teşhis ve tedavi yapılan yaklaşık 10 bin 900 özel sağlık kuruluşundan yıllık 20 ila 50 bin lira arası, yaklaşık 17 bin 46 adet ağız ve diş sağlığı hizmeti sunulan özel sağlık kuruluşuna ait belgelerden 20 ila 40 bin lira, 9 bin 344 adet veteriner hekim muayenehane ve poliklinikleri ile hayvan hastanelerine verilen ruhsatlardan 10 bin ila 40 bin lira arası, 13 bin 536 adet kuyum işletmesinden yıllık 30 bin lira, 78 bin 760 adet ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımı yapan işletme ile 86 bin 488 adet taşınmaz ticareti yapanların yetki belgelerinden yıllık 20 bin lira harç alınması planlanıyor. Yine madde ile 159 adet ticari havayolu ve genel havacılık işletme ruhsatlarından ve kıymetli madenler kuruluş ve faaliyet izin belgelerinden yıllık harç alınması sağlanıyor. Yapılması öngörülen düzenleme ile 4.5 milyar liralık gelir elde edileceği tahmin ediliyor.
■ BES etkisi ve araç satış harçlarından ne sağlanacak?
Yasa teklifiyle araç satışlarına binde 2 harç geliyor. Etki analizine göre, 2024 yılında 9.2 milyon ikinci el araç, 1.3 milyon sıfır araç satışı yapıldı. Bu satışlara göre, 2026 yılı için yaklaşık 13.1 milyar liralık gelir bekleniyor. Kanun teklifinde Bireysel Emeklilik Sigortası (BES) için yüzde 30 olan devlet katkısının sıfıra indirilmesi ya da yüzde 50’ye çıkarılmasına yönelik Cumhurbaşkanına yetki veriliyor. Etki analizine göre yaklaşık 10 milyon BES katılımcısı ve 7.5 milyon OKS kapsamında çalışan bulunuyor. Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından devlet katkısı için 2026 yılı ödenek ihtiyacı orta senaryoda tahmini 132 milyar lira olarak hesaplanıyor. Bu durumda düzenlemenin ardından Cumhurbaşkanı Kararı ile katkı payı oranında yapılacak her yüzde birlik değişikliğin 2026 rakamlarıyla yaklaşık 4.5 milyar lira her yüzde onluk değişimin ise yaklaşık 45 milyar lira ödenek ihtiyacını azaltacağı/artıracağı tahmin ediliyor.
■ “Gayrimenkul ve taşıt dışında yeni vergi alanları bulunmalı”
EKONOMİ gazetesi yazarı, YMM Abdullah Tolu, torba teklifi eleştirerek, toplumun her kesimine dokunan genel nitelikli düzenlemelerin çok dikkat edilmesi gereken alanlar olduğunu belirtti. Tolu, şu bilgileri paylaştı, “Gelir vergisi ve harç ağırlıklı torba yasadaki öngörülen düzenlemeler toplumun her kesimine dokunan genel nitelikli düzenlemeler. Yani çok dikkat edilmesi gereken alanlar. Konut yatırımcıları ile ilgili iki düzenleme var ki, ikisi de konut kiralarının yükseldiği ve konut arzının düştüğü, yurt dışı konut yatırımlarının arttığı bu dönemde oldukça olumsuz sonuçlar doğuracak nitelikte. Türk Vatandaşı ABD Avrupa ülkeleri, Kıbrıs ve Dubai gibi yerlerde konut yatırımı yapıyor. Bu yatırımların 5 milyar dolar civarında olduğu ifade ediyor. Emekliler dışında konut kira istisnasının kaldırılması ve konut yatırımcılarına sağlanan konut kredi faizlerini kira gelirlerinin beyanında kira gelirlerinden düşme imkanının kaldırılması çok yanlış. Ayrıca özellikte durgunluk ve ekonomide zor anların yaşandığı bir dönemde imalat sektörü dışındaki sektörlere sağlanan hazine teşvikinin 2 puan daha düşürülmesini de doğru bulmuyorum. Şu an her zamankinden daha çok üretime ve ihracata, vergi adaletini sağlamaya, kayıt dışılıkla mücadeleye, haksız rekabeti önlemeye dönük yeni düzenlemelere ve teşviklere ihtiyacımız var. Bunları sadece vergileri artırarak veya yeni vergiler getirerek yapamayız. Kamu harcamalarında da ciddi tasarruflar yapılmalı, stratejik yatırımlar hariç 3 yıl yeni kamu yatırımları yapılmamalı, başlanılmış olanlardan aciliyeti olmayanlar durdurulmalı. 2022 yılında kaldırılan 4. geçici vergi beyanı yeniden getiriliyor. O zaman da ifade etmiştik; 4. değil 1. geçici vergi beyan kaldırılmalı. Ayrıca, gayrimenkul ve taşıt dışında vergi alınacak yeni alanlar bulunmalı. Her iki alanında artık vergi kapasitesi doldu. Özellikle SGK da yapılan düzenlemeleri hazine teşvikini düşüren düzenleme hariç doğru buluyorum.”